30 września 2017 r. odbędą się państwowe egzaminy wstępne na aplikacje: adwokacką, radcowską, notarialną i komorniczą. Jak co roku, wraz z Wydawnictwem C.H. Beck pomagamy się do nich przygotować. Dziś publikujemy krótką powtórkę z prawa Unii Europejskiej i test z traktatu UE.

Traktat o Unii

Unia Europejska:

– podstawę UE stanowi traktat o Unii Europejskiej i o funkcjonowaniu UE (oba mają taką samą moc prawną). Unia zastępuje Wspólnotę Europejską i jest jej następcą prawnym;

Rada Europejska składa się z:

1) szefów państw lub rządów państw członkowskich,

2) przewodniczącego Komisji Europejskiej i Rady Europejskiej, a także mogą im towarzyszyć ministrowie i jeden członek Komisji Europejskiej.

Rada Europejska zbiera się dwa razy w ciągu półrocza. Nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa ogólne kierunki i priorytety polityczne. Nie pełni funkcji prawodawczej. W jej pracach uczestniczy wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Wybiera swojego przewodniczącego na okres 2,5 roku; mandat przewodniczącego jest jednokrotnie odnawialny;

– granice kompetencji Unii wyznacza zasada przyznania. Zgodnie z nią, Unia działa wyłącznie w granicach kompetencji przyznanych jej przez państwa członkowskie w traktatach do osiągnięcia określonych w nich celów. Wszelkie kompetencje nieprzyznane w traktatach należą do państw członkowskich;

– na uzasadniony wniosek 1/3 liczby państw członkowskich, Parlamentu Europejskiego lub Komisji Europejskiej, Rada UE, stanowiąc większością 4/5 swych członków, po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może stwierdzić istnienie wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez państwo członkowskie wartości poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, poszanowania praw człowieka oraz państwa prawnego i skierować do tego państwa zalecenia;

– Unia uznaje prawa, wolności i zasady określone w Karcie praw podstawowych UE z 2000 r., a także przystępuje do Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności;

– Rada Europejska określa cele i ogólne wytyczne wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa;

– Rada UE może, na wniosek wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, mianować specjalnego przedstawiciela, któremu powierza się mandat w odniesieniu do poszczególnych spraw politycznych;

– Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa regularnie konsultuje się z Parlamentem Europejskim w zakresie głównych aspektów i podstawowych opcji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony;

– Trybunał Sprawiedliwości UE obejmuje Trybunał Sprawiedliwości, sąd i sądy wyspecjalizowane. Zapewnia poszanowanie prawa w wykładni i stosowaniu traktatów. W skład Trybunału wchodzi jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego. Trybunał jest wspomagany przez rzeczników generalnych. Sędziowie i rzecznicy generalni Trybunału są mianowani za wspólnym porozumieniem przez rządy państw członkowskich na sześć lat. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzeka zgodnie z traktatami: w zakresie skarg wniesionych przez państwa członkowskie, instytucje lub osoby fizyczne albo prawne, w trybie prejudycjalnym, na wniosek sądów państw członkowskich, w sprawie wykładni prawa Unii lub ważności aktów przyjętych przez instytucje oraz w innych sprawach przewidzianych w traktatach;

– każde państwo europejskie, które szanuje takie zasady, jak wolność czy demokrację i zobowiązuje się je wspierać, może ubiegać się o członkostwo w Unii. Składa swój wniosek Radzie Unii Europejskiej, która podejmuje decyzje, stanowiąc jednomyślnie po zasięgnięciu opinii Komisji Europejskiej oraz otrzymaniu zgody Parlamentu Europejskiego, udzielonej większością głosów jego członków. Umowa ta podlega ratyfikacji przez wszystkie umawiające się państwa;

– traktat został zawarty na czas nieograniczony;

– dokumenty ratyfikacyjne zostały złożone do depozytu Rządu Republiki Włoskiej.

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

Funkcjonowanie UE:

– Unia ma wyłączne kompetencje w następujących dziedzinach: unia celna, ustanawianie reguł konkurencji niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego, polityka pieniężna w odniesieniu do państw członkowskich, których walutą jest euro, zachowanie morskich zasobów biologicznych w ramach wspólnej polityki rybołówstwa, wspólna polityka handlowa;

– obywatelem Unii jest każda osoba mająca przynależność państwa członkowskiego. Obywatelstwo Unii ma charakter dodatkowy w stosunku do obywatelstwa krajowego, nie zastępując go jednak;

– każdy obywatel Unii mający miejsce zamieszkania w państwie członkowskim, którego nie jest obywatelem, ma prawo głosowania i kandydowania w wyborach lokalnych w państwie członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania, na takich samych zasadach jak obywatel tego państwa;

