Służebność przechodzi na całość nieruchomości po przyłączeniu do niej części gruntu nieruchomości władnącej

Stan faktyczny

Spółka B. była właścicielem nieruchomości gruntowej w gminie U. położonej w woj. zachodniopomorskim, która była obciążona prawem przejazdu – służebnością gruntową na rzecz spółki F. – właściciela sąsiedniej działki, będącej nieruchomością władnącą dla tejże służebności.

Działka należąca do spółki F. została podzielona, przy czym ta część nieruchomości, na której ustanowiono służebność gruntową, została przyłączona do sąsiedniego gruntu. Dla tej sąsiedniej nieruchomości, do której przyłączono fragment gruntu, nie była ustanowiona wcześniej żadna służebność.

W tej sytuacji spółka B. wniosła o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, które miało polegać na wykreśleniu wpisu o służebności gruntowej, w odniesieniu do nieruchomości, której spółka B. jest właścicielem. Zdaniem spółki podział dotychczasowej nieruchomości władnącej i przyłączenie części tej nieruchomości do innej działki, powinno skutkować wygaśnięciem służebności. Zgodnie bowiem z art. 290 § 1 KC, w razie podziału nieruchomości władnącej służebność utrzymuje się w mocy na rzecz każdej z części utworzonych przez podział. Jednakże gdy służebność zwiększa użyteczność tylko jednej lub kilku z nich, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zwolnienia jej od służebności względem części pozostałych.

Pytanie prawne ‒ stanowisko Sądu Najwyższego

Przy rozpoznawaniu wniosku spółki B. powstało zagadnienie prawne, które Sąd Okręgowy w S. przekazał do rozpoznania Sądowi Najwyższemu. Dotyczyło ono kwestii: czy po podziale nieruchomości władnącej, a następnie scaleniu wydzielonej w ten sposób części z inną nieruchomością, nie mającą statusu władnącej, służebność gruntowa rozciąga się na całą powstałą w ten sposób nieruchomość?

Sąd Najwyższy udzielił odpowiedzi wydając uchwałę, zgodnie z którą po podziale nieruchomości władnącej, a następnie scaleniu wydzielonej w ten sposób części z inną nieruchomością, nie mającą statusu nieruchomości władnącej, służebność gruntowa rozciąga się na całą powstałą w ten sposób nieruchomość.

Wnioski z orzeczenia

Podział nieruchomości władnącej objętej służebnością gruntową przejazdu i przyłączenie wydzielonej tak działki do innej nieruchomości nie powoduje wygaśnięcia służebności, a obciążenia utrzymują się nadal. Z cytowanej uchwały wynika zatem, że wszelkie podziały i zmiany w zakresie rozgraniczania nieruchomości (odłączenie części i przyłączenie jej do drugiej nieruchomości) nie mają wpływu na służebność, która niejako „idzie” za tą częścią nieruchomości, której uprawnienie dotyczy.