Głównymi celami, jakie ma zrealizować nowelizacja są:

1) rozwój szkolnictwa odpowiadającego potrzebom poszczególnych branż,

2) zwiększenie wpływu pracodawców, firm oraz organizacji zrzeszających przedsiębiorstwa na funkcjonowanie kształcenia zawodowego,

3) promocja szkolnictwa branżowego wśród uczniów i ich rodziców.

Ponadto, jednostki samorządu terytorialnego miałyby otrzymać zwiększoną subwencję oświatową na szkoły kształcące w zawodach, na które jest wyższe zapotrzebowanie na rynku pracy – wskazane w prognozie zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego. Prognozę będzie ogłaszać minister właściwy ds. oświaty i wychowania w drodze obwieszczenia i będzie ona uwzględniać dane Instytutu Badań Edukacyjnych.

Zmiana warunków wprowadzania zawodów do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego

W obecnym stanie prawnym obowiązując dwie odrębne delegacje ustawowe, na podstawie których określana jest odpowiednio klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego oraz podstawa programowa kształcenia w zawodach. Nowelizacja przewiduje wprowadzenie jednej delegacji do określania rozporządzenia, które określałoby zarówno klasyfikację zawodów, jak i podstawę programową dla danego zawodu. Rozwiązanie to ma przyspieszyć wprowadzanie nauczania w danym zawodzie – obecnie bowiem zdarza się, że pomimo wprowadzenia nowego zawodu do klasyfikacji, podmioty zainteresowane kształceniem muszą często czekać na wprowadzenie podstawy programowej kształcenia w tym zawodzie. Nowe rozporządzenie miałoby wejść w życie już 1.9.2019 r.

Zwiększenie udziału pracodawców w kształceniu zawodowym

W założeniu twórców nowelizacji nowe szkolnictwo branżowe ma bazować przede wszystkim na współpracy z pracodawcami. Planowane jest dodanie w art. 3 ustawy z 14.12.2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 996 ze zm., dalej: PrOśw) nowego ust. 1a, w którym określone zostanie, że system oświaty w zakresie kształcenia zawodowego wspierają także pracodawcy, organizacje pracodawców, samorządy gospodarcze lub inne organizacje gospodarcze, stowarzyszenia lub samorządy zawodowe oraz sektorowe rady do spraw kompetencji.

Planowane jest również dodanie nowego przepisu, który zobowiązywałby dyrektora szkoły do nawiązania współpracy z pracodawcą właściwym dla zawodu i branży, przed wprowadzeniem nowego zawodu do kształcenia w szkole. Współpraca taka byłaby realizowana w ramach umowy, porozumienia lub listu intencyjnego i będzie mogła polegać w szczególności na:

1) tworzeniu klas patronackich,

2) przygotowywaniu propozycji programu nauczania dla zawodu przez pracodawcę

3) realizacji kształcenia zawodowego, w tym praktycznej nauki zawodu, we współpracy z pracodawcą,

4) wyposażeniu warsztatów lub pracowni szkolnych,

5) organizacji egzaminów zawodowych,

6) doskonaleniu nauczycieli kształcenia zawodowego,

7) realizacji doradztwa zawodowego i promocji kształcenia zawodowego.

Wprowadzenie krótszych form kursowych

Nowelizacja zakłada wprowadzenie nowych pozaszkolnych form kształcenia ustawicznego – poza kwalifikacyjnymi kursami zawodowymi. Nowelizacja zakłada, że kształcenie ustawiczne byłoby realizowane także w formie kursu umiejętności zawodowych, kursu kompetencji ogólnych, turnusu dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników oraz innego kursu, umożliwiającego uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych. Wszystkie powyższe formy kształcenia będą mogły być również prowadzone przez publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego oraz centra kształcenia zawodowego.

Obowiązek utworzenia przez JST prowadzącą szkołę zawodową wydzielonego rachunku

Nowelizacji zakłada wprowadzenie zmiany w art. 223 ustawy o finansach publicznych. Przepis w nowym brzmieniu umożliwi szkołom publicznym gromadzenie na wydzielonym rachunku dochodów pochodzących z działalności polegającej na świadczeniu usług w ramach kształcenia zawodowego – w przypadku jednostek budżetowych prowadzących kształcenie zawodowe. Dochody te będą mogły zostać następnie przeznaczone na cele kształcenia zawodowego realizowanego przez te jednostki.

Obowiązek przystępowania do egzaminów zawodowych

Nowelizacja zakłada wprowadzenie, od 1.9.2019 r., obowiązku przystępowania uczniów szkół prowadzących kształcenie zawodowe odpowiednio do egzaminu zawodowego przeprowadzanego przez OKE albo do egzaminu czeladniczego przeprowadzanego przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych. Obowiązek przystąpienia do egzaminu zawodowego byłby warunkiem ukończenia szkoły lub promocji do następnej klasy – po spełnieniu pozostałych, dotychczasowych warunków określonych w przepisach prawa oświatowego.