– zakazane jest udzielanie przez Europejski Bank Centralny lub krajowe banki centralne pożyczek na pokrycie deficytu albo jakichkolwiek innych kredytów instytucjom, organom, jednostkom organizacyjnym Unii, rządom centralnym, władzom regionalnym, lokalnym, innym władzom publicznym, innym instytucjom bądź przedsiębiorstwom publicznym państw członkowskich, a także nabywanie bezpośrednio od nich przez EBC lub krajowe banki centralne ich papierów dłużnych;

Instytucjami Unii są:

1) Parlament Europejski,

2) Rada Europejska,

3) Rada Unii Europejskiej,

4) Komisja Europejska,

5) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,

6) Europejski Bank Centralny,

7) Trybunał Obrachunkowy.

Parlament Europejski:

– składa się z przedstawicieli obywateli Unii, a ich liczba nie przekracza 750. Reprezentacja obywateli ma charakter proporcjonalny, jednak żadnemu państwu członkowskiemu nie można przyznać więcej niż 96 miejsc;

– członkowie wybierani są w powszechnych wyborach bezpośrednich na 5 lat;

– partie polityczne na poziomie europejskim są ważnym czynnikiem integracji w ramach Unii;

– pełni, wspólnie z Radą Unii Europejskiej, funkcje prawodawcze i budżetowe. Dokonuje także kontroli politycznej i wybiera przewodniczącego Komisji Europejskiej;

– wszyscy obywatele Unii (osoby fizyczne i osoby prawne mające miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w państwie członkowskim) mają prawo kierowania petycji do Parlamentu Europejskiego w sprawach objętych zakresem działalności Unii, które dotyczą ich bezpośrednio;

– wybiera Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, uprawnionego do przyjmowania od każdego obywatela Unii skarg dotyczących niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji lub organów Unii. Jest on wybierany po każdych wyborach do Parlamentu Europejskiego na okres jego kadencji (5 lat) i może być wybrany ponownie;

– odbywa sesję roczną i zbiera się z mocy prawa w drugi wtorek marca. Może się zebrać także na miesięcznej sesji nadzwyczajnej, na żądanie większości jego członków albo na żądanie Rady Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej;

– wybiera spośród swych członków przewodniczącego i prezydium;

– może wyrazić wotum nieufności dla Komisji Europejskiej.

Rada Europejska:

– nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa ogólne kierunki oraz priorytety polityczne. Rada Europejska nie pełni funkcji prawodawczej;

– w skład wchodzą szefowie państw lub rządów państw członkowskich, jak również jej przewodniczący oraz przewodniczący Komisji Europejskiej;

– przewodniczący Rady Europejskiej przewodniczy Radzie Europejskiej i prowadzi jej prace, a także zapewnia w zakresie swojej właściwości reprezentację Unii na zewnątrz w sprawach dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Nie może on jednak sprawować krajowej funkcji publicznej.

Rada Unii Europejskiej:

– pełni, wspólnie z Parlamentem Europejskim, funkcje prawodawczą i budżetową. Określa polityki i ich koordynację, zgodnie z warunkami przewidzianymi w traktatach;

– w skład Rady Unii Europejskiej wchodzi jeden przedstawiciel szczebla ministerialnego każdego państwa członkowskiego, upoważniony do zaciągania zobowiązań i wykonywania prawa głosu w imieniu rządu państwa członkowskiego, które reprezentuje;

– komitet złożony ze stałych przedstawicieli rządów państw członkowskich odpowiada za przygotowanie prac Rady Unii Europejskiej i wykonywanie zadań powierzonych mu przez Radę Unii Europejskiej. Radę Unii Europejskiej wspomaga Sekretariat Generalny.

Komisja Europejska:

– wspiera ogólny interes Unii i podejmuje w tym celu odpowiednie inicjatywy. Czuwa nad stosowaniem traktatów i środków przyjmowanych przez instytucje na ich podstawie. Nadzoruje stosowanie prawa Unii pod kontrolą Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wykonuje budżet i zarządza programami. Pełni funkcje koordynacyjne, wykonawcze i zarządzające, zgodnie z warunkami przewidzianymi w traktatach. Podejmuje inicjatywy w zakresie rocznego i wieloletniego programowania Unii w celu osiągnięcia porozumień międzyinstytucjonalnych;

– w jej skład wchodzi jeden obywatel z każdego państwa członkowskiego. Członkowie Komisji Europejskiej są w pełni niezależni w wykonywaniu swych funkcji, a mianowani są na 5 lat;

– Komisja Europejska ponosi kolegialnie odpowiedzialność przed Parlamentem Europejskim;

– Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, przedstawia Parlamentowi Europejskiemu kandydata na funkcję przewodniczącego Komisji Europejskiej. Kandydat ten jest wybierany przez Parlament Europejski większością głosów członków wchodzących w jego skład;

– jeśli członek Komisji Europejskiej nie spełnia już warunków koniecznych do wykonywania swych funkcji lub dopuścił się poważnego uchybienia, to Trybunał Sprawiedliwości może go zdymisjonować na wniosek Rady Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej:

– obejmuje Trybunał Sprawiedliwości, Sąd i sądy wyspecjalizowane. Zapewnia poszanowanie prawa w wykładni i stosowaniu traktatów;

– w skład Trybunału Sprawiedliwości wchodzi jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego;

– Trybunał Sprawiedliwości jest wspomagany przez 8 rzeczników generalnych. Jeżeli Trybunał Sprawiedliwości tego zażąda, Rada Unii Europejskiej, stanowiąc jednomyślnie, może zwiększyć liczbę rzeczników generalnych. Zadaniem rzecznika generalnego jest publiczne przedstawianie uzasadnionych wniosków w sprawach, które wymagają zaangażowania Trybunału Sprawiedliwości;

• sędziowie i rzecznicy generalni są mianowani za wspólnym porozumieniem przez rządy państw członkowskich na 6 lat. Co 3 lata następuje częściowe odnowienie składu sędziowskiego i składu rzeczników generalnych;

– Sąd jest właściwy do rozpoznawania w I instancji skarg i pytań prejudycjalnych. Od jego orzeczeń przysługuje prawo odwołania się do Trybunału Sprawiedliwości;

– Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej mogą utworzyć przy Sądzie sądy wyspecjalizowane do rozpoznawania w I instancji niektórych kategorii skarg wniesionych w konkretnych dziedzinach. Utworzenie tych sądów następuje w drodze rozporządzeń na wniosek Komisji Europejskiej i po konsultacji z Trybunałem Sprawiedliwości albo na wniosek Trybunału Sprawiedliwości i po konsultacji z Komisją Europejską. Od orzeczeń wydanych przez sądy wyspecjalizowane przysługuje prawo odwołania się do Sądu. Członków sądów wyspecjalizowanych mianuje Rada Unii Europejskiej, stanowiąc jednomyślnie;

– każde państwo członkowskie może wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, jeśli uznaje, że inne państwo członkowskie uchybiło jednemu z zobowiązań, które na nim ciążą na mocy traktatów;

– Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej kontroluje legalność aktów prawodawczych, aktów Rady Unii Europejskiej, Komisji Europejskiej i Europejskiego Banku Centralnego, innych niż zalecenia i opinie, oraz aktów Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej zmierzających do wywarcia skutków prawnych wobec podmiotów trzecich;

– jeśli Parlament Europejski, Rada Europejska, Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska lub Europejski Bank Centralny, a także inne organy i jednostki organizacyjne Unii, z naruszeniem traktatów, zaniechają działania, państwa członkowskie i inne instytucje Unii mogą wnieść skargę do Trybunału Sprawiedliwości UE w celu stwierdzenia tego naruszenia. Skarga jest dopuszczalna, pod warunkiem że dana instytucja została uprzednio wezwana do działania;

Trybunał Sprawiedliwości UE jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym o:

1) wykładni traktatów (TUE i o funkcjonowaniu Unii),

2) ważności i wykładni aktów przyjętych przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii.

Również, gdy pytanie z tym związane jest podniesione przed sądem jednego z państw członkowskich, sąd ten może, jeśli uzna, że decyzja w tej kwestii jest niezbędna do wydania wyroku, zwrócić się do Trybunału z wnioskiem o rozpatrzenie tego pytania. Natomiast gdy takie pytanie jest podniesione w sprawie zawisłej przed sądem krajowym, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu według prawa wewnętrznego, sąd ten jest zobowiązany wnieść sprawę do Trybunału.

Z czego najlepiej się uczyć

– M. Stepaniuk, Aplikacja radcowska. Pytania, odpowiedzi tabele; Aplikacja adwokacka. Pytania, odpowiedzi tabele; Aplikacja komornicza. Pytania, odpowiedzi tabele; Aplikacja notarialna. Pytania, odpowiedzi tabele,

– A. Heliosz, Aplikacja od ogółu do szczegółu. Akty normatywne w pigułce,

– R. Bulejak, A. Heliosz, Aplikacja od ogółu do szczegółu. Ustawy dodatkowe – Aplikacja komornicza i notarialna,

– K. Czajkowska-Matosiuk, Aplikacje prawnicze w pytaniach i odpowiedziach. Tom 1–4, Teksty ustaw. Egzaminy. Aplikacje radcowska i notarialna. Tom 1 i 2.