W Dz.U. z 2021 r. poz. 893 opublikowano nowe rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 8.4.2021 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego. Z rozporządzenie wynika, że wywiad przeprowadza pracownik socjalny zatrudniony w ośrodku pomocy społecznej, centrum usług społecznych lub powiatowym centrum pomocy rodzinie, w ciągu 14 dni od roboczych od dnia powzięcia wiadomości o konieczności jego przeprowadzenia. W razie konieczności przeprowadzenia wywiadu z osobą przebywającą w podmiocie udzielającym stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych, wywiad może przeprowadzić pracownik socjalny zatrudniony w tym podmiocie – na wniosek kierow­nika podmiotu uprawnionego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia.

Wywiad przeprowadza się z osobą lub rodziną w miejscu zamieszkania lub pobytu, w dniach roboczych, w godzinach pracy podmiotu uprawnionego, albo w innym terminie uzgodnionym z osobą lub rodziną, za zgodą kierownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej. Jednak w sprawach niecierpiących zwłoki, wymagających pilnej interwencji pracownika socjalnego zatrudnionego w podmiocie uprawnionym, wywiad przeprowadza się niezwłocznie, nie później niż w ciągu 2 dni roboczych od dnia powzięcia wiadomości o potrzebie przyznania świadczenia z pomocy społecznej. Pracownik socjalny, przeprowadzając wywiad, bierze pod uwagę indywidualne cechy, sytuację osobistą, rodzinną, dochodową i majątkową osoby samotnie gospodarującej lub osób w rodzinie, mogące mieć wpływ na rodzaj i zakres przyznawanej im pomocy.

W ramach przeprowadzonego wywiadu pracownik socjalny dokonuje analizy i diagnozy sytuacji danej osoby lub rodziny i formułuje wnioski z nich wynikające, stanowiące podstawę planowania pomocy. Wzór:

  • kwestionariusza wywiadu określa załącznik nr 1 do rozporządzenia;
  • oświadczenia o przeprowadzeniu wywiadu w postaci elektronicznej określa załącznik nr 2 do rozporządzenia. 

Pracownik socjalny informuje osobę lub rodzinę o obowiązkach określonych w art. 109 ustawy z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1876 ze zm.; dalej: PomSpołU), zgodnie z którym osoby i rodziny korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej mają obowiązek niezwłocznie poinformować organ, który przyznał świadczenie lub ustalił odpłatność, o każdej zmianie w ich sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do przyznania świadczeń lub ponoszenia odpłatności.

W przypadku:

  • gdy ze względu na stan zdrowia osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia nie można uzyskać podczas wywiadu wymaganych informacji lub dokumentów, o których mowa w art. 107 ust. 5b PomSpołU (wymienione tam dokumenty określające sytuację osobistą, rodzinną, dochodową i majątkową osoby lub rodziny), i nie ma możliwości uzyskania podpisu tej osoby – pracownik socjalny odnotowuje ten fakt w kwestionariuszu wywiadu;
  • osób i rodzin poszkodowanych w wyniku sytuacji kryzysowej występującej na skalę masową, a także klęski żywiołowej albo zdarzenia losowego, których dokumenty niezbędne do ustalenia sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej uległy zniszczeniu – pracownik socjalny przeprowadzający wywiad ustala niezbędne informacje na podstawie oświadczeń tych osób.

W przypadku:

wywiad:

konieczności przeprowadzenia wywiadu z osobą ubezwłasnowolnioną

przeprowadza się z jej opiekunem prawnym albo kuratorem, w obecności osoby ubezwłasnowolnionej i w miejscu jej przebywania

konieczności przeprowadzenia wywiadu z osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji, nad którą jest sprawowana opieka

przeprowadza się w obecności opiekuna tej osoby i w miejscu jej przebywania

przeprowadzania wywiadu w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 107 ust. 1a pkt 1 i 2 PomSpołU

przeprowadza się z osobą deklarującą sprawowanie faktycznej opieki nad osobą, na którą ubiega się lub pobiera świadczenie, w miejscu sprawowania tej opieki, w obecności osoby, nad którą jest sprawowana faktyczna opieka

gdy małżonek, zstępni lub wstępni (art. 103 PomSpołU), mają miejsce zamieszkania w innej gminie niż osoba ubiegająca się o przyznanie świadczenia

może przeprowadzić pracownik socjalny zatrudniony w podmiocie uprawnionym, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania małżonka, zstępnych lub wstępnych, na wniosek kierownika podmiotu uprawnionego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia

gdy osoba, u której ma być przeprowadzona aktualizacja wywiadu, przebywa w domu pomocy społecznej

może przeprowadzić pracownik socjalny zatrudniony w tym domu, wypełniając część IV kwestionariusza wywiadu

gdy osoba, u której ma być przeprowadzona aktualizacja wywiadu, przebywa w ośrodku wsparcia

może przeprowadzić pracownik socjalny tego ośrodka wypełniając część IV kwestionariusza wywiadu

W aktach sprawy zamiast oryginałów można pozostawić kopie dokumentów, o których mowa w art. 107 ust. 5b PomSpołU, z wyjątkiem dowodu tożsamości, którego kopii nie wykonuje się, poświadczonych za zgodność z oryginałem przez upoważnionego pracownika socjalnego podmiotu prowadzącego postępowanie. Kopie tych dokumentów można składać również w postaci elektronicznej, z adnotacją osoby składającej o zgodności z oryginałem. Natomiast wzór oświadczenia o stanie majątkowym określa załącznik nr 3 do rozporządzenia.

Pracownik socjalny przeprowadzający aktualizację wywiadu okazuje legitymację pracownika socjalnego na żądanie osoby lub rodziny, której wzór określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.

Warto pamiętać, że

  • legitymacja pracownika socjalnego wydana przed 15.11.2021 r. zachowuje ważność do dnia upływu terminu jej ważności;
  • do wywiadów przeprowadzonych przed 15.11.2021 r. stosuje się przepisy dotychczasowe.

Utraci moc rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 25.8.2016 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1788).