Moim zdaniem sołectwo nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości.
Zgodnie z art. 5 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: SamGminU), gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa oraz dzielnice, osiedla i inne. Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy miasto. Jednostkę pomocniczą tworzy rada gminy, w drodze uchwały, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy. Zasady tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostki pomocniczej określa statut gminy.
Z art. 35 SamGminU wynika zaś, że organizację i zakres działania jednostki pomocniczej określa rada gminy odrębnym statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami. Statut może przewidywać powołanie jednostki niższego rzędu w ramach jednostki pomocniczej. Statut jednostki pomocniczej określa w szczególności:
1) nazwę i obszar jednostki pomocniczej;
2) zasady i tryb wyborów organów jednostki pomocniczej;
3) organizację i zadania organów jednostki pomocniczej;
4) zakres zadań przekazywanych jednostce przez gminę oraz sposób ich realizacji;
5) zakres i formy kontroli oraz nadzoru organów gminy nad działalnością organów jednostki pomocniczej.
Jak wynika z orzecznictwa: „Byt jednostki pomocniczej gminy jest uzależniony od nadanych jej statutem konkretnych uprawnień, gdyż poza statutem brakuje innej podstawy prawnej do podejmowania przez nią działań” (wyr. WSA w Krakowie z 4.8.2020 r., III SA/Kr 196/20). Ponadto: „Brak osobowości prawnej i umocowania do samodzielnego występowania w obrocie prawnym skutkuje uznaniem, że sołectwo nie ma zdolności sądowej, a więc nie może być stroną w postępowaniu sądowoadministracyjnym, w tym także nie może wnieść skargi do sądu. Podobnie rzecz ma się z radą sołecką, której również nie można przypisać legitymacji uprawniającej do wniesienia skargi, zwłaszcza że zgodnie z art. 36 ust. 1 [SamGminU] jest to jedynie organ wspomagający działalność sołtysa, który także nie posiada legitymacji skargowej” [uzup. Autora] (post. WSA w Łodzi z 31.5.2023 r., II SA/Łd 473/23).
Wynika z tego, że sołectwo, jako jednostka pomocnicza gminy, nie jest samodzielnym podmiotem, skoro w statucie nadanym przez gminę dla sołectwa określa się m.in.:
1) zakres zadań przekazywanych jednostce przez gminę oraz sposób ich realizacji;
2) zakres i formy kontroli oraz nadzoru organów gminy nad działalnością organów jednostki pomocniczej.
Dlatego, moim zdaniem trudno mówić o sołectwie jako o podatniku podatku od nieruchomości. Podatnikiem takim są bowiem, zgodnie z art. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: PodLokU), podmioty (osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki nieposiadające osobowości prawnej), które są właścicielami, posiadaczami samoistnymi, użytkownikami wieczystymi, a także posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:
1) wynika z umowy zawartej z właścicielem, Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa lub z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości,
2) jest bez tytułu prawnego.
Z przytoczonych wyżej przepisów SamGminU wynika, że sołectwo nie ma podmiotowości prawnej świadczącej o jego samodzielności, skoro jest jedynie jednostką pomocniczą gminy, której gmina przekazuje zadania do realizacji oraz podlega nadzorowi i kontroli gminy. Dlatego moim zdaniem sołectwo nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości.
W takim przypadku, trzeba w moim przekonaniu uznać, że zastosowanie znajdzie tu przedmiotowe zwolnienie od podatku z art. 7 ust. 1 pkt 15 PodLokU, zgodnie z którym zwolniono od podatku od nieruchomości grunty i budynki lub ich części, stanowiące własność gminy, z wyjątkiem zajętych na działalność gospodarczą lub będących w posiadaniu innych niż gmina jednostek sektora finansów publicznych oraz pozostałych podmiotów.
Sołectwa nie wymieniono też jako jednostki sektora finansów publicznych w art. 9 ustawy o finansach publicznych.
