Przedmiotem rozstrzygnięcia NSA jest zażalenie pełnomocnika Strony skarżącej na postanowienie WSA w Warszawie z 19.4.2019 r., VII SA/Wa 466/19 o odrzuceniu skargi z uwagi na bezskuteczny upływ ustawowego terminu do jej wniesienia. Przedmiotem sporu jest termin doręczenia Stronie skarżącej zaskarżonego postanowienia, co ma kluczowe znaczenie dla ustalenia trzydziestodniowego terminu do wniesieni skargi, o którym mowa w art. 53 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 2325, ze zm., dalej: PostAdmU).

W uzasadnieniu powyższego zażalenia pełnomocnik Strony skarżącej podniósł, że zaskarżone postanowienie doręczano drogą elektroniczną – za pośrednictwem platformy ePUAP. Nie zostało ono jednak odebrane przez ówczesnego pełnomocnika Strony skarżącej, w związku z czym błędnie przyjęto zarówno fakt, jak i datę jego doręczenia. Przyjęcie stanowiska zgodnego z tym zaprezentowanym przez pełnomocnika Strony skarżącej doprowadziłoby w konsekwencji do uznania, że skarga została wniesiona do sądu z zachowaniem ustawowego terminu.

Stanowisko NSA

Odnosząc się do zarzutu podniesionego przez pełnomocnika Strony skarżącej NSA w pierwszej kolejności przywołał treść przepisów powszechnie obowiązujących, które regulują kwestie mające znaczenie w niniejszym stanie faktycznym, tj. termin wniesienia skargi do sądu administracyjnego, sposób jego liczenia i konsekwencje uchybienia temu terminowi. Stosownie do treści art. 53 § 1 PostAdmU, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcie w sprawie. W przypadku gdy skarga została wniesiona po upływie ww. terminu sąd, stosownie do brzmienia art. 58 § 1 pkt 2 PostAdmU, odrzuca tę skargę.

Obowiązki organu związane z doręczeniem drogą elektroniczną

W rozpoznawanej przez NSA sprawie zarządzono doręczenie zaskarżonego postanowienia pocztą elektroniczną za pośrednictwem platformy ePUAP. W ocenie NSA warto w tym miejscu wskazać, iż w myśl art. 46 § 4 ustawy z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.: Dz.U. z 2020 r. poz. 256, ze zm., dalej: KPA) w celu doręczenia pisma w formie dokumentu elektronicznego organ administracji publicznej przesyła na adres elektroniczny adresata zawiadomienie zawierające:

  1. wskazanie, że adresat może odebrać pismo w formie dokumentu elektronicznego, 
  2. wskazanie adresu elektronicznego, z którego adresat może pobrać pismo i pod którym powinien dokonać potwierdzenia doręczenia pisma,
  3. pouczenie dotyczące sposobu odbioru pisma, a w szczególności sposobu identyfikacji pod wskazanym adresem elektronicznym w systemie teleinformatycznym organu administracji publicznej, oraz informację o wymogu podpisania urzędowego poświadczenia odbioru w określony sposób.

Następnie NSA podkreślił, że zgodnie z treścią art. 46 § 3 KPA w przypadku doręczenia pisma za pomocą środków komunikacji elektronicznej doręczenie jest skuteczne, jeżeli adresat potwierdzi odbiór pisma w sposób, o którym mowa w § 4 pkt 3.

Natomiast w przypadku nieodebrania pisma w formie dokumentu elektronicznego w podany wyżej sposób, organ administracji publicznej po upływie siedmiu dni, licząc od dnia wysłania zawiadomienia, przesyła powtórne zawiadomienie o możliwości odebrania tego pisma (art. 46 § 5 KPA). W przypadku nieodebrania pisma doręczenie uważa się za dokonane po upływie czternastu dni, licząc od dnia przesłania pierwszego zawiadomienia (art. 46 § 6 KPA).

Doręczenie dokumentu za pośrednictwem platformy e-PUAP

Zasady wymiany informacji, w tym doręczania dokumentów drogą elektroniczną za pośrednictwem platformy e-PUAP, co zostało podkreślone przez NSA, określają przepisy ustawy z 17.2.2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (t.j.: Dz.U. z 2020 r. poz. 346, ze zm., dalej: InformPodPublU) oraz rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 14.9.2011 r. w sprawie sporządzania i doręczania dokumentów elektronicznych oraz udostępniania formularzy, wzorów i kopii dokumentów elektronicznych (t.j: Dz.U. z 2018 r. poz. 180, dalej: „rozporządzenie”), wydanego w wykonaniu delegacji zawartej w art. 16 ust. 3 InformPodPublU.

