Zgodnie z wymogami ustawy z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 ze zm.) celem kontroli zarządczej jest w szczególności zapewnienie zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi oraz skuteczności i efektywności działania. Warunkiem realizacji wskazanych wymogów jest m.in. dokładna identyfikacja zadań i kompetencji dotyczących danej jednostki sektora finansów publicznych (w tym jednostki samorządu terytorialnego), a następnie przypisanie tych zadań i kompetencji komórkom organizacyjnym i pracownikom jednostki. Na powyższe wskazują także standardy kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych, ogłoszone przez Ministra Finansów w Komunikacie nr 23 z 16.12.2009 r. (Dz.Urz. Min.Fin. z 2009 r. poz. 15, poz. 84).

Stosownie do standardów opisujących środowisko wewnętrzne (A3 – Struktura organizacyjna i A4 – Delegowanie uprawnień) struktura organizacyjna jednostki powinna być dostosowana do aktualnych celów i zadań. Zakres zadań, uprawnień i odpowiedzialności jednostek, poszczególnych komórek organizacyjnych jednostki oraz zakres podległości pracowników powinien być określony w formie pisemnej w sposób przejrzysty i spójny. Aktualny zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności powinien być określony dla każdego pracownika. Należy precyzyjnie określić zakres uprawnień delegowanych poszczególnym osobom zarządzającym lub pracownikom. Zakres delegowanych uprawnień powinien być odpowiedni do wagi podejmowanych decyzji, stopnia ich skomplikowania i ryzyka z nimi związanego. Zaleca się delegowanie uprawnień do podejmowania decyzji, zwłaszcza tych o bieżącym charakterze. Przyjęcie delegowanych uprawnień powinno być potwierdzone podpisem.

Zmiany w przepisach materialnego prawa administracyjnego dotyczące sposobu wykonywania zadań publicznych, kompetencji organów administracji publicznej w tym zakresie, czy też zmiany przewidujące nowe zadania, determinują – wobec powyższego – konieczność modyfikacji ustalonych w jednostce procedur i mechanizmów kontroli zarządczej.

Modyfikacja taka z pewnością będzie konieczna po wejściu w życie konsultowanego obecnie pakietu zmian do ustaw określających zasady i przebieg procesu inwestycyjno-budowlanego. Projekt ustawy z 20.9.2017 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z uproszczeniem procesu inwestycyjno-budowlanego ma celu likwidację barier zidentyfikowanych jako najpilniejsze, a jednocześnie możliwe do likwidacji w drodze punktowych zmian. Zmiany te dotyczą:

1) statycznego charakteru planu miejscowego, jako instrumentu nie zawsze odpowiadającego na potrzeby dynamicznie zmieniającego się rynku, zwłaszcza w przypadku konieczności pilnej rewizji ustaleń dotyczących rozwoju przestrzennego danego obszaru;

2) braku trybu i zasad współpracy publiczno-prywatnej w procesie zagospodarowania przestrzennego;

3) niskiej stabilności inwestowania związanej ze złym ujęciem legislacyjnym decyzji o warunkach zabudowy co utrudnia gospodarowanie przestrzenią zarówno wnioskodawcom tej decyzji, jak i podmiotom, na które oddziałują jej ustalenia;

4) niskiej stabilności w obrocie prawnym decyzji wydawanych w procesie inwestycyjnym, m.in. z uwagi na nieaktualne i niepełne dane dotyczące nieruchomości, zawarte w dostępnych zbiorach danych;

5) szeregu barier szczegółowych w geodezji i budownictwie;

6) braku jasnych reguł w zakresie uzyskiwania warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej, ciepłowniczej, gazowej i wodociągowo-kanalizacyjnej oraz realizacji przyłączy.

Zmiany dotyczyć będą przede wszystkim: ustawy z 21.3.1985 r. o drogach publicznych, ustawy z 17.5.1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne, ustawy z 24.8.1991 r. o ochronie przeciwpożarowej, ustawy z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane, ustawy z 10.4.1997 r. – Prawo energetyczne, ustawy z 7.6.2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków; ustawy z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ustawy z 16.4.2004 r. o ochronie przyrody, ustawy z 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, ustawy z 29.8.2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków, ustawy z 9.10.2015 r. o rewitalizacji.

W zakresie szczegółowych rozwiązań na uwagę zasługują m.in.:

1. Umożliwienie budowy budynku mieszkalnego jednorodzinnego na podstawie zgłoszenia także w sytuacji, gdy obszar odziaływania realizowanego zamierzenia inwestycyjnego obejmuje działki sąsiednie – nieobjęte zgłoszeniem. Uproszczona procedura (zgłoszenie) będzie możliwa, jeżeli właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości sąsiednich wyrażą zgodę na realizację zamierzenia budowlanego.

