Przesłanką warunkującą wydanie decyzji starosty w zakresie zmiany lasu na użytek rolny na podstawie art. 13 ust. 2 i ust. 3 pkt 2 ustawy z 28.9.1991 r. o lasach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 6 ze zm.; dalej: LasU) jest wystąpienie szczególnie uzasadnionych potrzeb właścicieli lasów. Odnosząc się do postawionego pytania i opisanego stanu faktycznego należy wskazać, iż organ administracyjny każdą sprawę z zakresu zmiany lasu na użytek rolny powinien traktować indywidualnie i przeprowadzać dla niej oddzielną interpretację wystąpienia przesłanki „szczególnie uzasadnionej potrzeby właścicieli lasów”. W nawiązaniu do przedstawionego problemu prawnego można wywnioskować, iż wnioskodawca zmiany przeznaczenia lasu na użytek rolny – rolnik prowadzi na wnioskowanym do zmiany lasu na użytek rolny gruncie gospodarstwo rolne. Przeprowadzając postępowanie dowodowe należy stwierdzić czy prowadzenie gospodarstwa rolnego jest jedynym źródłem utrzymania rolnika i jego rodziny albo ich głównym źródłem utrzymania. Wnioskowany grunt pomimo, iż formalnie jest lasem służy wnioskodawcy do prowadzenia gospodarstwa rolnego, zaś przywrócenie na tym gruncie drzewostanu zgodnie z przepisami ustawy o lasach mogłoby spowodować brak możliwości prowadzenia gospodarstwa rolnego skutkujący brakiem dochodów i zapewnienia środków do życia dla niego i dla rodziny. W takim przypadku potrzeba zmiany lasu na użytek rolny nie tylko byłaby uzasadniona, ale miałaby też swój szczególny charakter. Jednakże mając na uwadze sytuacje, gdzie część gruntu wnioskowanego do zmiany lasu na użytek rolny stanowi użytek o symbolu Br-LsVI niezbędne wydaje się wystąpienie do odpowiedniego organu o określenie wytycznych dla dalszego postępowania. Najwłaściwszym organem, do którego należałoby się zwrócić z opisem sytuacji z prośbą o opinię czy poprawne byłoby wydanie decyzji zmieniającej grunt zabudowany budynkami rolnymi na lesie (symbol: Br-LsVI) na grunt rolny zabudowany (symbol: Br) byłby Departament Architektury, Budownictwa i Geodezji w Ministerstwie Rozwoju. Otrzymana odpowiedź pozwoli na podjęcie decyzji w zakresie zmiany tego użytku lub umorzenia postępowania dla tej części gruntu, a także będzie stanowiła część materiału dowodowego uzasadniającego postępowanie starosty.