Urzędowe poświadczenie odbioru

Według art. 3 pkt 20 InformPodPublU urzędowe poświadczenie odbioru to dane elektroniczne powiązane z dokumentem elektronicznym doręczonym podmiotowi publicznemu lub przez niego doręczanym w sposób zapewniający rozpoznawalność późniejszych zmian dokonanych w tych danych, określające:

  • pełną nazwę podmiotu publicznego, któremu doręczono dokument elektroniczny lub który doręcza dokument,
  • datę i godzinę wprowadzenia albo przeniesienia dokumentu elektronicznego do systemu teleinformatycznego podmiotu publicznego – w odniesieniu do dokumentu doręczanego podmiotowi publicznemu,
  • datę i godzinę podpisania urzędowego poświadczenia odbioru przez adresata z użyciem mechanizmów, o których mowa w art. 20a ust. 1 albo 2 – w odniesieniu do dokumentu doręczanego przez podmiot publiczny,
  • datę i godzinę wytworzenia urzędowego poświadczenia odbioru.

Urzędowe poświadczenie odbioru jest wspólnym określeniem dla urzędowego poświadczenia przedłożenia (UPP, do którego odnosi się art. 3 pkt 20 lit. b) i urzędowego poświadczenia doręczenia (UPD, do którego z kolei odnosi się art. 3 pkt 20 lit. c).

NSA podkreślił, że proces tworzenia urzędowego poświadczenia doręczenia przebiega następująco. Doręczenie wymaga przyjęcia przesyłki przez adresata dokumentu elektronicznego i dokonania potwierdzenia odbioru przez złożenie podpisu. Podpis elektroniczny, o którym mowa w § 15 rozporządzenia, może być złożony z wykorzystaniem certyfikatu kwalifikowanego lub danych potwierdzonych profilem zaufanym e-PUAP. Po opatrzeniu poświadczenia doręczenia podpisem elektronicznym system teleinformatyczny służący do obsługi doręczeń bezpośrednio po zakończeniu procesu weryfikacji podpisu elektronicznego adresata udostępnia adresatowi do pobrania doręczany dokument elektroniczny wraz z podpisanym przez niego poświadczeniem doręczenia oraz udostępnia organowi doręczającemu podpisane poświadczenie doręczenia (§ 16 rozporządzenia).

Rozstrzygnięcie NSA

Przenosząc powyższe regulacje na grunt rozpatrywanej sprawy, NSA wskazał, że w aktach administracyjnych sprawy znajduje się urzędowe poświadczenie doręczenia, z którego wynika po pierwsze – upływ terminu doręczenia dokumentu elektronicznego i po drugie – termin odbioru tego dokumentu. Poświadczenie to stwierdza, wbrew twierdzeniom pełnomocnika Strony skarżącej, że zaskarżone postanowienie zostało skutecznie doręczone (udostępnione i poświadczone w sposób określony w powołanych przepisach) przez ówczesnego pełnomocnika Strony skarżącej.

W ocenie NSA pełnomocnik Strony skarżącej nie podważył skutecznie faktu doręczenia postanowienia organu ani terminu, w jakim to doręczenie nastąpiło. Wobec powyższego, NSA w pełni podzielił stanowisko zaprezentowane przez WSA w Warszawie, zgodnie z którym skarga do sądu administracyjnego została wniesiona z jednodniowym uchybieniem ustawowego terminu do jej wniesienia, co w konsekwencji skutkowało jej odrzuceniem. W świetle powyższego Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie i, działając na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 1 i 2 PostAdmU, oddalił zażalenie.

Analizowane postanowienie NSA odnosi się do zagadnienia potwierdzenia odbioru pisma organu administracji publicznej doręczanego stronie z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej, które stanowi jedną z przesłanek stwierdzenia skuteczności takiego doręczenia. Jak podkreśla się w doktrynie, dopiero urzędowe poświadczenie doręczenia pisma doręczanego drogą elektroniczną przez adresata jest przesłanką wywołania skutku prawnego tego pisma. Wobec tego, doręczenie pisma w formie dokumentu elektronicznego nie będzie mogło być skuteczne z uwagi na brak urzędowego potwierdzenia jego doręczenia m.in. w sytuacji: zaniechania przez odbiorcę pisma korzystania z usług komunikacji elektronicznej lub utraty ważności certyfikatu kwalifikowanego podpisu elektronicznego, czy podpisu zaufanego, podpisu osobistego.