Ze sprawozdania wynika, że w 2020 r. udzielono 135 048 zamówień na łączną wartość 183,5 miliarda zł. Kolejny rok z rzędu zaobserwowano rosnącą średnią liczbę ofert przypadającą na postępowanie. W 2020 r. wyniosła ona 2,78 oferty, przy wskaźniku 2,48 w 2019 r. i 2,24 w 2018 r. W 62% postępowaniach złożono więcej niż 1 ofertę. Dane te oznaczają, że systematycznie rośnie konkurencyjność rynku zamówień publicznych.

Średni czas trwania postępowania

Z treści ogłoszeń opublikowanych w BZP w 2020 r. wynika, że średni czas trwania postępowania o zamówienie o wartości mniejszej niż progi unijne wyniósł tyle samo co w roku go poprzedzającym, tj. 41 dni. W zależności od charakteru zamówienia średni czas trwania tego procesu był nieco inny, w robotach budowlanych wynosił 47 dni, w dostawach i w usługach – 39 dni.

Kryterium ceny i inne dodatkowe kryteria

Zamawiający, udzielając zamówień w 2020 r., ofertę najkorzystniejszą zwykle wybierali na podstawie kryterium ceny i innych dodatkowych kryteriów. W przypadku postępowań o wartościach poniżej progów unijnych taka sytuacja dotyczyła 86% zamówień, a w postępowaniach o wartościach od progów unijnych – 72% zamówień. Średnio w zamówieniach wszczynanych publikacją ogłoszenia w BZP stosowano 2,37 kryteria (zamówienia poniżej progów unijnych), a w zamówieniach o wartości od progów unijnych 2,62 kryteria. W 2020 r. utrzymał się trend dokonywania oceny oferty na podstawie dwóch kryteriów (ceny i jednego kryterium pozacenowego). W przypadku zamówień o wartości poniżej progów unijnych taki sposób oceny wybrano w 70% postępowań, a w przypadku zamówień o wartościach powyżej progów unijnych w 55%. Trzy kryteria zastosowano odpowiednio w 25% oraz w 34% postępowań, a cztery kryteria odpowiednio w 3% oraz w 8% postępowań.

Wykonawcy s sektora MŚP

Na podstawie informacji zawartych w ogłoszeniach o udzieleniu zamówienia opublikowanych przez zamawiających w BZP (tj. w zamówieniach o wartościach poniżej progów unijnych) można stwierdzić, że w 2020 r. 82% złożonych ofert pochodziło od wykonawców z sektora MŚP. Z treści ogłoszeń o udzieleniu zamówienia opublikowanych przez polskich zamawiających w Dz.Urz. UE wynika natomiast, że odsetek ofert składanych przez firmy MŚP w postępowaniach o wartości przekraczającej progi unijne, w 2020 r. osiągał przedział 65–66% ogólnej liczby złożonych ofert.

Liczba wniesionych odwołań

Względem lat poprzednich w 2020 r. znacząco wzrosła liczba wniesionych odwołań. Wynosiła bowiem w 2020 r. – 3545 odwołań, podczas gdy np. w 2019 r. było to 2694 odwołania. Spośród odwołań wniesionych w 2020 r. 55 było odwołaniami dotyczącymi zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, co również stanowi wzrost, gdyż w roku 2019 r. takich odwołań było 28. W 2020 r. średni czas oczekiwania na wydanie orzeczenia w sprawie wniesionego odwołania wynosił 30 dni, czyli o 16 dni dłużej niż w roku poprzednim. Ogółem w 2020 r. 30% odwołań zostało rozpatrzonych w terminie ustawowym, tj. w ciągu 15 dni od dnia wniesienia odwołania, co oznacza spadek terminowości rozpatrywania odwołań względem 2019 r. (75%).

Ogłoszenia o zmianie umowy

W przypadku zastosowania niektórych przesłanek pozwalających na zmianę postanowień zawartej umowy lub umowy ramowej w stosunku do treści oferty, zamawiający byli zobligowani do publikacji w odpowiednim publikatorze (BZP albo Dz.Urz. UE) ogłoszenia o zmianie umowy. W 2020 r. opublikowano łącznie (w BZP i Dz.Urz. UE) 7085 ogłoszeń o zmianie umowy, podczas gdy np. w 2019 r. – 4287. Najczęściej ogłoszenia o zmianie umowy dotyczyły postępowań na roboty budowlane – 3907 (55% ogłoszeń o zmianie umowy) następnie na usługi – 2041 (29%), a w przypadku dostaw ogłoszeń takich opublikowano 1137 (16%). W oparciu o ogłoszenia o zmianie umowy opublikowane w BZP ustalono, że w 2020 r. najczęściej powoływano się przesłanki wskazane w art. 144 ust. 1 pkt 3 ZamPublU – 37,86% ogłoszeń.

