Podstawę do wydania rozporządzenia stanowi art. 28 ust. 6 ustawy z 13.11.2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1115). Jednym z ustawowych obowiązków MEN jest bowiem określenie (po zasięgnięciu opinii MF oraz reprezentacji JST) sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej (ustalonej w ustawie budżetowej) pomiędzy poszczególne JST, oczywiście przy uwzględnieniu:

1) typów i rodzajów szkół oraz placówek prowadzonych przez poszczególne JST,
2) stopni awansu zawodowego nauczycieli,
3) liczby uczniów w powyższych szkołach i placówkach, a także
4) zakresu zadań oświatowych realizowanych przez poszczególne jednostki.

Podobnie jak dotychczas naliczanie subwencji jest dokonywane w oparciu o liczbę uczniów uczęszczających do danej szkoły, przy czym jej wysokość jest zróżnicowana w zależności od poszczególnych wag przyporządkowanych poszczególnym kategoriom uczniów. Na jej wysokość ma także wpływ typ i rodzaj szkoły, a także zastosowanie wskaźnika korygującego, uwzględniającego stopnie awansu zawodowego nauczycieli.

Wspomniany wskaźnik korygujący umożliwia przekazanie stosunkowo wyższej subwencji do tych jednostek samorządu terytorialnego, gdzie mamy do czynienia z większym udziałem etatów nauczycieli posiadających najwyższe stopnie awansu zawodowego w stosunku do ogólnej liczby nauczycieli (zakładając, że stosunek ten jest wyższy niż średnia krajowa). Ma to w założeniu pokryć zwiększone wydatki ponoszone przez jednostki samorządu terytorialnego na wynagrodzenia nauczycieli z najwyższymi stopniami awansu zawodowego.

Ważne
Szacuje się, że w porównaniu do 2014 r. zwiększeniu ulegnie tzw. finansowy standard A (uzyskiwany po podzieleniu kwoty ogólnej subwencji oświatowej, pomniejszonej o 0,4% rezerwy, przez ogólną liczbę uczniów przeliczeniowych). W 2015 r. wyniesie on ok. 5306,03 zł, a więc będzie o ok. 63 zł wyższy w porównaniu do 2014 r. (wzrost o ok. 1,2%).

W stosunku do poprzednio obowiązujących przepisów w tym zakresie (rozporządzenie MEN w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2014 z 18.12.2013 r. – Dz.U. z 2013 r., poz. 1687), nowe rozporządzenie przewiduje kilka zmian, przedstawionych poniżej.

Zmiana liczby samorządów

W związku ze zmniejszeniem się liczby samorządów z 2875 na 2874, w tym gmin z 2479 na 2478 konieczne było wprowadzenie modyfikacji w załączniku. Zmiana liczy samorządów wynika ze zmian wprowadzonych rozporządzeniem Rady Ministrów z 29.7.2014 r. w sprawie połączenia gmin, ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy (Dz.U. z 2014 r. poz. 1023). Na mocy tego rozporządzenia z dniem 1.1.2015 r. w województwie lubuskim dojdzie do połączenia miasta na prawach powiatu Zielona Góra z gminą Zielona Góra w powiecie zielonogórskim.

Nowe zasady subwencjonowania uczniów szkół dla dorosłych

Zmiana obejmie też zasady subwencjonowania uczniów szkół dla dorosłych w zależności od formy kształcenia. Projektowana zmiana polega na wprowadzeniu nowych wskaźników dla uczniów szkół dla dorosłych kształcących się zaocznie. Obniżenie subwencji MEN uzasadnia niższą o ponad 40% liczbą godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych w porównaniu do szkół dla dorosłych kształcących w formie stacjonarnej – w związku z czym nauczanie w trybie zaocznym jest tańsze. Począwszy od 2015 r. w stosunku do słuchaczy szkół dla dorosłych kształcących się w formie zaocznej stosowane będą wskaźniki o wartości 0,5 (dla szkół publicznych) praz 0,25 (dla szkół niepublicznych). Natomiast w przypadku szkół kształcących w trybie stacjonarnym wskaźniki pozostaną na niezmienionym poziomie – 0,7 dla szkół publicznych i 0,35 dla szkół niepublicznych.

Zmiany w zakresie subwencjonowania uczniów szkół podstawowych i gimnazjów na wsiach lub w miastach do 5000 mieszkańców

