Ryczałt za noclegi dla kierowców w delegacji zagranicznej

Stan faktyczny

Kazimierz R. był kierowcą, zatrudnionym przez firmę spedycyjną X., która wykonywała przewozy zagraniczne, głównie w krajach UE. W firmie tej obowiązywał regulamin wynagradzania, zgodnie z którym kierowcom wykonującym transport międzynarodowy pracodawca wyraźnie odmawiał wypłaty ryczałtu za noclegi, jeżeli kierowca nocował w odpowiednio wyposażonej kabinie pojazdu, którym kierował. Zamiast tego pracodawca oferował pracownikom podwyższone prawie dwukrotnie diety za każdą dobę zagranicznej podróży służbowej. Tą część podwyższonej diety określono jako „świadczenie rekompensujące zwiększone koszta socjalne”, wynoszące – niezależnie od kraju, do którego kierowca wyjeżdżał – 25 euro (podwyższoną potem na 27 euro) za każdą dobę podróży.

Mimo że pracodawca wypłacał podwyższone diety, kierowca uznał, że należą mu się także ryczałty za noclegi, których nie otrzymywał w czasie zatrudnienia. Łączna kwota roszczeń wynosiła blisko 34 000 zł.

Sądy I i II instancji uwzględniły żądania kierowcy w całości, opierając się na art. 21a art. 21a ustawy z 16.4.2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1155 ze zm. – dalej: CzasKierU), zgodnie z którym kierowcy w podróży służbowej, przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w przepisach art. 77⁵ § 3-5 ustawy z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.). Jednak w toku postępowania przepis ten wyrokiem z 24.11.2016 r. (K 11/15, Dz.U. z 2016 r. poz. 2206) został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją RP.

Rozstrzygnięcie SN

W tej sytuacji SN nakazał ponowne rozpatrzenie sprawy, gdyż wobec niekonstytucyjności przepisu art. 21a CzasKierU, nie można stosować bezpośrednio przepisów o delegacjach służbowych dotyczących innych pracowników. Wobec tego to pracodawca kierowcy ma ustalić należności z tytułu podróży służbowej kierowcy wykonującego przewozy międzynarodowe. Można to ustalić zarówno w przepisach zakładowych – układzie zbiorowym albo regulaminie wynagradzania, ale też w samej umowie o pracę.

Gdy pracodawca ustali określone zasady rekompensowania kosztów podróży dla kierowców w przepisach aktów wewnętrznych, to takie regulacje mogą być wystarczające – ale pod warunkiem, że należności ustalone przez pracodawcę odpowiednio rekompensują koszta ponoszone przez kierowcę w czasie wykonywania pracy za granicą.