Kontrole doraźne

W 2020 r. ukończono 67 kontroli doraźnych, 2 z nich zostały wszczęte z urzędu, pozostałe 65 wszczęto na wniosek, w tym wykonawców, instytucji zaangażowanych we wdrażanie programów unijnych, organów ścigania, radnych, związków pracodawców oraz innych podmiotów. O wynikach kontroli doraźnych zamówień współfinansowanych ze środków UE informowane były instytucje, na wniosek których wszczęto kontrolę, przy czym zawsze informowana była także właściwa instytucja zarządzająca i instytucja pośrednicząca, a w przypadku regionalnych programów operacyjnych – właściwa instytucja zarządzająca.

Naruszenia mające lub mogące mieć wpływ na wynik postępowania

W przypadku tylko 7 kontroli doraźnych nie stwierdzono żadnych naruszeń ZamPublU. W pozostałych 60 kontrolach wykazano naruszenia, w tym w 58 kontrolach stwierdzono naruszenia mające lub mogące mieć wpływ na wynik postępowania. Warto wskazać („profilaktycznie”), że naruszenia te dotyczyły m.in. przepisów:

1) art. 7 ust. 1 oraz art. 10 ZamPublU przez udzielenie zamówienia publicznego na roboty budowlane wykonawcom wspólnie ubiegającym się o udzielenie zamówienia, polegającego na wybudowaniu budynku administracyjnego wraz z urządzeniami budowlanymi, w ramach umowy najmu, a tym samym z pominięciem stosowania przepisów ZamPublU;

2) art. 23 ust. 1 w zw. z art. 7 ust. 1 ZamPublU przez zawarcie w SIWZ postanowienia, z którego brzmienia wynika, że wykonawcy nie mogą wspólnie ubiegać się o udzielenie zamówienia;

3) art. 24 ust. 1 pkt 12 ZamPublU przez zaniechanie wykluczenia z udziału w postępowaniu wykonawcy, który nie wykazał w terminie składania ofert, że dysponuje co najmniej 1 osobą, która ukończyła szkolenie zgodne z żądaniem zamawiającego wyrażonym w treści SIWZ, a w konsekwencji udzielenie zamówienia wykonawcy, który podlegał wykluczeniu z postępowania;

4) art. 26 ust. 3a ZamPublU przez zaniechanie przez zamawiającego wezwania wykonawcy do przedłożenia pełnomocnictwa, z treści którego wynikałoby umocowanie do złożenia oferty w imieniu wykonawcy, a w konsekwencji naruszenie również art. 89 ust. 1 pkt 8 ZamPublU w zw. z art. 104 KC przez zaniechanie odrzucenia oferty nieważnej na podstawie odrębnych przepisów oraz przez udzielenie zamówienia publicznego wykonawcy, który złożył ofertę podlegającą odrzuceniu;

5) art. 26 ust. 3 ZamPublU przez zaniechanie wezwania wykonawcy do przedłożenia referencji bądź innych dokumentów wystawionych przez podmioty, na rzecz których dostawy były wykonywane bądź dowodów potwierdzających, iż uzyskanie ww. dokumentów nie jest możliwe z uzasadnionej przyczyny o obiektywnym charakterze;

6) art. 26 ust. 3 ZamPublU przez zaniechanie wezwania wykonawcy o przedłożenie dokumentu wydanego przez podmiot uprawniony do kontroli jakości niezależny od producenta oferowanego materiału równoważnego potwierdzającego wydajność oferowanych tonerów, a w konsekwencji art. 89 ust. 1 pkt 2 ZamPublU przez zaniechanie odrzucenia oferty niezgodnej z treścią SIWZ;

7) art. 29 ust. 1 oraz ust. 2 ZamPublU polegającego na opisaniu przedmiotu zamówienia w sposób niejednoznaczny i niewyczerpujący przez pominięcie w opisie przedmiotu zamówienia tras przejazdu autobusów dowożących dzieci do szkół oraz liczby dzieci na poszczególnych trasach lub wskazania minimalnej liczby miejsc siedzących w autobusach, co uniemożliwiało skalkulowanie ceny ofertowej przez innych wykonawców potencjalnie zainteresowanych zamówieniem, a mogło faworyzować dotychczasowego przewoźnika;

8) art. 5b pkt 2 ZamPublU oraz art. 32 ust. 1 i 4 ZamPublU przez zaniechanie łącznego szacowania wartości leków, a w rezultacie dopuszczenie się przez zamawiającego podziału zamówień mających za przedmiot dostawę poszczególnych leków na odrębne zamówienia, co doprowadziło do udzielenia zamówień publicznych wykonawcom, którzy nie zostali wybrani na zasadach określonych w ZamPublU.