Sąd Rejonowy wP. przedstawił SN pytanie prawne o następującej treści: „Czy na postanowienie w przedmiocie odmowy zwolnienia od kosztów sądowych wydane przez asesora sądowego, który nie pełni obowiązków sędziego, przysługuje przewidziana w art. 39822 § 1 KPC skarga (na orzeczenie referendarza sądowego)?”.

W uzasadnieniu pytania prawnego wskazano, że asesor sądowy podejmuje zadania z zakresu ochrony prawnej na tych samych zasadach jak sędzia na mocy art. 2 § 2a PrUSP, który odnosi się również do sędziów. W ocenie sądu, można zatem przyjąć, że czynności takiego asesora sądowego należało więc uznać za czynności sądu jako organu postępowania cywilnego. Jednocześnie Sąd wskazał, że z nomenklatury używanej przez ustawodawcę w PrUSP, z uregulowań konstytucyjnych oraz z faktu dokonywania oceny asesora sądowego przez Krajową Radę Sądownictwa wynika, że nie ma podstaw do utożsamiania statusu ustrojowego sędziego i asesora sądowego przed uzyskaniem upoważnienia do wykonywania czynności sędziowskich oraz po utracie tego upoważnienia. W rezultacie problematyczne staje się określenie środka zaskarżenia przysługującego od postanowień wydanych przez asesora sądowego w postępowaniu cywilnym. Przyjęcie, że jest on osobą uprawnioną do pełnienia funkcji przewodniczącego składu sądu I instancji, powoduje, iż od jego postanowień przysługuje zażalenie do sądu II instancji.

W ocenie Sądu z uwagi na istnienie luki w zakresie podstaw do określenia procesowego reżimu czynności podejmowanych przez takiego asesora sądowego powstaje konieczność jej wypełnienia przez analogię. Sąd wskazał, że zakres kompetencji asesora odpowiada kompetencjom referendarza sądowego, który nie może sprawować urzędu sędziego i ma samodzielny status procesowy, z czego wypływa taka sama kwalifikacja ich czynności. Dlatego należałoby uznać, że na orzeczenia asesora sądowego przysługuje skarga na podstawie art. 39822 § 1 KPC.

Sąd Najwyższy stwierdził jednak, że choć status asesora jest uregulowany w tych samych przepisach co referendarza, to jednak tak jak sędzia, posiada niezawisłość, zatem wówczas gdy rozstrzyga kwestie ochrony prawnej należy traktować go jak sędziego. W konsekwencji środkiem zaskarżenia przysługującym od postanowienia w przedmiocie odmowy zwolnienia od kosztów sądowych wydane przez asesora, który nie pełni obowiązków sędziego, jest zażalenie do sądu II instancji.