Ustawodawca w art. 22 i 40 ustawy o drogach publicznych (dalej: DrPublU) przewidział dwojaki tryb udostępniania pasa drogowego, a mianowicie administracyjny i cywilnoprawny. Stosownie do art. 40 ust. 1 DrPublU co do zasady zajęcie pasa drogowego na cele niezwiązane z budową, przebudową, remontem, utrzymaniem i ochroną dróg, wymaga zezwolenia zarządcy drogi, wydanego w drodze decyzji administracyjnej. Przypomnieć w tym miejscu zaś należy, że jedynie w drodze wyjątku na zasadach określonych w art. 39 ust. 3 i 7 DrPublU dopuszczalne jest bowiem wykorzystanie pasa drogowego na cele niezwiązane z potrzebami zarządzania drogami publicznymi lub potrzebami ruchu drogowego.
Więcej treści o budownictwie po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Wypróbuj!Sprawdź

Zezwolenie, o którym mowa w art. 40 ust. 1 DrPublU, dotyczy:

  • prowadzenia robót w pasie drogowym;
  • umieszczania w pasie drogowym urządzeń infrastruktury technicznej niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego;
  • umieszczania w pasie drogowym obiektów budowlanych niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego oraz reklam;
  • zajęcia pasa drogowego na prawach wyłączności w celach innych niż wymienione powyżej.

Za zajęcie pasa drogowego będącego definicyjnie wydzielonym liniami rozgraniczającymi gruntem wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym jest lub będzie usytuowana droga, pobierana jest opłata (art. 40 ust. 3 DrPublU).

System Legalis Administracja – kompleksowe wsparcie każdego urzędnika. Wypróbuj! Sprawdź

Jeżeli zajęcie pasa drogowego dokonywane jest zatem na cele związane np. z remontem dróg, nie występuje konieczność wydania na dokonanie takiego zajęcia zezwolenia zarządcy drogi w drodze decyzji administracyjnej. Od wymogu uzyskania zezwolenia ustawodawca wyłączył bowiem zajęcie pasa drogowego bez zawarcia innych umów najmu, dzierżawy lub umowy na cele związane z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego. Zezwolenie nie jest wymagane także w przypadku zawarcia umowy, o której mowa w art. 22 ust. 2, 2a lub 2c DrPublU.

W doktrynie wyjaśnia się, że alternatywnym rozwiązaniem dla zezwolenia na zajęcie pasa drogowego może być zaś umowa udostępniająca taki pas (co dotyczy także sytuacji, gdy zajęcie pasa następuje w celach związanych np. z remontem dróg). Tak też, mając na uwadze, iż zajęcie pasa drogowego ma nastąpić celem wykonania remontu chodnika przez podmiot prywatny, celem następnie przeniesienia wykonanego obiektu na rzecz gminy pod tytułem darmym, zasadne jest zawarcie umowy użyczenia. Wskazać bowiem należy, iż zgodnie z art. 22 ust. 1 i 2 DrPublU grunty w pasie drogowym zarząd drogi może oddawać w najem, dzierżawę albo je użyczać, w drodze umowy, na cele związane m.in. z potrzebami zarządzania drogami, ruchu drogowego lub obsługi użytkowników ruchu.

Jak wskazuje się w orzecznictwie sądowoadministracyjnym, zawarte w art. 22 ust. 2 DrPublU wyrażenia: potrzeby zarządzania drogami, ruchu drogowego oraz obsługi użytkowników ruchu drogowego należy interpretować w kontekście przepisów DrPublU i PrDrog. Nieruchomości w pasie drogowym nie mogą zostać zatem wyłączone spod zarządu dróg publicznych na cele niewymienione w art. 22 ust. 2 DrPublU. Przez cel związany z potrzebą zarządzania drogą publiczną, o którym mowa w art. 22 ust. 2 DrPublU, należy rozumieć zaś stan wyznaczony organom administracji dróg publicznych zadaniami gospodarki drogowej. Gospodarka drogowa to z kolei aktywność zarządcy lub zarządu dróg publicznych prowadzona na podstawie DrPublU oraz przepisów odrębnych z wyłączeniem wydawania aktów administracyjnych (wyr. WSA w Krakowie z 11.1.2019 r., II SA/Kr 1341/18, Legalis).

Szkolenia zakresu prawa budowlanego i nieruchomości – aktualna lista szkoleń Sprawdź

Na marginesie zauważyć bowiem należy, iż ustawodawca w art. 22 i 40 DrPublU przewidział dwojaki tryb udostępniania pasa drogowego, a mianowicie administracyjny i cywilnoprawny. Zastosowanie jednego z nich wyklucza drugi. Podkreślić należy, że powołane przepisy różnią się także zakresem regulowanych stanów faktycznych. Przepis art. 22 ust. 2 DrPublU ogranicza się bowiem do regulacji działalności w zakresie gospodarki drogowej, potrzeb ruchu drogowego, obsługi uczestników tego ruchu i oddawania pasa drogowego pod reklamy, natomiast art. 40 DrPublU ograniczeń przedmiotowych nie przewiduje (wyr. NSA z 26.10.2005 r., OSK 1551/04, Legalis).