Opis stanu faktycznego

M.W. oskarżony został o to, że w okresie od 1.8.2015 r. do 14.10.2015 r. w sklepie spożywczo – przemysłowym przy ul. G. w E. będąc osobą odpowiedzialną, jako prezes zarządu H. Sp. z o.o. z siedzibą w O., urządzał gry na automatach będących w dyspozycji spółki, której był prezesem zarządu, to jest automatach do gry A., to jest urządzając gry na automatach bez wymaganej koncesji wbrew art. 6 ust. 1 GryHazardU, a w okresie od 3.9.2015 r. do 14.10.2015 r. również wbrew art. 14 ust. 1 GryHazardU, urządzając grę poza kasynem gry. Czyn ten zakwalifikowano jako przestępstwo skarbowe określone w art. 107 § 1 KKS w zw. z art. 9 § 3 KKS.

Stanowisko SR i SO

Sąd pierwszej instancji uznał oskarżonego za winnego zarzucanego mu czynu, wymierzając karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych po 150 złotych każda; na podstawie art. 30 § 5 KKS orzekł przepadek dowodów rzeczowych w postaci automatów do gier; na podstawie art. 30 § 5 KKS w zw. art. 32 § 1 i § 3 KKS orzekł środek karny w postaci ściągnięcia równowartości pieniężnej przepadku środków pieniężnych w łącznej kwocie 1.920 zł, ujawnionych w automatach A. Po rozpoznaniu apelacji oskarżonego, Sąd Okręgowy uchylił wyrok w zaskarżonej części dotyczącej skazania M.W. w pkt I oraz rozstrzygnięcie o kosztach zawarte w pkt VII w zakresie dotyczącym tego oskarżonego i na podstawie art. 439 § 1 pkt 8 KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS umorzył postępowanie karne w zakresie czynu M.W. Sąd drugiej instancji przyjął, że istotą tych wszystkich zachowań było wykorzystanie przez oskarżonego tej samej sposobności, wynikającej z prowadzenia ściśle określonego, wyspecjalizowanego typu działalności gospodarczej, oskarżony był zdeterminowany osiągnięciem tego samego, sprecyzowanego, konkretnego celu, który realizował w ramach założonych przez niego spółek, zachodziła tożsamość czynów. Takie elementy jak różne miejsca popełnienia poszczególnych czynów, urządzanie gier na różnych automatach nie mają tutaj żadnego znaczenia.

Od powyższego orzeczenia kasację wnieśli zarówno Prokurator Rejonowy w E. oraz Naczelnik (…) Urzędu Celno – Skarbowego w O. Zarzuty kasacyjne opierały się na błędnym przyjęciu, iż zaistniała ujemna przesłanka procesowa w postaci powagi rzeczy osądzonej, gdyż oskarżony M.W. został wcześniej prawomocnie skazany za czyn, będący elementem czynu ciągłego przypisanego mu wyrokami wskazanych w zarzucie Sądów w sytuacji, gdy nie został prawomocnie skazany w warunkach określonych w art. 6 § 2 KKS w związku z art. 107 § 1 KKS, a tym samym nie było prawnej przeszkody do orzekania w przedmiocie odpowiedzialności karnej skarbowej oskarżonego. Czyn zarzucany oskarżonemu w niniejszej sprawie nie jest tożsamy z czynami, za które został skazany z uwagi na fakt, że czyn ten został popełniony w innych miejscach i miejscowościach, dotyczył innych urządzeń do gry oraz zachodziły inne istotne różnice, a zatem nie było prawnej przeszkody do orzekania w przedmiocie odpowiedzialności karnej skarbowej oskarżonego. Ponadto zarzucono rażące naruszenie przepisów prawa materialnego, które miało istotny wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 6 § 2 KKS w związku z art. 107 § 1 KKS, polegające na uznaniu, iż art. 6 § 2 KKS obejmuje swą treścią normatywną i znajduje zastosowanie do przestępstw trwałych – wieloczynowych.

