Celem konsultacji jest opracowanie możliwie kompletnej i precyzyjnej listy przesłanek należytej staranności po stronie nabywcy w transakcjach krajowych, których spełnienie w momencie zawierania transakcji skutkowałoby brakiem podstaw do kwestionowania u podatników prawa do odliczenia podatku VAT w następstwie uznania, że podatnicy nie wiedzieli i nie mogli wiedzieć, że w ramach danej transakcji ich dostawca dopuścił się przestępstwa. Po wskazaniu konkretnych zachowań uczciwi podatnicy powinni wiedzieć, jakie czynności należy podjąć, aby nie być narażonym na ryzyko zakwestionowania u nich przez organy podatkowe prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Przedstawiono następujące propozycje kryteriów, które nabywcy powinni weryfikować :

1. kryteria podmiotowe/formalne (np. czy kontrahent w momencie zawierania transakcji jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, czy kontrahent długo funkcjonuje na rynku w branży w zakresie której dokonywana jest transakcja, czy kontrahent posiada wymagane prawem koncesje i zezwolenia, czy kontrahent jest wypłacalny, czy osoby reprezentujące kontrahenta są wiarygodne itp.)

2. kryteria przedmiotowe/ekonomiczne, tj. dotyczących ekonomicznej natury transakcji realizowanej przez kontrahenta w ramach zwykłej działalności gospodarczej (np. czy transakcja odpowiada profilowi zarejestrowanej działalności, czy występują nieuzasadnione ekonomicznie odstępstwa w zakresie cen, czy występuje zgodność dostarczonych towarów z tymi, które zostały zafakturowane, czy posiadam wiedzę nt. źródła pochodzenia towarów, czy w zawieranej transakcji istnieje realne ryzyko gospodarcze itp.)

3. przebieg transakcji (np. czy termin płatności odbiega od terminu zwykle występującego w transakcjach tego rodzaju, czy transakcja jest rozliczana gotówką, czy nie występuje płatność

odwrócona w stosunku do przepływu towaru, czy nie wskazano odrębnych rachunków bankowych do zapłaty kwoty netto i VAT, brak nieuzasadnionego uczestnictwa wielu pośredników w celu uprawdopodobnienia transakcji itp.)

Na podstawie dotychczasowego orzecznictwa NSA Ministerstwo wskazuje przykładowe czynności, jakie może podjąć nabywca w celu zachowania należytej staranności:

  • uzyskanie dokumentów rejestracyjnych (odpisów z KRS) kontrahentów,
  • uzyskanie od kontrahenta kopii deklaracji podatkowych,
  • płatność na rachunek bankowy,
  • pozyskania informacji o statusie podatnika na podstawie art. 96 ust. 13 VATU,
  • zweryfikowanie źródła dostaw towarów,
  • sprawdzenie miejsca gdzie kontrahent ma siedzibę,
  • w przypadku stali – ważenie towaru, uzyskanie atestu, wystawienie faktur oraz faktur korygujących w przypadku niezgodności wagowych i stosowne dokonywanie korekty rozliczeń,
  • w przypadku odpadów – weryfikacja czy kontrahent posiada wymagane zezwolenie na przewóz odpadów.

Lista przesłanek należytej staranności będzie adresowana do uczciwych podatników, w celu

m.in.: wzrostu pewności prawa i pewności w prowadzeniu uczciwej działalności gospodarczej, a także wyeliminowania w efekcie z rynku niektórych podmiotów nieuczciwych (jednocześnie będzie również wykorzystywana w bieżącej pracy przez organy podatkowe).

Konsultacje zakończą się 28.7.2017 r. Powinny wskazać, czy będzie funkcjonować jedna lista, adresowana do ogółu uczciwych podatników, czy istnieje uzasadnienie sformułowania odrębnej listy dla konkretnych branż.