Z opublikowanego uzasadnienia do projektu autorstwa Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej wynika, że EgzAdmU wymaga wprowadzenia kilku niezwykle ważnych zmian. Przede wszystkim dotychczasowe regulacje mają zostać dostosowane do przepisów zobowiązujących do dochodzenia należności z tytułu podatku VAT rozliczanego w procedurach szczególnych od podatnika, którego miejscem zamieszkania lub siedziby jest inne państwo niż Polska i deklaracja została złożona w państwie członkowskim innym niż Polska. W założeniu projektowane zmiany mają pozwolić na usprawnienie działań organów egzekucyjnych, a przez to – na poprawę efektywności egzekucji. Szczegóły najważniejszych zmian zostały omówione i przedstawione w tabeli poniżej.

Rodzaj zmiany

Opis zmiany

Zmiany w dochodzeniu należności z tytułu podatku VAT

W zakresie umożliwienia przymusowego dochodzenia podatku VAT rozliczanego w procedurach szczególnych projektowana ustawa przewiduje m. in.:

  • rozszerzenie katalogu dokumentów stanowiących podstawę egzekucji administracyjnej o deklarację złożoną w państwie członkowskim innym niż Polska oraz wyłączenie warunku wszczęcia egzekucji administracyjnej w zakresie zamieszczania w tej deklaracji pouczenia, że stanowi ona podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego,
  • wyłączenie obowiązku doręczania zobowiązanemu upomnienia przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego oraz postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, gdy zobowiązany ma miejsce zamieszkania lub siedziby na terenie innego państwa niż Polska,
  • uzupełnienie elementów tytułu wykonawczego o dane identyfikujące zobowiązanego w państwie członkowskim,
  • uregulowanie przeliczania podatku VAT w obcej walucie na walutę polską.

Zmiany dotyczące definicji ustawowych

Zmiany w definicjach:

  • pracownik obsługującym organ egzekucyjny – rozumie się   przez to pracownika organu egzekucyjnego wykonującego zadania z zakresu egzekucji administracyjnej albo pracownika komórki organizacyjnej urzędu skarbowego prowadzącej egzekucję administracyjną;
  • wynagrodzenie za pracę –  rozumie się przez to wynagrodzenie za pracę oraz inne wierzytelności zobowiązanego, w tym świadczenia pieniężne przysługujące z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, wypłacane przez pracodawcę w okresie zatrudnienia, a także w  okresie 12 miesięcy od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy

Zmiany dotyczące usprawnienia procedury egzekucyjnej

W ramach tej grupy zaproponowano następujące usprawnienia:

  • usprawnienie współpracy organu egzekucyjnego z instytucją łącznikową w zakresie dochodzenia należności państw członkowskich lub państw trzecich ma polegać na dookreśleniu w drodze rozporządzenia sposobu i trybu współpracy między tymi uczestnikami postępowania egzekucyjnego;
  • umożliwienie automatycznego uzyskiwania danych z Rejestru Należności Publicznoprawnych przez podmioty uprawnione oraz rezygnacja z pisemnej formy upoważnienia osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej do uzyskania jej danych;
  • w celu uproszczenia etapu wszczęcia postępowania egzekucyjnego i zabezpieczającego przewiduje się rezygnację z nadawania przez organ egzekucyjny klauzuli o skierowaniu tytułu wykonawczego do egzekucji administracyjnej i przyjęciu zarządzenia zabezpieczenia do wykonania w zakresie obowiązków o charakterze pieniężnym (zmiana również ustawy o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, należności celnych i innych należności pieniężnych), a także umożliwienie automatycznej weryfikacji danych zawartych w tytule wykonawczym z danymi zawartymi w KRS;
  • przewiduje się również rozszerzenie zakresu informacji przekazywanych przez wierzyciela organowi egzekucyjnemu w zakresie niezbędnym do skutecznego prowadzenia egzekucji administracyjnej;
  • doprecyzowano moment wszczęcia egzekucji administracyjnej w przypadku, gdy pierwszą czynnością egzekucyjną jest zajęcie dokonane poprzez sporządzenie protokołu zajęcia lub odbioru dokumentu czy też doręczenie zawiadomienia o zajęciu innemu podmiotowi niż dłużnik zajętej wierzytelności;
  • w zakresie dalszego i kolejnego tytułu wykonawczego przewiduje się rezygnację z podpisywania i podawania danych osoby działającej z upoważnienia wierzyciela, która podpisała pierwotny tytuł wykonawczy, analogicznie w zakresie kolejnego zarządzenia zabezpieczenia;
  • usprawnienie egzekucji z nieruchomości będzie polegało na m.in.: zmianie sposobu publikowania obwieszczenia o licytacji nieruchomości, zmianie opisu i oszacowania nieruchomości. Dodatkowo katalog osób wyłączonych z licytacji nieruchomości dostosowano do przepisów o egzekucji z ruchomości; doprecyzowano również pojęcie pracownika obsługującego organ egzekucyjny na potrzeby tego wyłączenia;
  • wierzyciel nie będzie mógł podejmować czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych, jeżeli wysokość należności pieniężnej nie przekracza dziesięciokrotności kosztów upomnienia,  chyba że okres do upływu terminu  przedawnienia należności pieniężnej jest krótszy niż 6 miesięcy;
  • przepisy regulujące egzekucję z ruchomości zostaną dostosowane do przepisów regulujących ochronę danych osobowych (rezygnacja ze wskazywania w obwieszczeniu o licytacji ruchomości oraz w protokole postępowania przetargowego adresu zobowiązanego), a także do prawa celnego (ruchomości o nieunijnym statusie celnym nie będą podlegały zajęciu).

