Ustawa nie nakłada na organy gminy obowiązku konsultowania uchwały o ustanowieniu sztandaru.
Instytucja konsultacji społecznych w gminie została uregulowana w art. 5a ustawy o samorządzie gminnym (dalej: SamGminU). Ustawodawca przewidział tam dwie grupy sytuacji, w których przeprowadzane mogą być konsultacje społeczne: gdy tak stanowi ustawa lub w sprawach ważnych dla gminy. W tym konkretnym przypadku należy sprawdzić regulacje ustawy o odznakach i mundurach, który stanowi podstawę prawną dla takich działań jednostek samorządu terytorialnego.
W art. 3 SamGminU nie ma nałożonego na jednostkę samorządu terytorialnego takiego obowiązku: 1. Jednostki samorządu terytorialnego mogą ustanawiać, w drodze uchwały organu stanowiącego danej jednostki, własne herby, flagi, emblematy oraz insygnia i inne symbole (jest za to wymóg uzyskania opinii ministra właściwego do spraw wewnętrznych i administracji). Skoro nie ma tutaj zapisanego takiego obowiązku, ani też nie ma go w art. 18 ust. 2 pkt 13, który zastrzega tę kompetencję dla rady gminy (rada gminy podejmuje w tej sprawie uchwałę), to trzeba rozstrzygnąć, czy podlega pod pojęcie „sprawy ważne dla gminy”.
Jest to termin nieostry, dlatego ważna jest jego interpretacja. W rozstrzygnięciach, zarówno sądów administracyjnych, jak i organów nadzoru, można znaleźć odniesienie się do tego pojęcia. Generalnie sądy i organy nadzoru stoją na stanowisku, że to od uznania gminy zależy, czy dana sprawa zostanie zakwalifikowana do kategorii „ważnych”.
Taki wniosek można wysnuć z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24.10.2018 r. (II OSK 2498/16): Instytucję konsultacji reguluje przepis art. 5a SamGminU, zgodnie z którym w wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla gminy mogą być przeprowadzone na jej terytorium konsultacje z mieszkańcami. Należy zwrócić uwagę, że przepis ten nie wylicza spraw obligatoryjnie wymagających konsultacji, zaś nawet w przypadkach zakwalifikowanych, jako „sprawy ważne dla gminy” przewiduje możliwość ich prowadzenia, oddając zasady i tryb prowadzenia konsultacji regulacji w uchwale gminy.
Podobne tezy można odszukać w innych wyrokach i rozstrzygnięciach nadzorczych. Zarówno Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, jak i Wojewoda Lubelski stanęli na stanowisku, że to organy gminy decydują, co jest sprawą „ważną dla gminy”.
Fakultatywność konsultacji w innych sprawach ważnych polega na prawie gminy do kwalifikowania danych spraw jako ważne. W jednej gminie dana sprawa może być ważna, a w innej gminie podobna sprawa może nie mieć już takiego charakteru. Zawsze jednak, gdy właściwy organ gminy zakwalifikuje daną sprawę jako ważną i przeprowadzi konsultacje, to w ocenie organu nadzoru oznacza to uznanie danej sprawy za ważną – stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 15.5.2019 r. (I SA/Łd 286/19).
Analogicznie wypowiedział się Wojewoda Lubelski: Przepis art. 5a ust. 1 SamGminU enumeratywnie określa przypadki, w jakich możliwe jest przeprowadzenie konsultacji społecznych: w wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla gminy. Nie precyzuje „spraw ważnych dla gminy”, z wyjątkiem sytuacji wskazanych wprost w ustawie, pozostawiając tę kwestię do swobodnego uznania jednostki samorządu. Decyzja w tej sprawie należy zatem do organu podejmującego działania w sprawie konsultacji. Organ ten rozstrzyga o tym, czy wówczas, kiedy sprawa jest ważna dla gminy, przeprowadzi konsultacje, czy też podejmie określone działanie (rozstrzygnięcie) bez przeprowadzenia konsultacji (rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Lubelskiego z 21.7.2015 r. PN-II.4131.329.2015). Skoro zatem nie jest to materia z ustawy podlegająca konsultacjom, to rada gminy sama może uznać, czy podda ją konsultacjom społecznym.
