Możliwość zaskarżenia uchwały wyrażającej zgodę na dokonanie darowizny jest uwarunkowana skutkiem, jaki ona wywiera i dotyczyć naruszenia interesu prawnego lub uprawnienia skarżącego.

Zgodnie z art. 13 GospNierU, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu, w tym także mogą stanowić przedmiot darowizny pomiędzy podmiotami publicznoprawnymi lub na cele publiczne. Darowizny nieruchomości stanowiącej przedmiot własności Skarbu Państwa dokonuje starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej – za zgodą wojewody, a nieruchomości stanowiącej przedmiot własności jednostki samorządu terytorialnego jej organ wykonawczy – za zgodą rady albo sejmiku.

Z uwagi na szczególne zasady obrotu mieniem publicznoprawnym (konieczność zbywania w drodze przetargu, konieczność sporządzania i publikowania wykazów nieruchomości, ogłoszeń o przetaku, gospodarowania zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki) zasady określające formy działa organów w tym zakresie wynikają nie tylko z przepisów prawa cywilnego, ale także z przepisów prawa publicznego. Oznacz to, że w pewnych wypadkach działalność organów może podlegać kontroli społecznej, poprzez możliwość zaskarżania podjętych uchwał czy czynności.

Orzecznictwo

W tym zakresie stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie, który w postanowieniu z 25.5.2022 r., II SA/Lu351/22 stwierdził, że uchwała o wyrażeniu zgody na zbycie przez gminę w drodze darowizny własności nieruchomości gruntowych stanowi uchwałę z zakresu administracji publicznej. Działalność gmin również w odniesieniu do mienia komunalnego nie opiera się wyłącznie na regulacjach prawa cywilnego, ale z uwagi na publicznoprawny status gmin i mienia komunalnego, działalność gmin opiera się także na regulacjach prawnych prawa samorządowego. Z tego właśnie względu działania i akty prawne podejmowane przez organy samorządu terytorialnego, mogą być kwalifikowane jako działania z zakresu wykonywania administracji publicznej, pomimo że zmierzają do wywołania w przyszłości określonych skutków cywilnoprawnych, jeżeli działaniom tym nadawana jest forma charakterystyczna dla aktów administracyjnych.

Skarga na taką uchwałę nie przysługuje w sytuacji braku naruszenia interesu prawnego lub uprawnienia przedmiotową uchwałą strony wnoszącej skargę. Do jej wniesienia nie legitymuje ani sprzeczność z prawem zaskarżonej uchwały, ani też stan zagrożenia naruszenia interesu prawnego lub uprawnienia, lecz dopiero naruszenie interesu prawnego lub uprawnienie. Warunkiem skutecznego wniesienia skargi jest wykazanie naruszenia interesu prawnego podmiotu wnoszącego skargę, który to interes musi być własny, indywidualny i oparty o konkretny przepis prawa powszechnie obowiązującego. Mieć interes prawny to tyle, co wskazać przepis prawa uprawniający dany podmiot do wystąpienia z określonym żądaniem w stosunku do organu administracji publicznej.

W orzecznictwie i doktrynie eksponuje się przede wszystkim bezpośredniość, konkretność i realny charakter interesu prawnego strony kształtowanego aktem stosowania prawa materialnego. Ze skargą może więc wystąpić, co do zasady, podmiot, który wykaże związek między chronionym przez przepisy prawa materialnego interesem prawnym, a aktem lub czynnością organu administracji publicznej. Od interesu prawnego należy odróżnić interes faktyczny, kiedy to konkretny podmiot jest wprawdzie zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, lecz dla którego z przepisu prawa nie wynikają żadne uprawnienia lub obowiązki. Podmiot taki nie posiada zatem uprawnień lub obowiązków chronionych przepisami prawa. Nawet ewentualna sprzeczność uchwały z prawem (o czym wspomniano wyżej) nie daje legitymacji do wniesienia skargi, jeżeli uchwała ta nie narusza prawem chronionego interesu prawnego lub uprawnienia skarżącego.

Dodatkowo należy podkreślić, że zarówno w orzecznictwie, jak i w literaturze przyjmuje się, iż uchwały rady gminy dotyczące spraw majątkowych przekraczających zakres zwykłego zarządu nie mają mocy obowiązującej na zewnątrz gminy i stanowią wyłącznie wytyczne czy dyrektywy adresowane do wójta. Mają charakter aktów normatywnych kierownictwa wewnętrznego, mających moc wiążącą jedynie wewnątrz określonego układu organizacyjnego i nie wywierają skutków prawnych dla żadnego innego podmiotu poza sferą administracji publiczne. Skoro zatem art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. a SamGminU wymaga zgody rady gminy, to oparta o ten przepis uchwała dotycząca zbycia nieruchomości może jedynie wyrażać przyzwolenie na to zbycie; nie można jej natomiast utożsamiać z samym już zbyciem nieruchomości.