Takie stanowisko zajął NSA w dwóch wyrokach wydanych 22.7.2016 r. (II OSK 855/16 oraz II OSK 502/16). W związku ze strajkami lekarzy rzecznik praw pacjenta wszczął z urzędu postępowania, w wyniku których wydał decyzje stwierdzające zbiorowe naruszenie praw pacjenta.
Zgodnie z art. 59 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z 6.11.2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 186; dalej: dalej: PrPacjRPPU) przez praktykę naruszającą zbiorowe prawa pacjentów rozumie się bezprawne zorganizowane działania lub zaniechania podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych mające na celu pozbawienie pacjentów praw lub ograniczenie tych praw, w szczególności podejmowane celem osiągnięcia korzyści majątkowej. Przy czym, suma praw indywidualnych nie jest zbiorowym prawem pacjentów. Przepisy te zakazują wyraźnie stosowanie praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów.
Decyzje rzecznika zaskarżono do WSA, który stanął po jego stronie. Spowodowało to więc wniesienie do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargi kasacyjnej. Naczelny Sąd Administracyjny uznał jednak, że decyzje rzecznika nie naruszają prawa. Za to prawo naruszyła placówka medyczna, która w wyniku strajku pozbawiła pacjentów przysługujących im praw. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził m.in., że strajk nie może zwalniać z obowiązku przestrzegania przepisów PrPacjRPPU oraz konstytucyjnych zasad ochrony zdrowia. Przychodnia nie jest bowiem podmiotem czysto komercyjnym.
