Rządowy projekt nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw określa zasady dotyczące kierowania i przyjmowania osób niepełnosprawnych na warsztaty terapii zajęciowej (dalej: wtz), a także w zakresie oceny realizacji indywidualnego programu rehabilitacji. Projekt zmienia także zasady finansowania wtz.
Praktyki i straż aktywacyjny
W myśl projektu stażem aktywizacyjnym będzie nabywanie przez osobę niepełnosprawną umiejętności praktycznych przez wykonywanie zadań w miejscu pracy oraz umiejętności społecznych niezbędnych do wykonywania czynności zawodowych, bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą.
Możliwa będzie kontynuacja terapii zajęciowej uczestnikowi wtz, w przypadku upływu terminu ważności orzeczenia. W takim wypadku uczestnik wtz będzie miał prawo dalszego uczestnictwa w terapii zajęciowej, nie dłużej niż 90 dni od czasu upływu terminu ważności tego orzeczenia, o ile wniosek o wydanie tego orzeczenia został złożony nie później niż ostatniego dnia upływu terminu ważności orzeczenia.
Projekt określa czas trwania wtz i zasady pomniejszania dofinansowania w razie skrócenia czasu zajęć.
Praktyki i staż aktywizacyjny będą się odbywać na podstawie umowy zawartej przez jednostkę prowadzącą wtz z pracodawcą lub innym organizatorem praktyk zawodowych lub stażu aktywizacyjnego. W praktykach i stażu aktywizacyjnym nie będzie mogło uczestniczyć więcej niż 50 % uczestników wtz.
Obowiązek zwrotu pieniędzy PFRON
Wprowadzony będzie przepis, przewidujący obowiązek zwrotu pieniędzy PFRON w razie dłuższej nieobecności uczestnika wtz.
Warunki uczestnictwa w warsztatach terapii zajęciowej
Możliwy będzie powrót do warsztatu osoby niepełnosprawnej, która go opuściła w celu podjęcia zatrudnienia w okresie 90 dni od dnia podjęcia przez niego zatrudnienia. W okresie 90 dni od podjęcia pracy przez uczestnika wtz dofinansowanie kosztów działalności wtz nie ulegnie obniżeniu.
Warunkiem uczestnictwa osoby niepełnosprawnej w wtz będzie wskazanie do uczestnictwa zawarte w orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności. Wniosek osoby niepełnosprawnej dotyczący uczestnictwa w wtz będzie kierowany do powiatowego centrum pomocy rodzinie w powiecie, w którym został utworzony wtz. Starostwa będzie musiał rozpoznać wniosek w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące. Powiatowe centra pomocy rodzinie będą miały obowiązek prowadzenia listy osób zgłaszających się do uczestnictwa w wtz. Będzie możliwe przyjmowanie osób niepełnosprawnych do wtz na 3-miesięczny okres próbny. Jeśli osoba niepełnosprawna nie spełni warunków uczestnictwa w wtz, starosta będzie mógł wydać decyzję uchylająca skierowania ją do wtz, a powiatowe centrum pomocy rodzinie będzie musiało poinformować osobę niepełnosprawną o innych formach pomocy.
Obecnie art. 2a ust. 2 i 3 ustawy z 27.8.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych dotyczy wstecznego wliczania pracownika do stanu zatrudnienia niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2046 ze zm.). Jeżeli pracownik przedstawiał pracodawcy kolejne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności po dłuższym okresie związanym z procedurą odwoławczą, pracodawcy musieli często ponosić duże koszty wstecznego liczenia do stanu zatrudnienia, np. wypłacania dodatku za nadgodziny. Projekt ogranicza możliwość liczenia wstecz przez pracodawców do stanu zatrudnienia maksymalnie do 3 miesięcy. Przepis ma dotyczyć tylko kolejnego orzeczenia uzyskanego u danego pracodawcy.
Projekt przewiduje, że podmiotami zobowiązanymi do osiągnięcia 2% zatrudnienia osób niepełnosprawnych będą również regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne, interwencyjne ośrodki preadopcyjne oraz klubu dziecięce, które będą z tego tytułu mogły rozliczać się z wpłat na PFRON.
Pracodawcy, którzy przed wejściem w życie omawianej nowelizacji nabyli prawo do obniżenia wpłat, będą mogli je wykorzystać na zasadach dotychczasowych. Ponadto pracodawcy, którzy przed dniem wejścia w życie omawianej nowelizacji dokona potwierdzonego faktura zakupu uprawniającego do obniżenia wpłat, nabędzie prawo do obniżenia wpłat i ich wykorzystania na warunkach dotychczasowych.
Zmiany w Kodeksie pracy
Omawiany projekt przewiduje również zmiany ustawie z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.), które mają na celu ułatwienie pracy kobietom z ciążą powikłaną. Projekt przewiduje wprowadzenie możliwości wykonywania pracy w formie telepracy na wniosek wiążący pracodawcę:
– pracownikom-rodzicom dziecka posiadającego zaświadczenie o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu,
– pracownikom-rodzicom dziecka niepełnosprawnego,
– dziecka ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi.
We wskazanych wyżej przypadkach pracodawca nie będzie mógł uwzględnić wniosku tylko wówczas, gdy uwzględnienie wniosku byłoby niemożliwe ze względu na organizacje pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika.
Z prawa do wykonywania pracy w formie telepracy na wiążący wniosek będą mogli skorzystać wskazani wyżej pracownicy także gdy opiekują się dorosłymi dziećmi, powyżej 18 roku życia.
Projekt przewiduje, że telepraca na wiążący wniosek pracownika będzie odnosić się również do sytuacji, gdy nie zawarto formalnego porozumienia z przedstawicielem załogi, a więc będzie się odnosić też do pracownika-małżonka albo pracownika-rodzica dziecka w fazie prenatalnej w przypadku ciąży powikłanej, opiekuna osoby niepełnosprawnej.
W myśl projektu wniosek o wykonywanie pracy w przerywanym czasie pracy lub indywidualnym rozkładzie czasu pracy albo ruchomym czasie pracy będzie mógł złożyć pracownik:
– pracownika-małżonka albo pracownika-rodzica dziecka w fazie prenatalnej w przypadku ciąży powikłanej,
– pracownikom-rodzicom dziecka posiadającego zaświadczenie o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu,
– pracownik-rodzic dziecka niepełnosprawnego lub dziecka ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi.
Pracodawca będzie mógł odmówić uwzględniania wniosku tylko gdy uwzględnienie wniosku byłoby niemożliwe ze względu na organizacje pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. Prawo do korzystania z elastycznych form czasu pracy będzie przysługiwać wskazanym wyżej pracownikom opiekującym się także dorosłymi dziećmi, powyżej 18 roku życia.
Zmiany w ustawie „zasiłkowej” i wydłużenie zasiłku opiekuńczego
Omawiany projekt przewiduje też zmiany w ustawie z 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1368 ze zm.) i wydłużenie zasiłku opiekuńczego z 14 do 30 dni w przypadku opieki nad dzieckiem chorym lub ze znacznym stopniem niepełnosprawności ze wskazaniem do stałej lub długotrwałej opieki do ukończenia przez dziecko 18 roku życia.
Procedowanie
Omawiany projekt nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw trafi teraz pod obrady rządu. Większość przepisów omawianej nowelizacji ma wejść w życie 1.1.2018 r.
