Punktem wyjścia w analizie podanej problematyki są stosowne regulacje OchrLokU. I tak, w art. 21 ust. 1 pkt 2 tej ustawy postanowiono, że rada gminy uchwala zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, w tym zasady i kryteria wynajmowania lokali, których najem jest związany ze stosunkiem pracy, jeżeli w mieszkaniowym zasobie gminy wydzielono lokale przeznaczone na ten cel. Natomiast z art. 21 ust. 3 OchrLokU wynika zakres przedmiotowy uchwały w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy. 

W pkt 1 ww. ust. 3 postanowiono zaś, że zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy powinny określać w szczególności wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą oddanie w najem lub podnajem lokalu na czas nieoznaczony i najem socjalny lokalu oraz wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą stosowanie obniżek czynszu. 

Orzecznictwo

Wskazane uprawnienie rady gminy jest potwierdzane w orzecznictwie sądowym, gdzie akcentuje się, że rada gminy może określić wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą oddanie w najem lokalu socjalnego – czyli ustalić kryterium dochodowe określające wysokość dochodu (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 23.10.2014 r., II SA/Gd 664/14).

W kontekście podanej problematyki na szczególną uwagę zasługuje rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z 23.9.2021 r. (PN.4131.333.2021; źródło: http://edzienniki.olsztyn.uw.gov.pl). W podanym rozstrzygnięciu m.in. wskazano, że zapis umożliwiający prezydentowi miasta – w razie niespełnienia kryteriów (175% najniższej emerytury ogłaszanej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – w gospodarstwie jednoosobowym, 125% najniższej emerytury ogłaszanej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych –  w gospodarstwie wieloosobowym) –  samodzielne podwyższenie tych kryteriów nie więcej niż 10%, jest prawnie wadliwy. Jak podano: Zarówno wykładnia językowa, jak i celowościowa art. 21 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy prowadzi do wniosku, że rada gminy zobowiązana jest do ustalenia dochodu maksymalnego, powyżej którego dana osoba nie będzie kwalifikowała się do zawarcia umowy najmu. Jest to upoważnienie do ustalenia granicznej wysokości dochodu, przekroczenie której, dyskwalifikować będzie ubiegającego się o najem do zawarcia umowy. 
Tymczasem, zakwestionowanym postanowieniem uchwały, Rada wprowadziła możliwość „elastycznego” traktowania – ustalonego w § 4 ust. 3 pkt 2 zmienianej uchwały Nr XXII.210.2020 Rady (……. – kryterium dochodowego, dopuszczając jego zwiększenie o 10%, uzależniając jednocześnie jego zastosowanie od uznania organu wykonawczego gminy).

W oparciu o powyższe założenia Wojewoda finalnie wskazał, że ww. regulacja została podjęta z naruszeniem upoważnienia ustawowego, zawartego w art. 21 ust. 3 pkt 1 OchrLokU. Przepis ten bowiem upoważnia wyłącznie radę gminy do określenia wysokości dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą oddanie w najem lub podnajem lokalu na czas nieoznaczony i najem socjalny lokalu. Co jednak istotne, ustawodawca nie przewidział przepisu, uprawniającego radę gminy do delegowania ww. uprawnienia na organ wykonawczy gminy.

Podsumowując, kryteria dochodowe do przyznania lokalu z zasobu komunalnego muszą być określone precyzyjnie i rada gminy nie może dać wójtowi „wolnej ręki” w tym zakresie.