Uchwały SN dotyczące odwołań na wybór oferty w zamówieniach do progów unijnych

Podkreślić należy, że zaistniałe wątpliwości mają swoje źródło w rozbieżnej interpretacji Prezesa UZP i KIO odnośnie zmienionego, na skutek wejścia w życie ZmZamPublU16, art. 180 ust. 2 ZamPublU i użytego w nim znaczenia pojęcia „wybór najkorzystniejszej oferty”. W tym przepisie, dotyczącym odwołań do progów unijnych, w pkt 6 wskazano bowiem, że odwołanie przysługuje wobec czynności wyboru najkorzystniejszej oferty. W świetle dotychczasowego orzecznictwa KIO w zakresie zakresu kwestionowania wyboru najkorzystniejszej oferty nie jest dopuszczalne kwestionowanie zaniechania odrzucenia oferty lub wykluczenia z postępowania innego wykonawcy konkurującego o dane zamówienie publiczne. KIO uznała bowiem, że wybór oferty najkorzystniejszej należy rozumieć jako czynności zamawiającego polegające na zastosowaniu do oferty określonych w SIWZ kryteriów i ustalenie wyniku tej oceny w sposób skutkujący wyborem oferty.

Ze stanowiskiem i orzecznictwem KIO, powodującym odrzucanie odwołań na podstawie art. 189 ust. 2 pkt 6 ZamPublU z uwagi na stwierdzenie, że w postępowaniu o wartości zamówienia mniejszej niż progi unijne odwołanie dotyczy innych czynności niż określone w art. 180 ust. 2 ZamPublU, konsekwentnie nie zgadza się Prezes UZP, wnosząc skargi do właściwych sądów okręgowych na postanowienia KIO. Uzasadnia to m.in. tym, że zarówno faza badania oferty, jak i faza wyboru najkorzystniejszej oferty przynależą do etapu badania i oceny ofert, gdyż prawidłowy wybór oferty może mieć miejsce wyłącznie po zgodnym z przepisami ZamPublU przeprowadzeniu przez zamawiającego faz poprzedzających ten wybór.

W efekcie powyższego rozbieżne rozumienie pojęcia „wybór najkorzystniejszej oferty” zarysowało się również w orzecznictwie Sądów Okręgowych wydanych w związku z zaskarżeniem postanowień odrzucających odwołania.

Przywołane wyżej uchwały SN zatem zapewne wpłyną na zmianę linii orzeczniczej KIO, ponieważ w ocenie SN z arzuty odwołania od wyboru najkorzystniejszej oferty, o którym mowa w art. 180 ust. 2 pkt 6 ZamPublU, mogą obejmować także zaniechanie wykluczenia wykonawcy, który złożył ofertę wybraną przez zamawiającego, lub zaniechanie odrzucenia oferty, która powinna podlegać odrzuceniu.

Sąd Najwyższy podkreślił, że dla zamówień podprogowych, czyli o pewnej wartości zamówienia, art. 180 ust. 2 ZamPublU identyfikuje przedmiot zaskarżenia, czyli to, co mogą zainteresowani zaskarżyć. Przedmiotem zaskarżenia jest wybór najkorzystniejszej oferty, ale ten wybór najkorzystniejszej oferty może być skarżony z rozmaitych powodów. W rozpoznawanych sprawach zarzuty dotyczyły tego, że wbrew stanowi faktycznemu zamawiający nie odrzucił oferty lub nie wykluczył oferenta z przetargu. Sąd Najwyższy sprecyzował, że ta kategoria zarzutów także determinuje ocenę, czy wybór najkorzystniejszej oferty został przez zamawiającego dokonany zgodnie ze standardami ZamPublU.

Ponadto SN uznał, że art. 198f ust. 2 zd. 4 ZamPublU wyłącza możliwość uchylenia przez sąd okręgowy na podstawie art. 386 § 4 KPC postanowienia KIO o odrzuceniu odwołania. Według niego postępowanie przed KIO było oceniane przez Trybunał Konstytucyjny jako tryb postępowania przedsądowego. Zasady odwołalności od orzeczeń Konstytucja nie traktuje w sposób tak kategoryczny, aby zasada ta miała nie doznawać żadnych wyjątków. Zastrzeżona jest dwuinstancyjność postępowania sądowego, jednakże prawo do wniesienia odwołania może doznawać ograniczeń. Ustawodawca skierował rozstrzyganie tych spraw innemu organowi niż sądownictwo powszechne dlatego, że jest to organ wyspecjalizowany. W celu zapewnienia sprawności postępowania przewidziano jeden, uniwersalny środek zaskarżenia, zbudowany na modelu apelacji, mający z tego tytułu wady, że obejmuje zarówno rozstrzygnięcia o charakterze formalnym i merytorycznym. Skoro ustawodawca dla danego środka zaskarżenia wyłączył orzeczenia kasatoryjne, to oznacza, że sąd musi rozważyć sprawę zarówno pod względem formalnym, jak i materialnym.