Takie stanowisko odnajdziemy w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 26.4.2018 r. (0115-KDIT1-1.4012.123.2018.1.MM).

1. Warunki wyłączenia gminy z opodatkowania VAT

Zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm., dalej VATU), nie uznaje się za podatnika VAT organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa , dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Dyrektor KIS podkreślił, że celem tej regulacji jest wyłączenie wszelkich organów władzy publicznej oraz innych organów publicznych z kategorii podatników VAT w odniesieniu do czynności wykonywanych przez te podmioty w charakterze władz publicznych. Podatnikiem VAT jest więc również wspomniany organ oraz urząd obsługujący ten organ, jeżeli w stosunku do określonej czynności lub transakcji zachowuje się jak podmiot gospodarczy, czyli dokonujący czynności wykonywanych na podstawie umów cywilnoprawnych. Będą to zatem wszystkie realizowane przez te jednostki (urzędy) czynności w sferze ich aktywności cywilnoprawnej, np. czynności sprzedaży, zamiany (nieruchomości i ruchomości), wynajmu, dzierżawy, umów prawa cywilnego (nazwanych i nienazwanych).

Ważne
Jeżeli gmina lub inna JST wykonuje we własnym imieniu i na własny rachunek czynności na podstawie umów cywilnoprawnych, tj. na warunkach i w okolicznościach właściwych również dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą – jest traktowana jako podatnik VAT, gdyż w tym zakresie działa de facto w sposób analogiczny do tych podmiotów.

2. Usługi w zakresie opieki na dzieckiem

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z 4.2.2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 603, dalej: OpDzieciU), żłobki i kluby dziecięce mogą tworzyć i prowadzić m.in. gminy. Prowadzenie żłobka lub klubu dziecięcego jest działalnością gospodarczą regulowaną, czyli wymaga wpisu do rejestru żłobków i klubów dziecięcych prowadzonego przez wójta (aty 26 OpDzieciU).

Natomiast wysokość opłat za pobyt dziecka w żłobku lub klubie dziecięcym utworzonym przez jednostki samorządu terytorialnego albo u dziennego opiekuna zatrudnionego przez jednostki samorządu terytorialnego oraz maksymalną wysokość opłaty za wyżywienie ustalają, w drodze uchwały, odpowiednio rada gminy, rada powiatu lub sejmik województwa (art. 58 OpDzieciU).

Dyrektor KIS uznał więc, że w tym przypadku występuje skonkretyzowane świadczenie (zapewnienie opieki i wyżywienia dzieci w żłobku), które wykonują dwie określone strony transakcji na rzecz bezpośredniego beneficjenta czynności. Gmina zobowiązuje się wykonać określone czynności na rzecz konkretnej osoby, za które otrzymuje opłaty w określonej wysokości. Możliwe jest zatem zidentyfikowanie konkretnego świadczenia wykonywanego przez gminę na rzecz określonego podmiotu (nabywcy), w związku z czym czynności te spełniają definicję świadczenia usług określoną w art. 8 ust. 1 VATU.

Ważne
Świadcząc usługi w zakresie opieki nad dziećmi i ich wyżywienia dzieci w żłobku gmina działa jako podatnik w rozumieniu art. 15 ust. 1 VATU, prowadzący działalność gospodarczą. Zatem świadczone usługi podlegają opodatkowaniu VAT.

3. Usługi wyżywienia dzieci w szkołach

Jak wynika z art. 106 ustawy z 14.12.2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 59 ze zm.), w celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań opiekuńczych, w szczególności wspierania prawidłowego rozwoju uczniów, szkoła może zorganizować stołówkę. Korzystanie z posiłków w stołówce szkolnej jest odpłatne, a warunki korzystania ze stołówki szkolnej, w tym wysokość opłat za posiłki, ustala dyrektor szkoły w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę.

Zgodnie z wnioskiem, usługi wyżywienia uczniów przez szkoły (jednostki budżetowe gminy) realizowane są na podstawie umów zawartych przez gminę z podmiotami zewnętrznymi, tj. innymi JST działającymi poprzez swoje ośrodki pomocy społecznej. Z umów wynika, że podmioty zewnętrzne zlecają gminie przygotowanie i wydawanie posiłku dla uczniów uczęszczających do wskazanych placówek oświatowych, a do umów załączana jest lista uczniów. W takiej sytuacji, zdaniem Dyrektora KIS, to na zleceniodawcy (innej JST), a nie na gminie, ciąży obowiązek wydania posiłku uczniowi. W konsekwencji gmina świadczy usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 VATU.

Ważne
Podstawą opodatkowania w tym przypadku, zgodnie z art. 29a ust. 1 i ust. 6 VATU, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą gmina otrzymuje z tytułu świadczenia tych usług od nabywcy (usługobiorcy), tj. innej JST, i w pewnych przypadkach od osoby trzeciej (tj. ucznia, wychowanka, jego rodzica lub opiekuna).

4. Zapewnienie pobytu w jednostkach pomocy społecznej

W tym przypadku chodzi o zapewnienie pobytu w jednostkach pomocy społecznej świadczonych za pośrednictwem jego jednostek budżetowych (DPS i MOPR), zgodnie z ustawą z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1769 ze zm.).

W tym przypadku Dyrektor KIS również podkreślił, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Opodatkowaniu VAT podlega tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Brak takiego odbiorcy powoduje wyłączenie z VAT.

W tym przypadku usługi wykonywane przez gminę są odpłatne. A zatem, występuje tu bezpośredni związek pomiędzy dokonaną płatnością, a usługami świadczonymi przez gminę, za pośrednictwem jego jednostek organizacyjnych (DPS i MOPS). Gmina zobowiązuje się wykonać określone czynności na rzecz konkretnej osoby, za które wnoszone są opłaty w określonej wysokości.

Ważne
Skoro jest możliwe zidentyfikowanie konkretnego świadczenia wykonywanego przez gminę na rzecz określonego podmiotu (nabywcy), należy uznać je za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 VATU.