TK: Opłaty i kary za usuwanie drzew i krzewów

Sejmik Województwa Mazowieckiego, Reprezentowany przez Marszałka Województwa, wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie konstytucyjności art. 90 ust. 1 i 2 OchrPrzyrodU w związku z art. 402 ust. 5 PrOchrŚrod w zakresie, w jakim pozbawia samorząd województwa, reprezentowany przez marszałka województwa, dochodów z opłat i kar jako kompensaty za nakłady związane ze stosowaniem art. 83-89 OchrPrzyrodU z art. 167 ust. 4 w związku z art. 166 ust. 1 i 2 Konst.

Marszałek Województwa Mazowieckiego wskazał, że nowelizacja art. 90 OchrPrzyrodU, polegająca na dodaniu ust. 2, spowodowała nałożenie na samorząd województwa nowych zadań. Jednocześnie, dokonana tą samą ustawą zmieniającą, nowelizacja ust. 5 w art. 402 PrOchrŚrod pozbawiła samorząd województwa wpływów z kar i opłat pobieranych w związku z zarządzaniem ochroną drzewostanu na terenach należących do miast na prawach powiatu.

Zgodnie bowiem z tym przepisem, wpływy z tytułu opłat za usunięcie drzew lub krzewów oraz kar, o których mowa w art. 88 ust. 1 OchrPrzyrodU, stanowią w całości dochód budżetu gminy, z wyjątkiem wpływów z tytułu opłat i kar nakładanych przez starostę, które stanowią w całości dochód budżetu powiatu, oraz wpływów z tytułu opłat i kar nakładanych przez marszałka województwa, które stanowią w 35 proc. przychód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i w 65 proc. – wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Ponadto Marszałek zwrócił uwagą na to, że powierzone mu na mocy kwestionowanego przepisu zadania nie stanowią zadania własnego. Zdaniem Marszałka nie mają one lokalnego charakteru, a ich realizacja nie służy zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej województwa. Nie są też realizowane w sposób kreatywny, w związku z tym nie spełniają przesłanek przepisu art. 166 ust. 1 Konstytucji o zadaniach własnych. Zdaniem Marszałka, nadzór nad ochroną drzewostanu, polegający na wydawaniu zezwoleń na usunięcie drzew i krzewów i wymierzaniu kar za naruszenie przepisów ustawy o ochronie przyrody, to zadanie administracyjne, w związku z czym jego nałożenie powinno skutkować regulacją prawną zwiększającą dochody samorządu województwa.

Marszałek podkreślił, że „ustawodawca nie tylko nie przewidział dotowania samorządu województwa z budżetu państwa, w związku z faktem zlecenia temu samorządowi, w drodze ustawy, nowego zadania do wykonania. Uznał ponadto, iż w ogóle zbędne jest wyrównanie uszczerbku w dochodach samorządu województwa, który jednocześnie został pozbawiony wpływów z opłat i kar pobieranych w związku z zarządzaniem ochroną drzewostanu na terenach należących do miast na prawach powiatu”. W opinii Marszałka, zaskarżone przepisy nakładają na samorząd wojewódzki nowe zadanie, bez zmiany podziału dochodów publicznych.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że wskazany przez Marszałka art. 402 ust. 5 PrOchrŚrod jest zgodny z art. 167 ust. 4 Konstytucji RP. Jednocześnie, z uwagi na charakter zadania publicznego określonego w art. 90 ust. 2 OchrPrzyrodU Trybunał Konstytucyjny za nieadekwatny wzorzec kontroli uznał przywołany przez Marszałka art. 166 ust. 2 Konstytucji RP.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził ponadto, że Marszałek „nie przedstawił danych przemawiających za tym, iż zachodzi rażąca dysproporcja pomiędzy zadaniem a kosztami jego realizacji”. W związku z tym Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 402 ust. 5 PrOchrŚrod nie narusza zasady adekwatności oraz samodzielności finansowej samorządu.

Trybunał Konstytucyjny przypomniał także, że „ustawodawca w art. 402 PrOchrŚrod przewidział ogólny mechanizm kompensujący samorządowi województwa koszty związane z realizacją przez marszałka zadań przekazanych w art. 90 ust. 2 OchrPrzyrodU. Zarząd województwa przed przekazaniem na rachunek Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej wpływów z opłat za korzystanie ze środowiska (a takimi są m.in. opłaty czynności z art. 83 – 89OchrPrzyrodU) pomniejsza te wpływy o: 3 proc. lub 1,5 proc, w zależności od tego czy wpływy z opłat w poprzednim roku kalendarzowym wyniosły, odpowiednio, do 100 mln zł czy też wyniosły powyżej 100 mln zł”. Jak przypomniał Trybunał, kwotę tą samorząd województwa powinien przeznaczyć m.in. na zatrudnianie osób zajmujących się kontrolą oraz windykacją opłat za korzystanie ze środowiska, a więc realizowanie m.in. zadań z art. 90 ust. 2 OchrPrzyrodU.

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 402 ust. 5 PrOchrŚrod w zakresie, w jakim pozbawia samorząd województwa, reprezentowany przez marszałka województwa, dochodów z opłat i kar jako kompensaty za nakłady związane ze stosowaniem art. 83-89 OchrPrzyrodU jest zgodny z art. 167 ust. 4 w związku z art. 166 ust. 1 Konstytucji RP.