W Dz.U. z 2019 r. pod poz. 2087 opublikowano ustawę z 30.8.2019 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska (dalej: nowelizacja).

Wśród zmian wprowadzających do ustawy z 27.4.2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1396 ze zm.; dalej: PrOchrŚrod), są m.in. przepisy dotyczące strategicznych map hałasu, programów ochrony środowiska przed hałasem, danych przekazywanych Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska (GIOŚ).

Identyfikacja głównych dróg, linii kolejowych i lotnisk

Z nowego art. 117a PrOchrŚrod wynika, że zarządzający drogą, linią kolejową lub lotniskiem, z wyłączeniem zarządzających drogami gminnymi, dokonują identyfikacji głównych dróg, głównych linii kolejowych lub głównych lotnisk i przekazują, w zakresie swojej właściwości, GIOŚ następujące dane:

W przypadku głównych dróg:

  • europejski numer drogi (EU);
  • krajowy numer drogi;
  • nazwę drogi, o ile została nadana;
  • unikalny kod odcinka drogi, zgodny z wymaganiami dotyczącymi raportowania do Komisji Europejskiej (KE);
  • roczne natężenie ruchu;
  • długość odcinka drogi;
  • współrzędne punktów początku i końca odcinka drogi wraz z nazwą układu współrzędnych, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ust. 5 ustawy z 17.5.1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 725 ze zm.; dalej: PrGeodKart);
  • graficzne odwzorowanie przebiegu odcinka drogi wraz z nazwą układu współrzędnych, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ust. 5 PrGeodKart.

W przypadku głównych linii kolejowych:

  • krajowy numer linii kolejowej;
  • unikalny kod odcinka linii kolejowej, zgodny z wymaganiami dotyczącymi raportowania do KE;
  • roczną liczbę przejazdów pociągów;
  • długość odcinka linii kolejowej;
  • współrzędne punktów początku i końca odcinka linii kolejowej wraz z nazwą układu współrzędnych, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ust. 5 PrGeodKart;
  • graficzne odwzorowanie przebiegu odcinka linii kolejowej wraz z nazwą układu współrzędnych, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ust. 5 PrGeodKart.

W przypadku głównych lotnisk:

  • nazwę lotniska;
  • unikalny kod lotniska;
  • roczną liczbę operacji lotniczych;
  • współrzędne punktu odniesienia lotniska wraz z nazwą układu współrzędnych, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ust. 5 PrGeodKart.

Natomiast prezydent miasta o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy przekazuje GIOŚ następujące dane:

  • nazwę miasta;
  • unikalny kod miasta zgodny z wymaganiami dotyczącymi raportowania do KE;
  • liczbę mieszkańców miasta zgodnie z danymi statystycznymi z roku poprzedzającego rok raportowania do KE;
  • powierzchnię miasta;
  • unikalny kod statystyczny miasta;
  • graficzne odwzorowanie przebiegu granicy miasta wraz z nazwą układu współrzędnych, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ust. 5 PrGeodKart.
Ważne

Wymienione wyżej dane identyfikujące przekazuje się GIOŚ co 5 lat, do 31 stycznia, za rok poprzedni, w postaci arkuszy kalkulacyjnych i zbiorów danych przestrzennych za pomocą elektronicznego formularza udostępnionego w BIP na stronie podmiotowej GIOŚ. W przypadku głównych dróg uwzględnia się dane identyfikujące z ostatniego pomiaru ruchu na drogach (art. 117a ust. 3 PrOchrŚrod). W przypadku niezidentyfikowania w zakresie swojej właściwości głównych dróg, głównych linii kolejowych lub głównych lotnisk, wymienione wyżej podmioty przekazują w powyższym terminie GIOŚ informację w tym zakresie (art. 117a ust. 4 PrOchrŚrod).

Dane identyfikujące aktualizuje się, jeżeli uległy one zmianie w okresie między datą ich przekazania i datą sporządzenia strategicznej mapy hałasu (art. 117a ust. 8 PrOchrŚrod).

Na podstawie danych identyfikujących GIOŚ sporządza arkusze sprawozdawcze według formatów określonych przez Europejską Agencję Środowiska i przekazuje je co 5 lat, do 30 czerwca, KE i właściwym marszałkom województw (art. 117b ust. 1 PrOchrŚrod).

Strategiczne mapy hałasu

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 118 PrOchrŚrod, strategiczne mapy hałasu stanowią podstawowe źródło danych wykorzystywanych do:

  • informowania społeczeństwa o zagrożeniach środowiska hałasem;
  • opracowania danych dla państwowego monitoringu środowiska;
  • tworzenia i aktualizacji programów ochrony środowiska przed hałasem;
  • planowania strategicznego;
  • planowania i zagospodarowania przestrzennego.
Ważne

Strategiczne mapy hałasu sporządza się dla: miast o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy, głównych dróg, głównych linii kolejowych, a także głównych lotnisk.