Ujednolicenie pensum nauczycieli praktycznej nauki zawodu

W obecnym stanie prawnym nauczyciel kształcenia zawodowego wykonują swoje obowiązki:

1) w ramach pensum 18 godzin tygodniowo – nauczyciele przedmiotów teoretycznych w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe i na kwalifikacyjnych kursach zawodowych,

2) w ramach pensum 22 godzin tygodniowo – nauczyciele praktycznej nauki zawodu we wszystkich typach szkół i na kwalifikacyjnych kursach zawodowych.

W praktyce część nauczycieli prowadzących kształcenie zawodowe praktyczne w pracowniach szkolnych ma pensum 18 godzin, a nauczyciele prowadzący kształcenie zawodowe praktyczne w warsztatach szkolnych mają pensum 22 godziny. Nowelizacja zakłada, aby nauczycieli praktycznej nauki zawodu we wszystkich typach szkół i na kwalifikacyjnych kursach zawodowych obowiązywał tygodniowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych w wymiarze 20 godzin.

Nowe regulacje dotyczące uruchamiania przez szkołę kształcenia w danym zawodzie

Zgodnie z dotychczasowymi przepisami prawa dyrektor szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe, w porozumieniu z organem prowadzącym, ustala zawody, w których kształci szkoła, po zasięgnięciu opinii powiatowej i wojewódzkiej rady rynku pracy – co do zgodności z potrzebami rynku pracy. Opinie te, często sprzeczne ze sobą, nie są wiążące oraz są wydawane bezterminowo. Nowelizacja zakłada zmianę sposobu opiniowania. Po zmianach:

1) dyrektor szkoły miałby obowiązek zasięgania opinii tylko wojewódzkiej rady rynku pracy. W przypadku wydawania opinii marszałek województwa powinien zapraszać do udziału w posiedzeniach rady przedstawicieli pracodawców, organizacji pracodawców, samorządu gospodarczego, innej organizacji gospodarczej, stowarzyszenia lub samorządu zawodowego lub sektorowej rady do spraw kompetencji właściwych dla opiniowanego zawodu, dyrektora szkoły występującej z wnioskiem oraz przedstawiciela kuratora oświaty oraz przedstawiciela właściwej powiatowej rady rynku pracy,

2) opinia wydawana przez wojewódzką radę rynku pracy będzie uwzględniała prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy (prognoza będzie określana przez ministra właściwego ds. oświaty i wychowania).

Staże uczniowskie

Nowelizacja przewiduje wprowadzenie możliwości odbywania przez uczniów branżowych szkół I stopnia oraz uczniów techników staży uczniowskich. Staże te pozwoliłyby im uzyskać doświadczenie i umiejętności praktyczne konieczne do wykonywania pracy w rzeczywistych warunkach pracy. Podstawą odbywania stażu byłyby umowy zawierane pomiędzy pracodawcą, a uczniem, bądź rodzicami niepełnoletniego ucznia. Szczegółowe zasady realizowania stażu uczniowskiego regulowałby nowy art. 121a ustawy Prawo oświatowe.

Branżowe szkoły II stopnia

Nowelizacja definiuje szkoły prowadzące kształcenie zawodowe jako szkoły prowadzące kształcenie zawodowe w zawodach określonych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego, do których są przyjmowane:

1) w przypadku 5-letniego technikum i 3-letniej branżowej szkoły I stopnia – osoby niepełnoletnie oraz dzieci i młodzież objęte kształceniem specjalnym,

2) w przypadku branżowej szkoły II stopnia i szkoły policealnej – osoby niepełnoletnie oraz osoby pełnoletnie.

Kształcenie w branżowej szkole II stopnia będzie mogło odbywać się w formie dziennej, stacjonarnej lub zaocznej. Kształcenie w tej szkole ma się odbywać dwutorowo, z podziałem na kształcenie ogólne uczniów zgodnie z ramowym planem nauczania dla branżowej szkoły II stopnia, a kształcenie zawodowe będzie odbywać się na kwalifikacyjnych kursach zawodowych.

Szkoły policealne

Nowelizacja zakłada, że szkoły policealne będą funkcjonowały bez podziału na szkołę dla młodzieży i szkołę dla dorosłych, lecz jako szkoła, w której kształcenie, w zależności od zawodu, będzie mogło być prowadzone w formie dziennej, stacjonarnej lub zaocznej. Do szkoły byłyby przyjmowane osoby posiadające wykształcenie co najmniej średnie lub średnie branżowe. W szkole policealnej byłoby prowadzone kształcenie w tych zawodach, które w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego nie będą przypisane do kształcenia w technikum.