Dostosowanie wymagań kwalifikacyjnych do standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela

Projektowane rozporządzenie zmieniające ma za zadanie dostosować wymagania kwalifikacyjne stawiane nauczycielom do zakresów kształcenia określonych w przepisach rozporządzenia MNiSW z 17.1.2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz.U. z 2012 r. poz. 131). Zgodnie z tym rozporządzeniem kształcenie na studiach pierwszego stopnia obejmuje wyłącznie przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela w przedszkolach i szkołach podstawowych, a na studiach drugiego stopnia i jednolitych studiach magisterskich – do pracy we wszystkich typach szkół i placówek.

Natomiast zgodnie z przepisami obecnie obowiązującego rozporządzenia MEN z 12.3.2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1264):

1) absolwent studiów pierwszego stopnia ma kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela również w gimnazjach i zasadniczych szkołach zawodowych,

2) absolwent zakładu kształcenia nauczycieli – ma kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela również w placówkach wychowania pozaszkolnego, placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania oraz do zajmowania stanowiska wychowawcy w szkolnych schroniskach młodzieżowych, natomiast w przypadku nauczycieli języków obcych – również w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych.

Ponieważ w roku akademickim 2014/2015 ukończyli studia pierwszego stopnia realizowane na podstawie nowych standardów pierwsi absolwenci, konieczne jest dostosowanie wymogów kwalifikacyjnych do zakresu kształcenia realizowanego w systemie szkolnictwa wyższego.

Projekt zakłada zmianę wymagań kwalifikacyjnych stawianych:

1) nauczycielom zatrudnionym w:

a) gimnazjach,

b) zasadniczych szkołach zawodowych,

c) placówkach wychowania pozaszkolnego,

d) placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania;

2) wychowawcom zatrudnionym w:

a) szkolnych schroniskach młodzieżowych,

b) młodzieżowych ośrodkach wychowawczych,

c) młodzieżowych ośrodkach socjoterapii,

d) zakładach poprawczych,

e) schroniskach dla nieletnich,

f) zakładach poprawczych dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną.

Po wejściu w życie zmian nauczyciele i wychowawcy zatrudnieni w powyższych jednostkach oświatowych będą musieli legitymować się dyplomem ukończeniastudiów drugiego stopnia, a także posiadać przygotowanie pedagogiczne. Obecnie nauczyciele ci muszą mieć ukończone co najmniej:

1) studia pierwszego stopnia – w przypadku nauczycieli gimnazjów i zasadniczych szkół zawodowych,

2) zakład kształcenia nauczycieli – w przypadku nauczycieli i wychowawców w przedszkolach i szkołach specjalnych, a także w przypadku wychowawców w szkolnych schroniskach młodzieżowych, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich i zakładach poprawczych dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną.

Analogiczne zmiany w zakresie wymaganego poziomu wykształcenia dotyczą wymagań kwalifikacyjnych stosowanych wobec nauczycieli:

1) języków obcych,

2) zatrudnionych w przedszkolach i szkołach specjalnych,

3) pedagogów,

4) logopedów,

5) doradców zawodowych,

6) wychowawców w świetlicach szkolnych.

W projekcie rozporządzenia przewiduje się także odstąpienie od wymogu posiadania przez nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych oraz nauczycieli praktycznej nauki zawodu wykształcenia na poziomie studiów magisterskich.

Określenie wymagań kwalifikacyjnych wobec trenerów i instruktorów sportu

Zgodnie z obecnym brzmieniem § 8 pkt 2 rozporządzenia kwalifikacje do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego realizowanych w formach pozalekcyjnych lub pozaszkolnych, a także zajęć szkolenia sportowego w szkołach i klasach sportowych oraz mistrzostwa sportowego posiada m.in. osoba ze świadectwem dojrzałości i tytułem zawodowym trenera lub instruktora w określonej dyscyplinie sportu, który uzyskała zgodnie z przepisami w sprawie kwalifikacji, stopni i tytułów zawodowych w dziedzinie kultury fizycznej oraz szczegółowych zasad i trybu ich uzyskiwania, a także posiadająca przygotowanie pedagogiczne. Ustawa deregulacyjna z 13.6.2013 r. zniosła tryb przyznawania uprawnień instruktorskich i trenerskich w związku z deregulacją ww. zawodów. Począwszy od 23.8.2013 r. trenerem lub instruktorem sportu w sportach, w których działają polskie związki sportowe może być osoba, która:

1) skończyła 18 lat,

2) posiada co najmniej wykształcenie średnie,

3) posiada wiedzę, doświadczenie i umiejętności niezbędne do wykonywania zadań trenera lub instruktora sportu,

4) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo, o którym mowa w art. 46–50 lub określone w rozdziale XIX, XXIII, z wyjątkiem art. 192 i art. 193, rozdziale XXV i XXVI Kodeksu karnego.

Projektodawca uznał, że w celu dostosowania przepisów obowiązującego rozporządzenia w sprawie kwalifikacji nauczycielskich do zmian wprowadzonych ustawą deregulacyjną w zakresie zawodów trenera i instruktora sportu, najlepszym rozwiązaniem będzie zachowanie obecnego stanu. W efekcie kwalifikacje do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego realizowanych w formach pozalekcyjnych lub pozaszkolnych oraz zajęć szkolenia sportowego w szkołach i klasach sportowych oraz mistrzostwa sportowego będą miały osoby posiadające świadectwo dojrzałości i tytuł zawodowy trenera lub instruktora w określonej dyscyplinie sportu, uzyskany na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy deregulacyjnej. Natomiast w przypadku trenerów i instruktorów, którzy spełniają wymogi zmienionego przepisu art. 41 ust. 3 ustawy o sporcie – czyli po deregulacji – projektodawca proponuje możliwość ich zatrudniania na podstawie art. 7 ust. 1a i 1b OświatU, a więc na podstawie KP, za zgodą kuratora oświaty.

Określenie wymagań kwalifikacyjnych do nauczania języków obcych w przedszkolach i klasach I–III szkół podstawowych

Kolejna zmiana dotyczy poszerzenia kręgu osób uprawnionych do nauczania języków obcych w przedszkolach i klasach I–III szkół podstawowych. W związku z tym zmianie ulegnie brzmienie § 11 ust. 4 rozporządzenia w sprawie kwalifikacji. Po zmianie kwalifikacje do nauczania języków obcych w ww. jednostkach oświatowych będą posiadały osoby, które:

1) ukończyły studia wyższe na kierunku pedagogika w zakresie dającym przygotowanie do nauczania w przedszkolach lub klasach I–III szkół podstawowych określone w § 4 rozporządzenia z dodatkową specjalnością nauczycielską z danego języka obcego,

2) ukończyły studia magisterskie na kierunku pedagogika w zakresie nauczania języka obcego w przedszkolach lub klasach I-III szkół podstawowych.

Zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne

Projekt rozporządzenia zakłada także wprowadzenie zmian w kwalifikacjach wymaganych do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkołach wchodzących w skład młodzieżowych ośrodków wychowawczych, nauczycieli-wychowawcy w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych przeznaczonych dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, nauczyciela w szkołach i zakładach poprawczych oraz nauczyciela-wychowawcy w zakładach poprawczych przeznaczonych dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną. Projektowane rozporządzenie określa także kwalifikacje do prowadzenia zajęć:

1) rewalidacyjnych, które uwzględniają indywidualne potrzeby rozwojowe a także możliwości psychofizyczne uczniów niepełnosprawnych w przedszkolach, szkołach i placówkach oraz

2) zajęć resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych odpowiednio dla uczniów niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym w szkołach i placówkach.

Przypisy przejściowe

Zgodnie z projektowanymi przepisami przejściowymi zmiany wymagań kwalifikacyjnych nie będą dotyczyły:

1) nauczycieli zatrudnionych w dniu wejścia w życie rozporządzenia, którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów,

2) osób, które do 30.9.2016 r. ukończyły zakład kształcenia nauczycieli,

3) osób, które ukończyły studia I stopnia rozpoczęte na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie rozporządzenia MNiSW z 17.1.2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela oraz spełniają pozostałe wymagania kwalifikacyjne.