Udostępnienia nieruchomości w celu wykonania czynności związanych z konserwacją, remontami oraz usuwaniem awarii obiektu liniowego – wyrok NSA z 13.4.2021, I OSK 3989/18

Wydanie przez starostę wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej decyzji dotyczącej zobowiązania właściciela, użytkownika wieczystego do udostępnienia nieruchomości, celem przeprowadzenia czynności związanych z konserwacją, remontami oraz usuwaniem awarii jest formą wywłaszczenia (art. 112 ust. 2 GospNierU). Ustawodawca rozróżnia przy tym czynności polegające na zakładaniu i przeprowadzaniu na nieruchomości ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji, a także innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń od czynności związanych z konserwacją, remontami oraz usuwaniem awarii ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń, nienależących do części składowych nieruchomości, służących do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji, a także innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, a także usuwaniem z gruntu tych ciągów, przewodów, urządzeń i obiektów.

Niekiedy wątpliwości interpretacyjne stwarzają problemy związane z zakwalifikowaniem danego typu prac budowlanych do odpowiedniej kategorii prac, jakie są objęte regulacjami ustawy z 7.7.1997 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 ze zm.; dalej: PrBud). To stanowiło podstawę do wypowiedzi Naczelnego Sądu Administracyjnego w wyroku z 13.4.2021 r., IOSK 3989/18. Stwierdził on, że zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie sądów administracyjnych poglądem rozumienie pojęcia remontu zawarte w art.124b GospNierU odnoszone jest do definicji zawartej w art. 3 pkt 8 PrBud, jako wykonywania w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych, innych niż użyto w stanie pierwotnym (i bez zmiany parametrów użytkowych lub technicznych obiektu – co stanowiłoby przebudowę w rozumieniu art. 3 pkt 7b PrBud oraz zmiany charakterystycznych parametrów, jak np. kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość – co prowadziłoby do rozbudowy lub nadbudowy w rozumieniu art. 3 pkt 6 PrBud). Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego definicji przyjętych na gruncie PrBud nie można przenosić na grunt art. 124b GospNierU z pominięciem obowiązków operatora systemu przesyłowego, o których mowa w ustawie z 10.4.1997 r. – Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 716 ze zm.; dalej: PrEnerg). Uwzględniając te uregulowania, a w szczególności ciążące na ich podstawie obowiązki operatorów, takie jak obowiązek zagwarantowania niezawodności funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (art. 4 ust. 1 PrEnerg) i ciążącą na operatorze systemu przesyłowego odpowiedzialność za remonty sieci w sposób gwarantujący niezawodność funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (art. 9c ust. 2 pkt 3 PrEnerg), wskazać należy, że możliwość przewidziana w art. 124b GospNierU stanowi jedynie narzędzie do ich wypełniania.

Przy stosowanie przepisu art. 124b GospNierU do obiektu liniowego należy uwzględnić jego specyfikę, co wpływa na sposób rozumienia takiego remontu. Zauważyć bowiem należy, że cechą charakterystyczną obiektów liniowych jest ich długość. Determinuje to pewną specyfikę rozumienia remontu w stosunku do takich obiektów. Otóż obiekt liniowy jest obiektem budowlanym, którego zgodnie z art. 3 pkt 3a PrBud, charakterystycznym parametrem jest długość. Tym samym roboty budowlane polegające na wymianie słupów czy linii elektroenergetycznej będą spełniać definicję remontu, o ile nie dojdzie do zmiany parametrów użytkowych i technicznych takich jak: długość linii (parametr charakterystyczny), jej przebieg, miejsce posadowienia poszczególnych słupów, zwiększenia mocy, napięcia lub zwiększenia pola elektromagnetycznego. Dopiero zmiana wspomnianych parametrów oznaczać będzie, że planowane prace nie spełniają definicji remontu, lecz w istocie stanowią budowę lub przebudowę istniejącego obiektu.

Tym samym zaplanowana przez inwestora zmiana wysokości niektórych słupów energetycznych oraz przewodów przesyłowych bez zmiany istotnych, charakterystycznych parametrów linii przesyłowej, w tym w szczególności jej długości czy przebiegu nie może świadczyć w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego o przebudowie istniejącej linii i jako takie prace te mogą zostać zakwalifikowane jako remont linii elektroenergetycznej zmierzający do wykonania obowiązków ciążących na operatorze systemu przesyłowego na podstawie przepisów PrEnerg. Należy wskazać, że zgodnie z art. 124b ust. 3 GospNierU obowiązek udostępnienia nieruchomości może być ustanowiony na czas nie dłuższy niż 6 miesięcy. Przepis ten nie nakazuje zatem wskazania konkretnej daty, w której ustaje obowiązek nałożony decyzją zobowiązującą do udostępnienia nieruchomości. Przewiduje jedynie, że udostępnienie nie może przekraczać 6 miesięcy, przy czym należy wskazać, że analizowany przepis nie określa początkowego terminu, od kiedy liczony ma być okres udostępnienia. Ustawodawca wprost nie uregulował, od kiedy powinien być liczony okres udostępnienia nieruchomości, przez co stwierdzić należy, że organ dysponuje w tym względzie uznaniem administracyjnym, a zatem może być on liczony zarówno od dnia wydania decyzji, od dnia uprawomocnienia się decyzji, ale także od dnia zajęcia nieruchomości