Strategiczne mapy hałasu:

  • sporządzają zarządzający głównymi drogami, głównymi liniami kolejowymi lub głównymi lotniskami oraz prezydenci miast o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy, w oparciu o dane dotyczące poprzedniego roku kalendarzowego oraz są niezwłocznie zamieszczane na ich stronach internetowych;
  • sporządza się co 5 lat, w terminie do 30 czerwca;
  • składają się z części opisowej i części graficznej, które określono w art. 118 ust. 6 i 7 PrOchrŚrod.

W poprzednim brzmieniu art. 118 PrOchrŚrod dotyczył map akustycznych.

Przekazywanie strategicznych map hałasu

Z nowego art. 118a PrOchrŚrod wynika, że strategiczne mapy hałasu przekazuje się GIOŚ oraz właściwemu marszałkowi województwa w terminie z art. 118 ust. 4 PrOchrŚrod, tj. co 5 lat, do 30 czerwca. Główny Inspektor Ochrony Środowiska wraz ze strategicznymi mapami hałasu przekazuje się zaktualizowane dane identyfikujące (art. 117a ust. 8 PrOchrŚrod), oraz dane ze strategicznych map hałasu, w postaci arkuszy kalkulacyjnych i zbiorów danych przestrzennych, za pomocą elektronicznego formularza udostępnionego w BIP na stronie podmiotowej GIOŚ.

Główny Inspektor Ochrony Środowiska w terminie 45 dni od dnia upływu powyższego terminu (art. 118 ust. 4 PrOchrŚrod), sporządza wykazy zarządzających głównymi drogami, głównymi liniami kolejowymi lub głównymi lotniskami lub prezydentów miast o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy, którzy:

  • nie przekazali strategicznych map hałasu, zaktualizowanych danych identyfikujących, ani danych ze strategicznych map hałasu w terminie,
  • przekazali strategiczne mapy hałasu, zaktualizowane dane identyfikujące, oraz dane ze strategicznych map hałasu w terminie 30 dni od dnia upływu terminu 

– o którym mowa w art. 118 ust. 4 PrOchrŚrod.

Ważne

Wykazy te przekazuje się niezwłocznie właściwym wojewódzkim inspektorom ochrony środowiska.

Zgodnie z art. 118b ust. 1 PrOchrŚrod, rada powiatu może, w drodze uchwały, wyznaczyć obszary ciche w aglomeracji lub obszary ciche poza aglomeracją, uwzględniając szczególne potrzeby ochrony przed hałasem tych obszarów i podając wymagania zapewniające utrzymanie poziomu hałasu co najmniej na istniejącym poziomie. Dodano zapis, czyli ust. 3 do art. 118 PrOchrŚrod, zgodnie z którym starosta przy opracowywaniu projektu tej uchwały zapewnia udział społeczeństwa na zasadach i w trybie określonych w ustawie z 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2081 ze zm.; dalej: ŚrodInfU).

Projekt wojewódzkiego programu ochrony środowiska przed hałasem

Zgodnie z nowym art. 199a PrOchrŚrod, na podstawie strategicznych map hałasu marszałek województwa opracowuje dla obszaru województwa projekt uchwały w sprawie programu ochrony środowiska przed hałasem. Marszałek województwa sporządza wraz z projektem uchwały streszczenie programu ochrony środowiska przed hałasem zawierające dane o programie niezbędne do przekazania KE, na formularzu udostępnionym w BIP na stronie podmiotowej GIOŚ. W programie ochrony środowiska przed hałasem wskazuje się działania ograniczające poziom hałasu w środowisku przedstawiony na strategicznych mapach hałasu:

  • zrealizowane,
  • planowane do realizacji w ciągu pięciu lat oraz
  • planowane do realizacji długoterminowej 

– z uwzględnieniem liczby mieszkańców na terenie objętym programem oraz efektywności ekologicznej i ekonomicznej działań programu.

Program ochrony środowiska przed hałasem jest sporządzany w formie pisemnej i składa się z części określonych w art. 119a ust. 4 PrOchrŚrod.

Marszałek województwa przy opracowywaniu programu ochrony środowiska przed hałasem zapewnia udział społeczeństwa na zasadach i w trybie określonych w ŚrodInfU. Co istotne, marszałek województwa przedstawia projekt uchwały do zaopiniowania:

  • prezydentom miast o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy;
  • zarządzającym głównymi drogami;
  • zarządzającym głównymi liniami kolejowymi lub liniami kolejowymi innymi niż główne linie kolejowe położonymi na terenie miasta o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy;
  • zarządzającym głównymi lotniskami lub lotniskami, które zasięgiem emisji hałasu oddziałują na miasto o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy;
  • GIOŚ – w zakresie zgodności programu ochrony środowiska przed hałasem ze strategicznymi mapami hałasu.

Wymienione wyżej podmioty i organy przedstawiają opinię o projekcie w terminie 30 dni od dnia otrzymania projektu uchwały. Niewydanie opinii w tym terminie oznacza akceptację projektu uchwały.

Program ochrony środowiska przed hałasem sejmik województwa uchwala co 5 lat, w terminie do 18 lipca. Programy te mogą być aktualizowane przed upływem tego terminu.

