W 2020 r. kontroli podlegały 3 grupy podmiotów zatrudniających, objętych stosowaniem ustawy, tj.:

  • od 1.7.2019 r., będących podmiotami zatrudniającymi co najmniej 250 osób według stanu na dzień 31.12.2018 r.;
  • od 1.1.2020 r., będących podmiotami zatrudniającymi co najmniej 50 osób według stanu na dzień 30.6.2019 r.; w ramach tej grupy pracodawców, termin wdrożenia PPK został przesunięty na drugą połowę 2020 r. w związku z ogłoszeniem stanu epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, co spowodowało, że faktycznie kontrole w zakresie PPK były prowadzone w późniejszym terminie;
  • od 1.7.2020 r., będących podmiotami zatrudniającymi co najmniej 20 osób według stanu na dzień 31.12.2019 r.

W 2021 r. już wszyscy pracodawcy są kontrolowani w ramach PPK. 

W 2020 r. łącznie przeprowadzono 206 kontroli (w 2019 r. – 62 kontrole – warto przypomnieć, że faktycznie PIP zaczęła kontrole dopiero w listopadzie 2019 r. w związku z harmonogramem wdrażania PPK), z czego 6 kontroli inicjowanych było skargami pracowników. W skontrolowanych jednostkach pracę świadczyło blisko 185,7 tys. osób, w tym 157,7 tys. pracowników na podstawie stosunku pracy.

Zakresem kontroli objęte zostały zagadnienia dotyczące obowiązku zawarcia umowy o zarządzanie i prowadzenie pracowniczych planów kapitałowych oraz dokonywania wpłat do PPK w wymaganym przepisami terminie:

  • zmiany terminu wdrożenia PPK w drugiej kohorcie (50+) spowodowały, że najwięcej kontroli przeprowadzono w podmiotach zatrudniających powyżej 250 osób – 145 kontroli;
  • ponadto 42 kontrole przeprowadzono w podmiotach zatrudniających najmniej50 osób, a 19 kontroli – co najmniej 20 osób. 

Nieprawidłowości stwierdzono u 8,7% kontrolowanych pracodawców.

W związku z ujawnieniem 24 wykroczeń inspektorzy pracy nałożyli łącznie 5 mandatów na łączną kwotę 8000 zł oraz zastosowali 13 środków oddziaływania wychowawczego.

Umowy o zarządzanie, jak i umowy o prowadzenie pracowniczych planów kapitałowych były zawierane w określonych przepisami terminach. Stwierdzone 4 wykroczenia w zakresie nie zawarcia umowy o prowadzenie PPK oraz 5 wykroczeń dotyczących uchybienia terminom zawarcia umów o prowadzenie PPK. Wykroczenia były spowodowane: przeoczeniem terminu, błędnym rozumieniem przepisu, zmianami organizacji pracy w poszczególnych działach firm, w tym przejście na pracę zdalną związane  zapobieganiem rozprzestrzenianiu się wirusa SARSCoV-2. Nieterminowe zawarcie umów o prowadzenie PPK dotyczyło poszczególnych pracowników, np. nowo zatrudnionych. Wśród innych nieprawidłowości dotyczących zawierania umów o zarządzanie PPK inspektorzy pracy ustalili, że porozumienie z przedstawicielami pracowników w sprawie wyboru instytucji finansowej zostało zawarte już po podpisaniu przez pracodawcę umowy o zarządzanie PPK. Inspektorzy pracy stwierdzili również 8 wykroczeń w zakresie nieterminowego dokonywania wpłat do PPK, 2 wykroczenia w zakresie niedokonania wpłaty do PPK oraz 2 wykroczenia dotyczące częściowej wpłaty do PPK. Wskazywane przez pracodawców przyczyny uchybień w ww. zakresie to: pomyłka pisarska przy wpisywaniu kwoty przelewu wpłaty do PPK, brak środków finansowych na dokonanie wpłat, błędy organizacyjne i techniczne. Pojedyncze  wykroczenia stwierdzono w zakresie zawarcia umowy o zarządzanie PPK, niezgłoszenia danych wymaganych ustawą, nieprowadzenia dokumentacji związanej z obliczaniem wpłat do PPK.

W 2020 r. do Państwowej Inspekcji Pracy wpłynęło 6 skarg dotyczących przestrzegania przepisów ustawy o pracowniczych planach kapitałowych. Trzy z nich dotyczyły braku wpłaty środków na rachunek PPK, były to skargi zasadne. W jednym przypadku powodem była niewypłacalność pracodawcy, w innym przypadku przyczyną były problemy techniczne związane ze stosowanym w zakładzie systemem kadrowym i jego współpracą z systemem informatycznym wybranej instytucji finansowej.

Wnioski inspekcji pracy po przeprowadzonych kontrolach 

Najważniejsze wnioski po kontrolach prowadzonych w 2020 r. dotyczących przestrzegania przepisów ustawy o pracowniczych planach kapitałowych to konieczność:

● współpracy w zakresie upowszechniania wiedzy w odniesieniu do obowiązujących regulacji prawnych dotyczących PPK, które to działania są ustawowo realizowane przez portal PPK,

● prowadzenia kontroli przy okazji skarg dotyczących niewypłacania bądź  nieprawidłowego naliczania wynagrodzeń za pracę.

Informacje przedstawione przez inspekcje pracy pokazują, że PPK jest przedmiotem kontroli i pracodawcy którzy nie wdrożyli albo nieterminowo wdrożyli PPK, powinni się przygotować że takie kontrole ich mogą spotkać, co może się wiązać z sankcjami finansowymi, w przypadku przewinień z art. 107 ustawy o PPK mogą sięgać aż 1 000 000 zł. Warto również przypomnieć, że obecnie trwają prace legislacyjne (chwilowo zawieszone, są częścią ustawy likwidującej OFE) mające na celu rozszerzenie zakresu zadań inspekcji pracy w ramach kontroli pracodawców z obowiązków nakładanych ustawą o PPK między innymi zniechęcania do uczestnictwa w PPK.