2. Rozróżnienie elementów projektu budowlanego, które będą podlegały weryfikacji przez organ administracji publicznej, od elementów, za których prawidłowe sporządzenie odpowiadać będą wyłącznie projektanci. Projekt budowlany będzie się składał z projektu inwestycyjnego oraz projektu technicznego. Projekt inwestycyjny będzie tą częścią projektu budowlanego, która będzie zatwierdzana przez organ administracji architektoniczno-budowlanej. Projekt techniczny nie będzie zatwierdzany i przedkładany do organu administracji architektoniczno-budowlanej. Dzięki takiemu rozwiązaniu wydawanie decyzji pozwolenia na budowę, czy też przyjęcia zgłoszenia wraz z projektem, będzie przebiegało sprawniej i szybciej.

3. Zmiana definicji istotnego odstąpienia od projektu. Istotne odstąpienie dotyczyć będzie wyłącznie projektu inwestycyjnego. Istotna zmiana polegać ma w szczególności na zmianie usytuowania obiektu budowlanego w sposób powodujący zwiększenie obszaru oddziaływania obiektu budowlanego na nieruchomości sąsiednie.

4. Wprowadzenie zakazu pobierania przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne opłaty za wydanie warunków technicznych przyłączenia do sieci.

5. Wprowadzenie terminów na wydanie warunków technicznych przyłączenia do sieci wodociągowo-kanalizacyjnej przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne. Do tej pory w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków takie terminy nie były przewidziane. W celu przyspieszenia i usprawnienia realizacji inwestycji, w tym w szczególności mieszkaniowych, przewidziano termin:

a) 14 dni na wydanie ww. warunków przyłączenia dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych, budynków realizowanych na nieruchomościach oddanych w użytkowanie lub sprzedanych w trybie przewidzianym w ustawie z 20.7.2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomości oraz inwestycji realizowanych na obszarach zorganizowanego inwestowania, które będzie regulować ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym;

b) 30 dni – w pozostałych przypadkach.

W celu wyegzekwowania terminowości przekazywania powyższych warunków przyłączenia do sieci podmiotom o to się ubiegającym projektowana regulacja przyznaje wojewodzie kompetencje do nakładania na przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne administracyjnych kar pieniężnych w wysokości 500 zł za każdy dzień opóźnienia. Organem odwoławczym będzie minister właściwy do spraw gospodarki wodnej, a kary stanowić będą dochód budżetu państwa.

6. Nałożenie na gminę obowiązku wyznaczenia w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego obszaru zurbanizowanego wraz z określeniem sposobu wyznaczania tego obszaru.

7. Wprowadzenie obowiązku podjęcia tzw. uchwały reklamowej w zakresie reklam i ogrodzeń (art. 37a ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym). W zakresie obiektów małej architektury i zasad oświetlania obiektów budowlanych uchwała będzie miała charakter fakultatywny.

8. Doprecyzowanie katalogu inwestycji, które wymagają uzyskania decyzji o warunkach zabudowy (samowola urbanistyczna).

9. Zmiana kryteriów uzyskania decyzji o warunkach zabudowy oraz procedur postępowania w tym zakresie. Przykładowo, w odniesieniu do działki sąsiedniej jako podstawowy warunek uzyskania decyzji wskazano, że działka taka ma być zabudowana budynkiem innym niż budynek o charakterze pomocniczym (tj. budynek garażowy, gospodarczy itd.). Ustala to funkcję decyzji jako narzędzia uzupełniania zabudowy, nie zaś kreowania jej na dotychczas niezagospodarowanym obszarze. Dopiero spełnienie tej przesłanki umożliwia analizę funkcji i parametrów zagospodarowania na obszarze analizowanym, przesądzających o możliwości ustalenia warunków zabudowy.

10. Wprowadzenie nowego instrumentu planowania urbanistycznego polegającego na wyznaczeniu obszarów zorganizowanego inwestowania (OZI). Podstawowe elementy trybu OZI to:

a) plan regulacyjny – stanowiący szczególny akt planistyczny, w ramach którego wiodącą rolę w opracowaniu i procedowaniu będzie mógł odgrywać inwestor albo Prezes Krajowego Zasobu Nieruchomości, przygotowujący w ten sposób działki budowlane pod inwestycje; plan regulacyjny będzie mógł zostać uchwalony wbrew ustaleniom planu miejscowego oraz studium;

b) umowa urbanistyczna – określająca ramy finansowe i wykonawcze inwestowania oraz (fakultatywnie) obowiązki poszczególnych inwestorów związane z realizacją inwestycji celu publicznego;

c) zintegrowane pozwolenie na budowę – wzorem specustaw inwestycyjnych zawierające w ramach jednej decyzji wszystkie rozstrzygnięcia niezbędne do rozpoczęcia wykonywania robót budowlanych, wydawane przez wojewodę.

Projektowane zmiany są bardzo szerokie i dotyczą wielu obszarów. Niezależnie od ostatecznego kształtu przyjętych rozwiązań należy mieć świadomość, że wymagać będą one gruntownej i kompleksowej analizy regulacji wewnętrznych, przede wszystkim w urzędach gmin i starostwach powiatowych, w celu wprowadzenia stosownych zmian w regulaminach organizacyjnych, upoważnieniach, zakresach obowiązków pracowników, a także regulacjach dotyczących przepływu informacji wewnątrz jednostki.