Ważne

Marszałek województwa nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uchwalenia programu ochrony środowiska przed hałasem przekazuje:

  • wojewódzkim inspektorom ochrony środowiska,
  • podmiotom i organom, które opiniują projekt,
  • ministrowi właściwemu do spraw środowiska

– informację o uchwaleniu przez sejmik województwa programu ochrony środowiska przed hałasem (art. 120 ust. 3 PrOchrŚrod).

Wraz ze wspomnianą informacją marszałek województwa przekazuje GIOŚ, na formularzu udostępnionym w BIP na stronie podmiotowej GIOŚ, także streszczenie programu ochrony środowiska przed hałasem.

Kary pieniężne

Wprowadzono też przepisy dotyczące kar pieniężnych za uchybienia w zakresie sporządzania strategicznych map hałasu oraz programów ochrony środowiska przed hałasem (art. 315f–315k PrOchrŚrod).

Z nowych przepisów wynika m.in., że w przypadku gdy:

  • zarządzający drogą, linią kolejową lub lotniskiem, z wyłączeniem zarządzających drogami gminnymi, a także prezydent miasta o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy;
  • nie przekaże GIOŚ danych identyfikujących albo, w przypadku niezidentyfikowania w zakresie swojej właściwości głównych dróg, głównych linii kolejowych lub głównych lotnisk, ww. podmioty przekazują GIOŚ informację w tym zakresie;
  • w terminie: co 5 lat, do dnia 31 stycznia, za rok poprzedni, w postaci arkuszy kalkulacyjnych i zbiorów danych przestrzennych za pomocą elektronicznego formularza udostępnionego w BIP na stronie podmiotowej GIOŚ;

– podlega karze pieniężnej w wysokości 1000 zł za każdy dzień opóźnienia.

W przypadku gdy:

  • zarządzający głównymi drogami, głównymi liniami kolejowymi lub głównymi lotniskami oraz prezydent miasta o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy
  • nie przekaże GIOŚ w terminie: co 5 lat, w terminie do 30 czerwca, strategicznej mapy hałasu, zaktualizowanych danych identyfikujących oraz danych ze strategicznych map hałasu, o których mowa w art. 118a ust. 2 PrOchrŚrod;

– podlega karze pieniężnej w wysokości 500.000 zł.

W przypadku, gdy wymienieni wyżej zarządcy oraz prezydenci miast przekazali strategiczne mapy hałasu, zaktualizowane dane identyfikujące oraz dane ze strategicznych map hałasu w terminie 30 dni od dnia upływu terminu z art. 118 ust. 4 PrOchrŚrod (co 5 lat, do 30 czerwca), karę pieniężną wymierza się w wysokości 20% powyższej kary, czyli 100.000 zł.

W przypadku gdy:

  • sejmik województwa nie uchwali w terminie programu ochrony środowiska przed hałasem,
  • marszałek województwa nie przekaże GIOŚ w terminie streszczenia programu

– podlega karze pieniężnej w wysokości 100.000 zł.

Karę pieniężną, w drodze decyzji, wymierza właściwy wojewódzki inspektor ochrony środowiska. Od decyzji o wymierzeniu kar pieniężnych przysługuje odwołanie do GIOŚ. Karę pieniężną można odroczyć na wniosek, na zasadach określonych w art. 315h PrOchrŚrod.

Ważne

Do kar pieniężnych stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.), z tym że uprawnienia organów podatkowych przysługują wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska (art. 315i PrOchrŚrod).

Ważne przepisy przejściowe

Z przepisów art. 2–10 nowelizacji wynika, że:

  • dane identyfikujące oraz informacja składana w przypadku niezidentyfikowania w zakresie swojej właściwości głównych dróg, głównych linii kolejowych lub głównych lotnisk (art. 117a ust. 4 PrOchrŚrod), przekazuje się GIOŚ po raz pierwszy do 31.1.2020 r.;
  • arkusze sprawozdawcze GIOŚ przekazuje KE po raz pierwszy do 30.6.2020 r.;
  • strategiczne mapy hałasu sporządza się po raz pierwszy do 30.6.2022 r.;
  • sejmik województwa uchwala po raz pierwszy program ochrony środowiska przed hałasem do 18.7.2024 r.;
  • do sporządzania map akustycznych, których termin sporządzenia przypadał na dzień 30.6.2012 r. albo 30.6.2017 r. – stosuje się przepisy dotychczasowe;
  • mapy akustyczne, których termin sporządzenia przypadał na 30.6.2017 r., zachowują moc do 30.6.2022 r.;
  • do sporządzania programów ochrony środowiska przed hałasem, których termin uchwalenia przypadał na dzień 18.7.2013 r. albo 18.7.2018 r. – stosuje się przepisy dotychczasowe;
  • programy ochrony środowiska przed hałasem, których termin uchwalenia przypadał na 18.7.2018 r., zachowują moc do 18.7.2024 r.;
  • do wszczętych i niezakończonych postępowań w sprawie wydania decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu stosuje się przepisy w brzmieniu dotychczasowym; decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu wydane przed 14.11.2019 r. pozostają w mocy.