W obecnym stanie prawnym przystąpienie do egzaminu jest warunkiem koniecznym ukończenia szkoły podstawowej, jednakże wyniki sprawdzianu nie są brane pod uwagę przy przyjmowaniu ucznia do gimnazjów obwodowych. Resort edukacji planuje, że od roku szkolnego 2017/2018 CKE będzie udostępniać szkołom testy diagnostyczne, z których każda szkoła będzie miała możliwość, dobrowolnie, skorzystać. Dzięki temu możliwe będzie dokonanie oceny poziomu wiadomości i umiejętności uczniów rozpoczynających kolejny, trzeci, etap edukacyjny. Testy w postaci elektronicznej, wraz z zasadami oceniania, byłyby udostępniane gimnazjom we wrześniu. Prace byłyby sprawdzane przez poszczególne szkoły.
Zmiany związane z rezygnacją z przeprowadzania obowiązkowego sprawdzianu 6-klasistów spowodują także konieczność wprowadzenia zmian w innych przepisach. Pierwsza z tych zmian dotyczy warunków, jakie należy spełnić, aby utworzyć w szkole podstawowej oddział międzynarodowy. Zgodnie z projektowanym art. 7a ust. 3 ustawy z 7.9.1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2156 ze zm., dalej: OświatU), w przypadku szkoły podstawowej minister właściwy ds. oświaty i wychowania będzie mógł udzielić zezwolenia na utworzenie oddziału międzynarodowego, jeżeli program nauczania ustalony przez zagraniczną instytucję edukacyjną będzie uwzględniał cele kształcenia i treści nauczania, w tym umiejętności z języka polskiego i matematyki, określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej. W przypadku gimnazjów warunkiem udzielenia zezwolenia będzie, jak dotychczas, ustalenie przez zagraniczną instytucję edukacyjną programu nauczania umożliwiającego uzyskanie przez uczniów wiadomości i umiejętności w zakresie przedmiotów wchodzących w zakres egzaminu gimnazjalnego.
Następna zmiana przepisów, która pośrednio wiąże się z rezygnacją z przeprowadzania sprawdzianu 6-klasisty, dotyczy warunków rekrutacji uczniów do gimnazjum. Zgodnie z obecnymi przepisami (art. 7b ust. 1c, art. 20h ust. 6 pkt 1, art. 20i ust. 2 pkt 1 OświatU), na pierwszym lub drugim etapie postępowania rekrutacyjnego odpowiednio do: klasy pierwszej publicznego gimnazjum dwujęzycznego, publicznego gimnazjum ogólnodostępnego z oddziałami dwujęzycznymi lub oddziałami międzynarodowymi, publicznego gimnazjum sportowego, publicznego gimnazjum mistrzostwa sportowego i gimnazjum ogólnodostępnego z oddziałami sportowymi, brany jest pod uwagę wynik sprawdzianu przeprowadzanego w VI klasie szkoły podstawowej. W związku z rezygnacją z przeprowadzania sprawdzianu, jego wynik, co oczywiste, nie będzie juz brany pod uwagę w postępowaniu rekrutacyjnym do ww. szkół. Projekt nowelizacji zakłada, że wynik sprawdzianu zostanie zastąpiony nowym kryterium w postaci ocen z języka polskiego, matematyki i języka obcego nowożytnego, wymienionymi na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej .
W aktualnym stanie prawnym do wniosku rekrutacyjnego kandydat musi załączyć dokumenty potwierdzające spełnienie kryteriów istotnych na poszczególnych etapach rekrutacji, w tym m.in. zaświadczenie o wynikach sprawdzianu przeprowadzanego w VI klasie szkoły podstawowej. Po rezygnacji z przeprowadzania sprawdzianu zaświadczenie to nie będzie już wymaganym przez przepisy załącznikiem.
Należy również zwrócić uwagę na to, że wynik sprawdzianu 6-klasistów mógł stanowić jedno z kryteriów branych pod uwagę w postępowaniu rekrutacyjnym do publicznych gimnazjów, określonych na podstawie art. 20e ust. 3 OświatU przez organy prowadzące. Zrezygnowanie z przeprowadzania tego egzaminu spowodujekonieczność zastąpienia przez organy prowadzące tego kryterium rekrutacyjnego – innym. Możliwe będzie np.przyznanie punktów rekrutacyjnych za oceny z języka polskiego, matematyki i języka obcego nowożytnego, wymienione na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej.
Rezygnacja z przeprowadzania sprawdzianu spowoduje, co oczywiste, konieczność zmiany przepisów określających warunki ukończenia szkoły podstawowej oraz szkoły artystycznej realizującej kształcenie ogólne, w której ostatni rok nauki odpowiada klasie VI szkoły podstawowej – art. 44q i art. 44zm OświatU.