W odniesieniu do osoby wskazanej w zapytaniu w przypadku wydania postanowienia w trybie przepisu art. 109 § 1 ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy zachodzą przesłanki do wydania decyzji odmownej w trybie przepisu art. 13a ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

Zgodnie z przepisem art. 4 ust. 2 ustawy z 11.2.2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2407 ze zm.; PomWychDzU) świadczenie wychowawcze przysługuje:

  • matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca, z zastrzeżeniem art. 5 ust. 2a PomWychDzU, albo
  • opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu opiekuna faktycznego, albo
  • opiekunowi prawnemu dziecka, albo
  • dyrektorowi domu pomocy społecznej.

W okolicznościach podanych w zapytaniu, osoba zbliża się do ustawowego rozumienia opiekuna faktycznego dziecka – jednak opiekunem takim w rozumieniu przepisu ustawy nie jest, zgodnie bowiem z przepisem art. 2 pkt 10 PomWychDzU opiekunem faktycznym dziecka jest osoba faktycznie opiekującą się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu opiekuńczego o przysposobienie dziecka. W sprawach o przyznanie świadczenia wychowawczego decyzje wydawane w sprawach o świadczenia wychowawcze nie są decyzjami uznaniowymi, bowiem wnioskodawca musi spełniać kryteria podmiotowe, aby takie świadczenie mogło być przyznane. Nie jest więc opiekunem faktycznym dziecka osoba, która wprawdzie faktycznie wykonuje wobec niego czynności opiekuńcze, ale nie wystąpiła o jego przysposobienie (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 16.11.2017 r., IV SA/Gl 430/17; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 22.3.2018 r. IV SA/Gl 1221/17; Legalis).
W konsekwencji świadczenie wychowawcze na podstawie przepisów PomWychDzU – osobie wskazanej w zapytaniu – nie może zostać przyznane.
Zgodnie z przepisem art. 80 ust. 1a ustawy z 9.6.2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 821; dalej: WspRodzU) rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka do świadczenia, na każde umieszczone dziecko w wieku do ukończenia 18. roku życia przysługuje dodatek w wysokości świadczenia wychowawczego określonego w przepisach o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, zwany dalej „dodatkiem wychowawczym”. Z zapytania wynika, że osoba, wobec której „wydane zostało postanowienie o tymczasowej pieczy nad małoletnią dla kandydatki na rodzinę zastępczą” – w trybie przepisu art. 109 § 1 ustawy z 25.2.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2086 ze zm.; dalej: KRO) – nie jest jeszcze rodziną zastępczą, a zatem nie ma podstaw do przyznania tego świadczenia osobie wskazanej w zapytaniu (odpada zasadność przesyłania wniosku do PCPR).
Należy jednak wskazać, że przepis art. 90 WspRodzU przewiduje jeszcze jedną możliwość. Zgodnie z tym przepisem w przypadku osób lub małżonków, niespełniających warunków dotyczących rodzin zastępczych w zakresie niezbędnych szkoleń, którym sąd powierzył tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie przepisu art. 109 § 2 pkt 5 KRO, przepisy art. 80-82, 86 i 87 KRO stosuje się odpowiednio.

Konkludując, w odniesieniu do osoby wskazanej w zapytaniu, w przypadku wydania postanowienia w trybie przepisu art. 109 § 1 KRO zachodzą przesłanki do wydania decyzji odmownej w trybie przepisu art. 13a ust. 1 PomWychDzU.