Opis sytuacji

Do starosty wpłynął wniosek rolnika w sprawie zmiany lasu niestanowiącego własności SP o powierzchni 0,30 ha na użytek rolny na podstawie art. 13 ust. 3 pkt 2 LasU. Zgodnie z wypisem z rejestru gruntów część lasu wnioskowanego do zmiany na użytek rolny stanowi: grunty rolne zabudowane o symbolu klasoużytku Br-LsVI o powierzchni 0,18 ha, lasy o symbolu LsVI o powierzchni 0,12 ha. Zgodnie ze stanem faktycznym na obszarze o powierzchni 0,18 zlokalizowany jest budynek mieszkalny, budynki inwentarskie i wiata służące produkcji rolniczej. Teren wokół budynku mieszkalnego, budynku inwentarskiego i wiatę zajęty jest pod place składowe i manewrowe w obrębie zabudowy. Zgodnie ze stanem faktycznym na obszarze o powierzchni 0,12 ha zlokalizowany jest plac składowo-manewrowy. Aktualnie dla w/w obszaru gmina nie posiada opracowanego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego obszar o powierzchni 0,18 ha przeznaczony jest pod tereny ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ natomiast teren o powierzchni 0,12 ha przeznaczony jest pod lasy. Natomiast w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego obowiązującym do dnia 31 grudnia 2003 r. obszar o powierzchni 0,18 ha przeznaczony był pod teren zabudowy zagrodowej, tereny MIESZKALNICTWA RODZINNEGO o niskiej intensywności zabudowy i tereny usług rzemiosła. Zaś teren o powierzchni 0,12 ha stanowił tereny lasów. Zgodnie z aktualnym uproszczonym planem urządzenia lasu w/w obszar został wykazany w wykazie rozbieżności. Obszar ten nie jest objęty formami ochrony przyrody. Co w opisanej sytuacji winien zrobić Starosta O jak rozstrzygnąć wniosek? Zezwolić na zmianę lasu /LsVI/ o powierzchni 0,18 ha na użytek rolny i przekazać wniosek w zakresie powierzchni 0,18 ha Regionalnemu Dyrektorowi Lasów Państwowych celem wyłączenia w/w obszaru na cele nierolnicze i nieleśne na podstawie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych i umorzyć postępowanie w tym zakresie tj. 0,30 ha? Zezwolić na zmianę lasu o powierzchni 0,30 ha na użytek rolny pomimo zapisu w studium dla obszaru 0,18 ha, że jest to teren zabudowy mieszkaniowej i w planie obowiązującym do 31 grudnia 2003 r., że teren ten stanowi tereny zabudowy zagrodowej, tereny mieszkalnictwa rodzinnego o niskiej intensywności zabudowy i tereny usług rzemiosła.

Komentarz

Przesłanką warunkującą wydanie decyzji starosty w zakresie zmiany lasu na użytek rolny na podstawie art. 13 ust. 2 i ust. 3 pkt 2 LasU jest wystąpienie szczególnie uzasadnionych potrzeb właścicieli lasów.

Warto zwrócić uwagę, iż zastosowana w przepisie przez ustawodawcę przesłanka – „szczególnie uzasadniona potrzeba właścicieli lasów” jest pojęciem niedookreślonym. Wprowadzanie tego typu pojęć przez ustawodawcę do treści aktów normatywnych jest zabiegiem celowym, który pozwala wykonawcy danego przepisu – organowi administracyjnemu na pewną swobodę w ustalaniu treści użytego pojęcia w danej sytuacji prawnej. Uogólniając pojęcia nieostre mieszczą się w ramach uznania administracyjnego, a decyzja starosty w zakresie zmiany lasy na użytek rolny na podstawie art. 13 ust. 2 i ust. 3 pkt 2 LasU bez wątpienia ma charakter decyzji uznaniowej.

Odnosząc się do powyższego należy wskazać, iż organ administracyjny każdą sprawę z zakresu zmiany lasu na użytek rolny powinien traktować indywidualnie i przeprowadzać dla niej oddzielną interpretację wystąpienia przesłanki „szczególnie uzasadnionej potrzeby właścicieli lasów”.

Orzecznictwo
W tym miejscu należy przytoczyć wyrok NSA z 20.10.2011 r., II OSK 1448/15: „Przesłanka, od spełnienia której uzależniona została możliwość zmiany przeznaczenia gruntu z lasu na użytek rolny sformułowana została przez ustawodawcę w sposób ogólny, wymagający w każdym przypadku dokonania przez organ oceny wskazywanych przez stronę okoliczności. Słowo „potrzeba” w języku polskim używane jest w znaczeniu, że coś jest potrzebne, nieodzowne, że zachodzą okoliczności zniewalające do postąpienia tak a nie inaczej; konieczność, mus, niezbędność. Słowo to używane jest także w znaczeniu „krytyczne położenie, opresja, tarapaty, niebezpieczeństwo, nieszczęście, ubóstwo, bieda” oraz w liczbie mnogiej w znaczeniu rzeczy, bez których trudno się obejść, koniecznych do życia (za „Małym słownikiem języka polskiego” PWN 1969). We wszystkich znaczeniach pojęcie to niesie w sobie element pewnego przymusu sytuacyjnego, który może oczywiście wynikać dla strony z różnych okoliczności. Zmiana przeznaczenia lasu na użytek rolny musi więc być dla właściciela tego lasu czymś niezbędnym w danej sytuacji, przy czym potrzeba ta powinna być uzasadniona nie tylko z jego subiektywnego punktu widzenia, ale przede wszystkim przy zastosowaniu obiektywnych kryteriów oceny sytuacji strony i jej argumentów. Ponadto z woli ustawodawcy nie wystarcza wykazanie wystąpienia uzasadnionych potrzeb po stronie właściciela lasu. Konieczne jest bowiem jeszcze wykazanie ich szczególnego charakteru.”

W nawiązaniu do przedstawionego problemu prawnego można wywnioskować, iż wnioskodawca zmiany przeznaczenia lasu na użytek rolny – rolnik prowadzi na wnioskowanym do zmiany lasu na użytek rolny gruncie gospodarstwo rolne. Przeprowadzając postępowanie dowodowe należy stwierdzić czy prowadzenie gospodarstwa rolnego jest jedynym źródłem utrzymania rolnika i jego rodziny lub ich głównym źródłem utrzymania. Wnioskowany grunt pomimo, iż formalnie jest lasem służy wnioskodawcy do prowadzenia gospodarstwa rolnego, zaś przywrócenie na tym gruncie drzewostanu zgodnie z przepisami ustawy o lasach mogłoby spowodować brak możliwości prowadzenia gospodarstwa rolnego skutkujący brakiem dochodów i zapewnienia środków do życia dla niego i dla rodziny. W takim przypadku potrzeba zmiany lasu na użytek rolny nie tylko byłaby uzasadniona, ale miałaby też swój szczególny charakter.

Jednocześnie odnosząc się do opisanego stanu faktycznego należy zwrócić uwagę, iż:

  • studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, w myśl art. 9 ust. 5 ustawy z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 293 ze zm.; dalej: PlanZagospU), nie jest aktem prawa miejscowego powszechnie obowiązującym i nie kształtuje w żaden sposób wykonywania prawa własności nieruchomości,
  • zgodnie z art. 87 ust. 3 PlanZagospU obowiązujące w dniu wejścia w życie ustawy miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uchwalone przed 1.1.1995 r. zachowują moc do czasu uchwalenia nowych planów, jednak nie dłużej niż do 31.12.2003 r.

W związku z powyższym w opisanym stanie faktycznym zarówno obowiązujące studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jak i miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy, który utracił moc nie powinny stanowić negatywnych przesłanek do zmiany lasu na użytek rolny.

Można wywnioskować, iż przed podjęciem przez gminę prac nad nowym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, gmina dokona aktualizacji studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, które uwzględni wszystkie zaistniałe zmiany po 2003 r. oraz nowe kierunki zagospodarowania przestrzennego, które pojawiły się na przestrzeni tak długiego okresu czasu.

Ważne
Mając na uwadze sytuacje, gdzie część gruntu wnioskowanego do zmiany lasu na użytek rolny stanowi użytek o symbolu Br-LsVI, niezbędne wydaje się wystąpienie do odpowiedniego organu o określenie wytycznych dla dalszego postępowania. Najwłaściwszym organem, do którego należałoby się zwrócić z opisem sytuacji z prośbą o opinię czy poprawne byłoby wydanie decyzji zmieniającej grunt zabudowany budynkami rolnymi na lesie (symbol: Br-LsVI) na grunt rolny zabudowany (symbol: Br) byłby Departament Architektury, Budownictwa i Geodezji w Ministerstwie Rozwoju. Otrzymana odpowiedź pozwoli na podjęcie decyzji w zakresie zmiany użytku lub umorzenia postępowania dla tej części gruntu, a także będzie stanowiła część materiału dowodowego uzasadniającego postępowanie starosty.