Jak zapisano w raporcie, RIO nie miały również możliwości wyegzekwowania „ustawowego wymogu realizmu wieloletniej prognozy finansowej. Organy samorządu, mimo narastania zadłużenia, nie stosowały się do wniosków wynikających z raportów o stanie gospodarki finansowej i wystąpień pokontrolnych, a rzeczywiste zadłużenie «ukrywały» w zobowiązaniach komunalnych osób prawnych”.

Rząd przygotował projekt nowelizacji ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Jako przykład nadmiernego zadłużania się gmin podano gminę Ostrowice, gdzie w 2015 r. zadłużenie wzrosło do poziomu 400% rocznego dochodu gminy.

Projekt nowelizacji ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych

W projekcie nowelizacji ustawy przewidziano szereg przepisów mających usprawnić pracę RIO, jak również rozszerzających ich kompetencje. Wśród najważniejszych zmian jest m.in. objęcie dwuetapową procedurą nadzorczą uchwał zmieniających uchwałę budżetową. Chodzi o to, by wcześniej wychwytywać ewentualne nieprawidłowości i unikać w ten sposób podejmowania najdalej idącego środka nadzorczego, jakim jest unieważnienie uchwały budżetowej. Analogiczną procedurę nadzorczą przewidziano także w stosunku do wieloletnich prognoz finansowych.

Po zmianie przepisów kontrolą RIO miałyby też być objęte osoby prawne, wspierane finansowo, bądź takie, na które wpływ wywierają JST. Zmiana ma na celu wyeliminowanie ryzyka „ukrywania” zadłużenia JST poprzez transferowanie go do tych osób prawnych.

Nowe kompetencje organów RIO

Co ciekawe, do kompetencji organów RIO ma być także dodane opiniowanie uchwał rad powiatów i sejmików województw o nieudzieleniu absolutorium zarządowi. Będzie to spójne z odpowiednimi przepisami ustaw o samorządzie powiatowym (art. 30 ust. 2) oraz o samorządzie województwa (art. 34 ust. 3).

Ponadto w projekcie ustawy proponuje się dodanie RIO kompetencji nadzorczych o sprawy dotyczące udzielania poręczeń, gdyż takie działanie JST może rodzić skutki identyczne jak zaciąganie pożyczek.

Zmiana zasad powoływania kolegiów RIO

Zmienić się mają także zasady powoływania kolegiów RIO. Komisje konkursowe, przeprowadzające konkursy na prezesa RIO, mają być powoływane przez Prezesa Rady Ministrów. Rozwiązanie to, zdaniem projektodawców, ma wyeliminować ewentualny wpływ prezesa oraz członków kolegium RIO na przebieg konkursów.

Źródło: Projekt z 13.7.2016 r. ustawy o zmianie ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych.