W Dz.U. z 2021 r. pod poz. 2314 opublikowano ustawę z 29.10.2021 r. o świadczeniu wyrównawczym dla osób uprawnionych do wcześniejszej emerytury z tytułu opieki nad dziećmi wymagającymi stałej opieki.
Z przepisów StOpiekDzieciU wynika, że celem świadczenia wyrównawczego jest dodatkowe wsparcie dochodowe osób uprawnionych do wcześniejszej emerytury z tytułu opieki nad dziećmi wymagającymi stałej opieki. Świadczenie przysługuje osobom zamieszkującym na terytorium Polski, jeżeli są:
- obywatelami RP lub
- posiadającymi prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Polski obywatelami państw członkowskich UE, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub
- cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Polski.
Świadczenie wyrównawcze przysługuje osobie uprawnionej do wcześniejszej emerytury na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 15.5.1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz.U. poz. 149), w kwocie niższej niż wysokość świadczenia pielęgnacyjnego, pod warunkiem że w dalszym ciągu sprawuje opiekę nad dzieckiem, z tytułu opieki nad którym nabyła prawo do wcześniejszej emerytury.
Świadczenie wyrównawcze przysługuje miesięcznie w kwocie stanowiącej różnicę między kwotą świadczenia pielęgnacyjnego, a kwotą pobieranego świadczenia emerytalno-rentowego (przez kwotę pobieranego świadczenia emerytalno-rentowego rozumie się wysokość pobieranej emerytury lub renty brutto, wraz z kwotą przyznaną przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych oraz kwotą innych dodatków i świadczeń, wypłacanych wraz z tymi świadczeniami na podstawie odrębnych przepisów, z wyłączeniem dodatku pielęgnacyjnego, przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń.
Świadczenie wyrównawcze jest przyznawane na wniosek osoby uprawnionej, składany do ZUS lub innego organu emerytalno-rentowego wypłacającego świadczenie emerytalno-rentowe. Wniosek zawiera:
- dane osoby uprawnionej: imię i nazwisko, datę urodzenia, PESEL albo, jeżeli nie nadano tego numeru, serię i numer dowodu osobistego lub numer paszportu, adres miejsca zamieszkania, adres miejsca pobytu lub ostatniego miejsca zamieszkania – w przypadku osoby nieposiadającej adresu miejsca zamieszkania, adres do korespondencji, jeżeli jest inny niż adres zamieszkania;
- dane dziecka: imię i nazwisko, datę urodzenia, PESEL albo, jeżeli nie nadano tego numeru, serię i numer dowodu osobistego lub numer paszportu, adres miejsca zamieszkania;
- oświadczenie osoby uprawnionej o sprawowaniu, na dzień złożenia wniosku, opieki nad dzieckiem, z tytułu której nabyła prawo do wcześniejszej emerytury;
- inne informacje, niezbędne do ustalenia prawa do świadczenia wyrównawczego.
Do wniosku dołącza się:
- decyzję przyznającą prawo do wcześniejszej emerytury, jeżeli organem właściwym do przyznania świadczenia wyrównawczego jest inny organ niż ZUS;
- dokument potwierdzający prawo i wysokość świadczeń przyznanych przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych, wystawiony przez zagraniczną instytucję właściwą do spraw emerytalno-rentowych, albo oświadczenie, że nie ma przyznanego świadczenia przez zagraniczną instytucję właściwą do spraw emerytalno-rentowych.
Oświadczenia składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. W oświadczeniach jest zawarta klauzula następującej treści:
Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.
W razie przyznania, ustania lub ponownego obliczenia wysokości pobieranych świadczeń świadczenie wyrównawcze podlega ponownemu obliczeniu z urzędu za sadach określonych w art. 4 StOpiekDzieciU.
Decyzje w sprawie świadczenia wyrównawczego wydaje i świadczenie to wypłaca ZUS lub inne organy emerytalno-rentowe, które wypłacają świadczenie emerytalno-rentowe. Wypłata świadczenia wyrównawczego następuje wraz z wypłatą świadczenia emerytalno-rentowego.
ZUS oraz inne organy emerytalno-rentowe są uprawnione do pozyskiwania i przetwarzania danych osobowych w zakresie niezbędnym do przyznawania, ponownego obliczenia, ustania prawa do świadczenia wyrównawczego i wypłacania tego świadczenia (art. 10 StOpiekDzieciU).
Osobie pobierającej świadczenie pielęgnacyjne, która po 1.1.2022 r. złożyła wniosek o:
- emeryturę lub
- rentę, lub
- rentę rodzinną z tytułu śmierci małżonka przyznaną w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, lub
- nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, lub
- rodzicielskie świadczenie uzupełniające
– przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, jeśli jest korzystniejsze, przy czym nie stosuje się zasady, zgodnie z którą świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego.
Wniosek o świadczenie wyrównawcze złożony do 28.2.2022 r. podlega rozpatrzeniu do 31.3.2022 r. W przypadku złożenia wniosku w tym terminie świadczenie wyrównawcze przysługuje od 1.1.2022 r. i jest wypłacane po dokonaniu rocznej waloryzacji wraz ze świadczeniem emerytalno-rentowym.