RPO kwestionuje zgodność z konstytucją kilka sposobów określenia warunków bhp dla służb mundurowych. Pierwszą grupę stanowią przepisy ustaw o Policji i o Straży Granicznej upoważniające komendantów głównych tych służb do określenia w drodze zarządzenia szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny służby. W myśl art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy o Policji Komendant Główny Policji określa szczegółowe warunki bezpieczeństwa i higieny służby, po konsultacji z Państwową Inspekcją Pracy. Podobnie art. 9 ust. 7 pkt 8 ustawy z 12.10.1990 r. o Straży Granicznej przewiduje, że komendant główny określa szczegółowe warunki bezpieczeństwa i higieny służby. Na podstawie wskazanych wyżej przepisów komendanci głowni Policji i Straży Granicznej wydali zarządzenia określające szczegółowe warunki bhp dla tych służb.

Drugą grupę stanowią przepisy nakładające na premiera, ministra obrony narodowej lub ministra finansów obowiązek wydania określenia warunków bezpieczeństwa i higieny służby. Chodzi tu o przepisy dla funkcjonariuszy np. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, CBA, Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego, jak też o Służbę Celną.

Zarzuty Rzecznika Praw Obywatelskich

W myśl przepisów konstytucji, każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a sposób realizacji tego prawa określa ustawa. Jak podkreśliła Rzecznik Praw Obywatelskich we wniosku do Trybunału Konstytucyjnego podmiotem powyższego artykułu konstytucji jest każdy, a więc nie tylko osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę. RPO podkreśliła, że obowiązki w zakresie BHP dla wskazanych wyżej służb mundurowych są określone w akcie wewnętrznie obowiązującym oraz w aktach wykonawczych do ustaw, co narusza konstytucję. Uchwalenie przepisów w zakresie bhp należy obecnie do organów nieuprawnionych, jak np. do komendanta głównego Policji. Ponadto obecnie obowiązujące przepisy w zakresie bhp dla służb mundurowych są nieprecyzyjne, co także, zdaniem RPO, narusza konstytucję i zasadę prawidłowej legislacji. Przykładowo w myśl par. 3 ust. 1 Zarządzenia nr 916 Komendanta Głównego Policji z 24.8.2004 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny służby oraz organizacji służby bhp w Policji (Dz.U. KGP nr 16, poz. 98) stosowanie tego zarządzenia nie może kolidować z wykonywaniem przez policjantów szczególnych obowiązków określonych w ustawie o Policji. Obecnie obowiązujące przepisy uzależniają stosowanie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy od ich zgodności z wykonywaniem przez policjantów szczególnych obowiązków określonych w ustawie o Policji. Tymczasem ani wskazane wyżej zarządzenie z 24.8.2004 r., ani ustawa o Policji nie określają, co należy rozumieć przez sformułowanie „szczególne obowiązki”.

RPO podkreśliła także, że brak określenia w ustawach mundurowych sposobu realizacji prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz obowiązków pracodawców w tej kwestii sprawia, że upoważnienia ustawowe w sposób samodzielny regulują te kwestie, a to narusza konstytucję.