W kontekście podanej problematyki kluczowe znaczenie ma przepis art. 40 ust. 2 pkt 4 SamGminU, zgodnie z którym na podstawie niniejszej ustawy organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Takim gminnym obiektem są m.in. świetlice wiejskie.

W orzecznictwie sądowym wypracowanym na kanwie ww. przepisu akcentuje się, że pojęcie „zasady i tryb korzystania” zawiera w sobie kompetencję organu stanowiącego gminy do formułowania w stosunku do terenów i urządzeń użyteczności publicznej norm i zasad prawidłowego postępowania, ustalania obowiązujących reguł zachowania się, określenia ustalonego porządku zachowania się. Oznacza to w konsekwencji uprawnienie rady gminy do wprowadzenia reguł dotyczących obowiązującego sposobu zachowania się podmiotów, które przebywają na terenach lub w obiektach o jakich mowa w tym przepisie (por. wyrok WSA w Gliwicach z 20.5.2021 r., III SA/Gl 346/21).

Nadto akcentuje się, że szeroki zakres delegacji zawartej w art. 40 ust. 2 pkt 4 SamGminU, ze względu na jej ogólność, nie zmienia faktu, że rada gminy winna treść podejmowanych regulacji dostosować ściśle do zakresu przyznanego jej upoważnienia i przysługujących jej kompetencji, a w razie wątpliwości co do zakresu tego upoważnienia wyjaśniać te wątpliwości przez zastosowanie wykładni zawężającej.

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Lubelskiego z 1.3.2022 r. (PN-II.4131.61.2022; https://edziennik.lublin.uw.gov.pl).

Po pierwsze, wskazano, że źródła dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego, w tym dochodów gminy, zostały określone w art. 4 DochSamTerytU. Wśród nich znajdują się również dochody z majątku gminy.

Po drugie, podkreślono, że wskazany w podstawie prawnej uchwały art. 40 ust. 2 pkt 4 SamGminU nie stanowi normy kompetencyjnej do regulowania przez radę gminy kwestii przeznaczenia środków pochodzących z udostępniania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Kwestia ta jest uregulowana w przepisach powszechnie obowiązujących, a w szczególności w art. 30 ust. 2 pkt 3 SamGminU; stąd wszystkie czynności związane z zawarciem umów dotyczących udostępnienia składników majątkowych należących do jednostki samorządu terytorialnego, przeprowadza jej organ wykonawczy.

Po trzecie, wskazano, że w myśl art. 710 KC przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Umowa użyczenia ma zawsze charakter nieodpłatny.

Podsumowując, stanowisko wojewody jest prawnie uzasadnione. W uchwale rady gminy w sprawie korzystania z gminnych nieruchomości (np. świetlic), nie może być zapisów o wpłatach (dobrowolnych) do gminy z tytułu użyczania świetlic dla podmiotów trzecich. Ponadto, takich wpłat nie mógłby nawet pobrać wójt gminy, bowiem umowa użyczenia z istoty jest bezpłatna.