W przypadku zasad subwencjonowania uczniów szkół podstawowych i gimnazjów na wsiach lub w miastach do 5000 mieszkańców przewidziane został następujące zmiany:
1) wyłączenie z przeliczania wagą P1 uczniów gimnazjów i zastosowanie w odniesieniu do tej kategorii uczniów nowej wagi P2 o wartości 0,27 (ma to wynikać z faktu, że oddziały gimnazjów w miastach powyżej 5000 mieszkańców są przeciętnie o ok. 14,3% liczniejsze od szkół na wsiach i miastach do 5000 mieszkańców),
2) zwiększenie wagi P1 dla uczniów szkół podstawowych na wsi i w miastach do 5000 mieszkańców z 0,38 do 0,4 ze względu na istotne zróżnicowanie w średniej liczebności oddziałów pomiędzy szkołami miejskimi i wiejskimi (z danych MEN wynika, że oddziały szkół podstawowych w miastach powyżej 5000 mieszkańców są przeciętnie o ok. 42,8% liczniejsze od szkół na wsiach i w miastach do 5000 mieszkańców),
3) planowane jest utworzenie nowej wagi P3 o wartości 0,18 dla uczniów małych szkół podstawowych, w których liczba uczniów szkoły, pomniejszona o uczniów przeliczanych wagami P11–P13, nie przekraczały 70. Waga nie obejmowałaby więc uczniów uczących się języków mniejszości narodowych, języka regionalnego, uczniów pochodzenia romskiego, dla których szkoła podejmuje dodatkowe zadania edukacyjne, uczniów korzystających z dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego, a także uczniów szkół specjalnych. Rozwiązanie to ma w założeniu przyczynić się do zwiększenia dochodów samorządów, na terenie których funkcjonują małe szkoły, a nowa wartość wagi ma pozwolić na naliczenie wyższej kwoty subwencji przypadającej na ucznia o dodatkowe około tysiąc złotych.
Powyższe zmiany wiążą się także z koniecznością przenumerowania wag algorytmu.

Zmiana wysokości wagi dla słuchaczy kolegiów pracowników służb społecznych i uczniów szkół ponadgimnazjalnych prowadzących kształcenie zawodowe

W projekcie przewiduje się także zmianę wartości wagi P10, której obecna wartość wynosi 0,19. Proponuje się jej podniesienie do poziomu 0,21 – co wynika z obecnych priorytetów polityki oświatowej polegających na chęci odbudowy szkolnictwa zawodowego. Wyższa wartość wagi ma doprowadzić do podniesienia dostępności kształcenia zawodowego.

Doprecyzowanie opisu wagi P39

Projekt rozporządzenia przewiduje doprecyzowanie opisu wagi P39. Ma ono polegać na uściśleniu, że waga obejmuje wychowanków specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych i specjalnych ośrodków wychowawczych na podstawie orzeczeń, o których mowa w art. 71b ust. 3 SysOśwU

Zmiana wartości wagi P40

Projekt rozporządzenia zakłada zmianę wartości wago P40 – dla wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych, którzy korzystają z zakwaterowania w tych ośrodkach. Dotychczas wartość tej wagi wynosiła 11, natomiast jej projektowana wartość na 2015 r. ma wynieść 9,5. Zdaniem MEN kwoty subwencji naliczane na wychowanków tych ośrodków w latach 2011–2013 w sposób znaczący przewyższały wydatki bieżące przypadające na tych wychowanków.

Modyfikacja zasad obliczania wartości wskaźnika korygującego Di

Projekt rozporządzenia przewiduje także następujące zmiany zasad obliczania wartości wskaźnika korygującego Di:
1) w części dotyczącej wskaźnika Wa,i zostanie wprowadzony zapis, zgodnie z którym w przypadku, gdy suma etatów nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego, zatrudnionych na podstawie KN w danej jednostce samorządu terytorialnego wyniesie 0, dla tej JST będzie przyjmowana wartość wskaźnika Wa,i równa 1 – dzięki czemu nie będzie dochodziło do korekty uczniów przeliczeniowych. Obecnie jeżeli gmina nie wykazywała żadnego nauczyciela zatrudnionego na podstawie KN, stosowany był wskaźnik Di w wysokości 0,87;
2) wartość wskaźnika wydatków rzeczowych oraz wydatków płacowych dla pracowników administracji i obsługi ustalona zostanie w wysokości 0,25 (w ostatnich latach jego wysokość wynosiła 0,2).

Środki na 6-latków

Projekt rozporządzenia przewiduje uwzględnienie przy obliczaniu określonych w ust. 2 załącznika do rozporządzenia liczebności Sa,i, N1,i, N3,i, N20,i, N45,i, N46,i, N47,i, Lw,i, Li wskaźnika zwiększającego o 3,4% liczbę uczniów szkół podstawowych dla dzieci i młodzieży oraz liczbę uczniów ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia, ustaloną na podstawie danych SIO dla bazowego roku szkolnego (wg stanu na 30.9.2014 r.). Powyższy wskaźnik korygujący zapewni, zdaniem MEN, dodatkowe środki dla JST na pokrycie kosztów edukacji dla około połowy populacji 6-latków w okresie od września do grudnia 2015 r., a także będzie wsparciem przy prowadzeniu przez samorządy działań mających na celu przygotowanie szkół do wprowadzenia od 1.9.2015 r. obowiązku szkolnego dla całego rocznika 6-latków w tym zwłaszcza w zakresie opieki świetlicowej w gminach, w których faktyczny wzrost liczby uczniów będzie niższy od planowanego.