Stanowisko SN

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu dwóch kasacji wniesionych na niekorzyść oskarżonego przez Prokuratora Rejonowego w E. oraz Naczelnika (…) Urzędu Celno – Skarbowego w O. uchylił zaskarżony wyrok co do M.W. i sprawę w tym zakresie przekazał Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym. SN nie miał żadnych wątpliwości co do zasadności kasacji wskazując, że trafnie podniesiono, iż Sąd odwoławczy dopuścił się rażącego naruszenia prawa procesowego (art. 17 § 1 pkt 7 KPK), dokonując błędnej wykładni art. 6 § 2 KKS. Nieuprawnione przyjęcie powyższej negatywnej przesłanki procesowej skutkowało niezasadnym umorzeniem postępowania wobec M.W.

Urządzanie gry hazardowej w postaci gry na automatach wymaga uzyskania koncesji na kasyno gry, a koncesja taka udzielana jest w odniesieniu do jednego kasyna, prowadzonego w ściśle określonym (geograficznie) miejscu. Z tego względu, zachowanie osoby, która nie posiadając koncesji na prowadzenie kasyna podejmuje działanie w postaci urządzania gry na automatach w różnych miejscach stanowi każdorazowo inny czyn, podjęty z zamiarem naruszenia tych przepisów w każdym z tych miejsc. Dodatkowo, przestępstwo określone w art. 107 § 1 KKS należy zaliczyć do tzw. przestępstw wieloczynnościowych. Chodzi w nich o działania złożone z wielu czynności dokonujących zmian w świecie zewnętrznym. Słusznie podnosi się w ocenie SN, że instytucja z art. 6 § 2 KKS nie znajduje zastosowania do przestępstw trwałych, wieloodmianowych, zbiorowych, czy przestępstw z reguły popełnionych powtarzającymi się zachowaniami.

Art. 6 § 2 KKS stanowi, że dwa lub więcej zachowań, podjętych w krótkich odstępach czasu w wykonaniu tego samego zamiaru lub z wykorzystaniem takiej samej sposobności, uważa się za jeden czyn zabroniony. Jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego, w zakresie urządzania gier hazardowych nie sposób abstrahować od konstrukcji znamion czynu opisanego w przepisie art. 107 § 1 KKS. To bowiem w świetle konkretnej konstrukcji prawnokarnej powinno oceniać się, na ile określone zachowania stanowią ten sam czyn w znaczeniu normatywnym oraz jakie znaczenie uzyskują takie okoliczności jak miejsce zachowania (miejsce urządzania gier), a także dane identyfikujące automaty do gier losowych.

Powyższe prowadzi Sąd Najwyższy do konkluzji, że uprzednie prawomocne skazanie za przestępstwo z art. 107 § 1 KKS, popełnione w innym miejscu, w warunkach czynu ciągłego (art. 6 § 2 KKS), w którym czas jego popełnienia obejmuje czasokres popełnienia czynu z art. 107 § 1 KKS, co do którego toczy się jeszcze postępowanie karne skarbowe, nie stanowi w tym późniejszym procesie przeszkody procesowej w postaci powagi rzeczy osądzonej, albowiem nie jest spełniony warunek tożsamości czynów. Na urządzanie lub prowadzenie gier hazardowych składa się bowiem wiele działań, a specyfika tego przestępstwa wyklucza dokonywanie go „na raty”, jak wymaga tego art. 6 § 2 KKS. W przypadku urządzania gier na automatach bez posiadania koncesji, zamiar wprawdzie ma cały czas tę samą ogólną postać (urządzenie gry na automatach z naruszeniem tych samych przepisów ustawowych), ale kształt normatywnej regulacji decyduje, że sprawca takiego czynu w chwili jego realizacji w każdym miejscu, ma świadomość, iż swoim zachowaniem narusza po raz kolejny, na nowo, regulacje ustawowe. Sąd Najwyższy właśnie w okoliczności jaką jest miejsce czynu, a więc miejsce, w którym sprawca urządza gry na automatach, dostrzegał przeszkodę do uznania, że takie zachowanie stanowi od strony prawnokarnej ten sam czyn, za którego popełnienie oskarżony został już skazany prawomocnie we wcześniejszym postępowaniu karnym. Przyjęcie zatem, że sprawca popełnił nie dwa odrębne czyny zabronione, a jeden kwalifikowany z art. 107 § 1 KKS w zw. z art. 6 § 2 KKS, było niedopuszczalne i wymagało korekty.