Z formalnego punktu widzenia chodziło o to, że jednostka budżetowa (w podanym stanie faktycznym – szkoła podstawowa) nie przekazała jako zwrot na rachunek budżetu gminy środków znajdujących się na jej rachunku.

Regionalna izba obrachunkowa wskazała, że takie zaniechanie stanowi naruszenie art. 11 ust. 1–3 oraz art. 263 ust. 1 FinPubU.

Z pierwszej grupy regulacji wynika, że jednostkami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych nieposiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Jednostka budżetowa działa na podstawie statutu określającego w szczególności jej nazwę, siedzibę i przedmiot działalności. Nadto, podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan dochodów i wydatków, zwany „planem finansowym jednostki budżetowej”. Z kolei, z drugiej regulacji wynika, że niezrealizowane kwoty wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego wygasają, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, z upływem roku budżetowego.

Wskazane regulacje prawne wyznaczają mechanizm prawny funkcjonowania jednostek budżetowych w strukturze macierzystej jednostki, w tym samorządowej, np. gminy. W tym zakresie warto również przywołać stanowisko zawarte w wyroku NSA z 16.6.2016 r. (I FSK 1653/14), gdzie m.in. wskazano, że gminna jednostka budżetowa nie ma własnego mienia, zarządza jedynie pewną częścią majątku gminy, która została jej przez tę gminę powierzona. Ponadto wydatki takiej jednostki są pokrywane bezpośrednio z budżetu gminy, a dochody są wpłacane na rachunek gminy. Wielkość wydatków gminnej jednostki budżetowej nie jest zatem związana z kwotą osiągniętych przez nią dochodów, którymi nie może ona zresztą dysponować. Co więcej, jednostka budżetowa nie odpowiada też za szkody wyrządzone swoją działalnością, odpowiedzialność tę ponosi wyłącznie gmina. Innymi słowy jednostki budżetowe nie wykonują działalności we własnym imieniu, na własny rachunek i własną odpowiedzialność oraz nie ponoszą związanego z prowadzeniem działalności ryzyka gospodarczego.

W każdym razie, z punktu widzenia statusu jednostki budżetowej kluczowe jest to, że jest ona zobowiązana m.in. do odprowadzenia dochodów na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego. 

Na ten aspekt prawny zwróciła właśnie uwagę regionalna izba obrachunkowa. Na kanwie wskazanych regulacji prawnych regionalna izba obrachunkowa nakazała wójtowi gminy, aby zapewnić przekazywanie przez jednostki organizacyjne niewykorzystanych środków na realizację projektów z udziałem środków zewnętrznych na koniec roku budżetowego na rachunek budżetu, stosownie do art. 11 ust 1 i ust. 2, oraz art. 263 ust. 1 FinPubU.

Podsumowując, ustalenia kontrolne regionalnej izby obrachunkowej są istotną wskazówką zarówno dla kierowników i głównych księgowych jednostek budżetowych gminy, jak i samego wójta i skarbnika gminy. Kierownik jednostki budżetowej powinien dochować ww. powinności i w odpowiednim terminie przekazać niewykorzystane środki na rachunek budżetu gminy.

W braku takiego działania z dużym prawdopodobieństwem regionalna izba obrachunkowa potraktuje to jako naruszenie wskazanych regulacji prawnych, co będzie skutkowało stwierdzeniem nieprawidłowości w tym zakresie w wystąpieniu pokontrolnym.

Źródło: https://riokatowice.bip.net.pl