Rozdzielność majątkowa między małżonkami nie uzasadnia przyznania prawa pomocy

W postanowieniu wydanym 3.3.2016 r. (I SA/Kr 1924/15) WSA w Krakowie podkreślił, że udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest instytucją o charakterze wyjątkowym, stosowaną wobec osób znajdującej się w bardzo trudnej sytuacji materialnej. Jak wynika z art. 246 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), przyznanie prawa pomocy przysługuje osobie fizycznej, która wykaże, że nie jest w stanie ponieśćjakichkolwiek kosztów postępowania (prawo pomocy w zakresie całkowitym) lub pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (prawo pomocy w zakresie częściowym).

Problem pojawił się w przypadku prawa pomocy dla jednego z małżonków, między którymi istnieje małżeńska rozdzielność majątkowa. Zdaniem WSA małżonkowie mają obowiązek udzielania sobie wzajemnej pomocy. Z obowiązku tego nie zwalnia pozostawanie w rozdzielności majątkowej i rozszerza się on także na koszty sądowe. Ponadto, małżeńska rozdzielność majątkowa odnosi się do majątków małżonków, a nie do ich wzajemnych obowiązków. A zatem, błędne jest założenie, że rozdzielność ta zwalnia jednego małżonka z pomocy finansowej na rzecz drugiego w zakresie prowadzonego postępowania sądowego. Prawa pomocy nie można też przyznać jednemu z małżonków, jeśli okazałoby się, że dochody drugiego pozwalają na pokrycie kosztów postępowania. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy faktycznie prowadzą wspólne gospodarstwo domowe.

Wyrok ten potwierdza istniejące dotąd orzecznictwo dotyczące omawianego problemu (patrz np. postanowienia: NSA z 6.10.2004 r., GZ 71/04, NSA z 4.12.2008 r., I FZ 460/08, SN z 5.5.1967 r., I CZ 37/67).