Trybunał Konstytucyjny zbada zgodność z konstytucją przepisów w sprawie ustalenia regulaminu wynagradzania

1. Wniosek Konfederacji Lewiatan

Wniosek Konfederacji Lewiatan dotyczy zbadania zgodności z konstytucją art. 77 ² § 4 Kodeksu pracy oraz art. 30 ust. 5 ustawy z 23.5.1991 r. o związkach zawodowych w zakresie, w jakim uniemożliwia pracodawcy samodzielne podjecie decyzji w sprawie ustalenia regulaminu wynagradzania oraz regulaminu nagród i premiowania jeżeli organizacje związkowe albo organizacje związkowe reprezentatywne przedstawią wspólnie uzgodnione stanowisko w terminie 30 dni.

W ocenie organizacji Lewiatan narusza to art. 2 Konstytucji RP i wywodzoną z tego przepisu zasadą określoności prawa. Zdanie pierwsze art. 77² § 4 KP nakłada na pracodawców obowiązek wprowadzenia regulaminu wynagradzania przy jednoczesnym uzależnieniu w zdaniu drugim możliwości jego ustalenia od zgody zakładowej organizacji związkowej, a w przypadku, w którym u danego pracodawcy występuje więcej niż jedna zakładowa organizacja związkowa i organizacje te albo przynajmniej organizacje reprezentatywne uzgodniły jednolite stanowisko, od zgody tych organizacji.

Wskazane wyżej przepisy, zdaniem organizacji Lewiatan, naruszają także art. 59 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 4 Konwencji nr 98 Międzynarodowej Organizacji Pracy z 1.7.1949 r. dotyczącej stosowania zasad prawa organizowania się rokowań i rokowań zbiorowych (Dz.U. z 1958 r. Nr 29, poz. 126) przez ograniczenie zasady dobrowolności rokowań oraz naruszenie równości stron w rokowaniach nad ustaleniem bądź zmianą regulaminu wynagradzania, a przede wszystkim uprzywilejowanie w tych

rokowaniach strony związkowej – pracodawca jest bowiem w sytuacji, w której musi osiągnąć porozumienie, aby uczynić zadość swojemu obowiązkowi ustawowemu.

Organizacja Lewiatan podkreśliła, że nie kwestionuje samego obowiązku ustalenia regulaminu przez pracodawców nieobjętych zakładowym lub ponadzakładowym układem zbiorowym pracy. Zakres wniosku obejmuje wyłącznie zbadanie zgodności z konstytucją procedury ustalania oraz zmiany regulaminów wynagradzania przez pracodawców, u których działają zakładowe organizacje związkowe.

Nałożony na pracodawcę w pierwszym zdaniu art. 77² § 4 Kodeksu pracy obowiązek ustalenia regulaminu wynagradzania w świetle treści zdania drugiego jest niemożliwy do spełnienia w przypadku negatywnego stanowiska zakładowej organizacji związkowej lub wspólnego negatywnego stanowiska związków w przypadku ich wielości. Organizacje związkowe mogą uniemożliwić ustalenie regulaminu przez pracodawcę.

Z art. 77 ² § 4 Kodeksu pracy obok obowiązku pracodawcy wynika również prawo pracowników nieobjętych zakładowym układem zbiorowym pracy do ustalenia ich warunków wynagradzania w akcie rangi regulaminu. W przypadku nieosiągnięcia kompromisu między pracodawcą a organizacją związkową (organizacjami związkowymi), prawo takie nie będzie zrealizowane.

Zdaniem organizacji Lewiatan brak możliwości jednostronnego uchylenia regulaminu stanowi także ograniczenie dobrowolności rokowań.

2. Skutki braku zgody związku zawodowego na zmianę regulaminu wynagradzania dla pracodawców

W niektórych przypadkach, przy braku dobrej woli drugiej strony, raz ustalony regulamin wynagradzania może stanowić zobowiązanie wieczyste, które bez zgody drugiej strony nie może przestać istnieć bez względu na zmieniające się otoczenie rynkowe. Gdy tylko jedna strona rokowań dotyczących zmiany już obowiązującego regulaminu będzie zainteresowana dostosowaniem jego postanowień do nowych warunków społeczno-gospodarczych druga strona może to uniemożliwić. To natomiast może wiązać się ze szkodą dla interesów strony, która dąży do wprowadzenia zmian.

W skrajnych przypadkach obowiązujące przepisy mogą doprowadzić do upadłości pracodawcy, któremu organizacja związkowa uniemożliwia dostosowanie warunków wynagradzania pracowników do zmieniającej się sytuacji rynkowej. Sytuacja taka, zdaniem organizacji Lewiatan, nie jest niczym nie uzasadniona, biorąc pod uwagę, że prawo pracy w dostatecznym stopniu zabezpiecza interesy pracowników na wypadek zaistnienia stanu bezregulaminowego przez ustalenie minimalnych standardów zatrudnienia w Kodeksie pracy oraz innych powszechnie obowiązujących źródłach prawa pracy.

Ponadto zdaniem organizacji Lewiatan omawiane obecnie obowiązujące przepisy naruszają gwarantowaną konstytucyjnie wolność prowadzenia działalności gospodarczej i stanowią ograniczenie wolności działalności gospodarczej, a także mogą prowadzić do upadłości firm, gdy organizacja związkowa uniemożliwi zmianę warunków wynagradzania pracowników.

Na razie nie jest znany termin rozprawy Trybunału Konstytucyjnego w omawianej sprawie.