Zmiany w zakresie zbiegu egzekucji

Usprawnienie postępowania organów egzekucyjnych w przypadku zajęcia rzeczy lub prawa majątkowego przez co najmniej dwa organy egzekucyjne będzie polegało na rezygnacji z obowiązku zawiadamiania komornika sądowego o sposobie rozliczenia środków pieniężnych w przypadku, gdy nie przekazał organowi egzekucyjnemu adnotacji umożliwiającej prowadzenie łącznej egzekucji, a także uregulowaniu przypadku, gdy zajęcie rzeczy lub prawa majątkowego zostanie dokonane przez co najmniej dwa organy egzekucyjne również w postępowaniu zabezpieczającym (również zmiana ustawy – Kodeks postępowania cywilnego).

Resort zaproponował także ujednolicenie zasady dotyczącej obciążania wierzyciela niewyegzekwowanymi od zobowiązanego kosztami egzekucyjnymi również w przypadku egzekucji do rzeczy lub prawa majątkowego przejętej po zbiegu egzekucji.

Zmiany dotyczące wierzytelności powtarzających się stanowiących jedyne źródło dochodu zobowiązanego egzekucji i egzekucji z rachunku bankowego

W projekcie nowelizacji zaproponowano by wierzytelności powtarzające się stanowiące jedyne źródło dochodu zobowiązanego będącego osobą fizyczną podlegały egzekucji w zakresie określonym w przepisach Kodeksu pracy. Celem tego rozwiązania jest zapewnienie zobowiązanym minimum egzystencji, w przypadku gdy otrzymują oni świadczenia na podstawie umów nieuregulowanych w Kodeksie pracy, np. umów cywilnoprawnych.

W przypadku egzekucji z rachunku bankowego nie będzie już obowiązku przetrzymywania przez bank środków pieniężnych zajętych przez organ egzekucyjny. Dodatkowo mają zostać doprecyzowane przepisy o realizacji zajęcia rachunku bankowego i rachunku VAT w zakresie przekazywania do organu egzekucyjnego środków pieniężnych dwoma odrębnymi przelewami bankowymi (zmiana ta ma umożliwić rozliczenie tych środków zgodnie z przepisami podatkowymi).

Zmiany dotyczące opłaty egzekucyjnej

W celu zachęcenia do korzystania z obrotu bezgotówkowego w egzekucji administracyjnej zaproponowano wprowadzenie zróżnicowanej stawki opłaty egzekucyjnej, która uzależniona będzie od wyegzekwowania lub uzyskania wpłaty gotówkowej lub bezgotówkowej.

Zaproponowano, by w okresie od 20.2.2021 r. stawka tej opłaty wynosiła: 10% i 5% wyegzekwowanych lub uzyskanych środków pieniężnych. W przypadku gotówki stawka tej opłaty ma wynosić odpowiednio: 11% i 6 %.

Ponadto w celu usunięcia wątpliwości interpretacyjnych doprecyzowano przepisy regulujące górną wysokość opłaty egzekucyjnej: 40 000 zł oraz 20 000 zł (w zależności od sposobu uzyskania kwot), odrębnie dla każdego tytułu wykonawczego.

Nowe zasady przedawnienia kosztów

Obowiązek zapłaty kosztów upomnienia przedawnia się wraz z wygaśnięciem należności pieniężnej objętej tym upomnieniem. Jeżeli w upomnieniu ujęto więcej niż jedną należność pieniężną, koszty upomnienia przedawniają się wraz z wygaśnięciem należności pieniężnej o najwcześniejszym terminie płatności.

Zmiany dotyczące egzekucji z majątku wspólnego, egzekucji z majątku obciążonego zastawem skarbowym i hipoteką przymusową

Projekt zakłada, że w przypadku egzekucji z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka dopuszczalne będzie:

  • uzyskiwanie przez wierzyciela lub organ egzekucyjny danych małżonka zobowiązanego w zakresie odpowiedzialności majątkiem wspólnym,
  • informacji o ustroju małżeńskim oraz składnikach majątku wspólnego,
  • przewidziano także możliwość podawania danych małżonka w dokumentach stanowiących podstawę do dokonania zajęcia tego majątku.

Powyższe rozwiązania w sposób analogiczny mają także dotyczyć przepisów regulujących egzekucję z majątku obciążonego zastawem skarbowym i hipoteką przymusową.

Zmiany o charakterze doprecyzowującym
  • Doprecyzowanie regulacji w zakresie umorzenia postępowania egzekucyjnego będzie polegało na ujednoliceniu podstaw umorzenia postępowania egzekucyjnego zarówno, gdy organ egzekucyjny działa na wniosek wierzyciela, jak i gdy jest jednocześnie wierzycielem i organem egzekucyjnym;
  • doprecyzowanie egzekucji z praw majątkowych zarejestrowanych w rejestrze akcjonariuszy. Projekt zakłada możliwość wezwania spółki, by należne zobowiązanemu kwoty przekazała organowi egzekucyjnemu, w przypadku gdy zajęcie tego prawa nastąpi poprzez przesłanie zawiadomienia o zajęciu do podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy.

Zmiany dotyczące Ordynacji podatkowej

Nowelizacja przewiduje, że wygaśnięcie decyzji o rozłożeniu na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej będzie następowało w przypadku niedotrzymania terminu płatności trzech rat (rezygnacja z trzech kolejnych rat). Zasada ta będzie dotyczyć także wygaśnięcia postanowienia o rozłożeniu na raty kosztów egzekucyjnych. W projekcie zaproponowano przeniesienie przepisów art. 259 tej ustawy w zakresie wygaśnięcia decyzji o uldze w spłacie zobowiązań podatkowych do działu III OrdPU.