Wprowadzenie dualnego systemu kształcenia w zakresie edukacji zawodowej (dwustopniowa szkoła branżowa) – miałby on odpowiadać aktualnym potrzebom gospodarki, a także byłby realizowany we współpracy z przedsiębiorstwami stanowiącymi otoczenie gospodarcze szkoły. Pracodawcy mieliby zostać włączeni w obszar kształcenia zawodowego:

1) w proces tworzenia nowych zawodów oraz podstaw programowych,

2) do opracowywania programów nauczania dla zawodu we współpracy ze szkołami, z uwzględnieniem treści kształcenia zawodowego,

3) pracodawcy braliby udział w doposażeniu szkół w nowoczesną bazę technologiczno-dydaktyczną,

4) pracodawcy udzielaliby wsparcia kadrowego dla szkół, a także mieliby możliwość angażowania pracowników przedsiębiorstwa w kształcenie praktyczne uczniów,

5) pracodawcy braliby udział w doskonaleniu nauczycieli kształcenia zawodowego, a także byliby zaangażowani w proces egzaminowania i potwierdzania nabytych kwalifikacji zawodowych.

W zakresie szkolnictwa specjalnego MEN proponuje następujące nowe rozwiązania:

1) wprowadzenie diagnozy funkcjonalnej jako podstawy wsparcia dziecka z wykorzystaniem Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania Niepełnosprawności i Zdrowia, a w dalszej perspektywie – określenie katalogu świadczeń i usług edukacyjnych dostosowanych do potrzeb ucznia,

2) powołanie wiodących poradni psychologiczno-pedagogicznych, mających na celu diagnozowanie uczniów z nietypowymi dysfunkcjami, określanie potrzeb w zakresie wsparcia uczniów, udzielanie porad rodzicom, prowadzenie konsultacji i wsparcia dla terenowych poradni, udzielania wsparcia punktom konsultacyjnym funkcjonującym przy specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych i szkołach specjalnych,

3) rozwijanie integracji społecznej uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi przez: ich preorientację zawodową na wcześniejszych etapach edukacyjnych, rozwijanie kompetencji społecznych (praktyczna nauka zawodu u rzemieślników i zakładach pracy), umożliwienie uczestniczenia w kwalifikacyjnych kursach zawodowych przed ukończeniem 18 roku życia, tworzenie zawodów pomocniczych, dostosowanie egzaminów zawodowych do potrzeby uczniów niepełnosprawnych.

W zakresie systemu egzaminów zewnętrznych zakłada się:

1) określenie funkcji egzaminu zewnętrznego jako selekcyjną, certyfikacyjną (w przypadku kwalifikacji zawodowych), a także kontrolno-ewaluacyjną,

2) rezygnację ze sprawdzianu po szóstej klasie szkoły podstawowej,

3) powołanie niezależnego Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego, które będzie zajmowało się rozpatrywaniem odwołań od rozstrzygnięć dyrektora OKE,

4) uproszczenie procedur maturalnych,

5) zwiększenie liczby pytań otwartych w miejsce testowych.

W części dotyczącej organizacji nadzoru pedagogicznego MEN zakłada:

1) ograniczenie ewaluacji zewnętrznych całościowych – miałyby one być prowadzone wyłącznie w przypadkach przewidzianych prawem,

2) ograniczenie zakresu ewaluacji zewnętrznych problemowych,

3) zmniejszenie liczby pytań w narzędziach badawczych wykorzystywanych podczas badania ewaluacyjnego w szkołach i placówkach,

4) zmianę kształtu raportów z ewaluacji zewnętrznych przekazywanych dyrektorom szkół i placówek (poprawa ich czytelności, skrócenie ich treści),

5) rezygnację z rozliczania minimalnej liczby godzin przeznaczonych na realizację podstawy programowej na etap kształcenia,

6) zwiększenie wspomagania szkół i placówek przez organizowanie narad konferencji dla dyrektorów ze szczególnym uwzględnieniem zmian w prawie, a także przez upowszechnianie dobrych praktyk w zakresie organizacji pracy jednostek oświatowych,

7) wprowadzenie zmian w organizacji kuratoriów oświaty (wprowadzenie rejonów wizytacyjnych, odstąpienie od losowego wyboru wizytatorów do przeprowadzania kontroli i ewaluacji, rezygnacja z ograniczenia w zakresie wykonywania przez wizytatorów zadań i czynności spoza nadzoru pedagogicznego).

Odnośnie zmian w awansie zawodowym nauczycieli MEN przewiduje następujące zmiany:

1) zmiany w zakresie oceny pracy nauczyciela (rozszerzenie obecnej trzystopniowej skali – dodanie oceny zadowalającej i szczególnie wyróżniającej), wprowadzenie obowiązku oceny – w powiązaniu z procedurami awansu zawodowego,

2) wprowadzenie nowego stopnia awansu zawodowego – nauczyciela specjalisty,

3) wydłużenie pierwszego stażu z 9 miesięcy do 1 roku i 9 miesięcy w celu dokładniejszego sprawdzenia predyspozycji do pracy pedagogicznej,

4) zindywidualizowanie długości ścieżki awansu zawodowego nauczyciela w zależności od jakości pracy nauczyciela,

5) uwzględnienie udziału doradcy metodycznego w procedurach awansu zawodowego.

W zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli przewiduje się:

1) obowiązkowe wyodrębnienie środków na doskonalenie nauczycieli, w tym organizację doradztwa metodycznego, w wysokości 1% planowanych rocznych środków na wynagrodzenia nauczycieli,

2) wprowadzenie obowiązku przekazywania 20% z ogólnej puli środków wyodrębnionych na doskonalenie zawodowe nauczycieli w celu organizacji doradztwa metodycznego na terenie województwa, przez organy prowadzące szkoły,

3) powiązanie awansu zawodowego nauczyciela z doskonaleniem zawodowym,

4) przygotowanie oferty doskonalenia zawodowego m.in. dla doradcy zawodowego, czy doradcy metodycznego.

W części poświęconej finansowaniu oświaty MEN planuje:

1) wprowadzenie subwencji oświatowej na 6-latków objętych wychowaniem przedszkolnym w kwocie około 4300 zł od roku 2017;

2) zwiększenie wsparcia finansowego dla małych szkół;

3) zwiększenie dodatku dla wychowawców klas;

4) uzależnienie subwencji szkolnictwa branżowego od zapotrzebowania rynku pracy;

5) zlikwidowanie z czasem obowiązku rozliczania średniego wynagrodzenia na każdym stopniu awansu zawodowego.

Wśród zmian w strukturze szkolnictwa MEN zakłada:

1) utworzenie szkół powszechnych – klasy I–VIII, z edukacją wczesnoszkolną w klasach I–IV;

2) likwidację szkół gimnazjalnych (po reformie – klasy V–VIII szkoły powszechnej);

3) utworzenie czteroletnich liceów ogólnokształcących;

4) utworzenie dwustopniowych szkół branżowych (stopień I – klasy I–III, stopień II – klasy I–II);

5) utworzenie pięcioletnich techników.

Przekształcanie struktury szkolnictwa byłoby stopniowe i miałoby zakończyć się docelowo w roku szkolnym 2022/2023.

Jak już zostało wspomniane, przedstawione przez MEN propozycje są bardzo ogólnikowe. Pozostaje zatem czekać na przedstawienie większej ilości szczegółów, w tym zwłaszcza projektu ustawy nowelizującej ustawę o systemie oświaty.