Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wyrokiem z 19.6.2019 r. (II SA/Łd 340/19) uchylił decyzję Wojewody w przedmiocie odmowy potwierdzenia zaistnienia przesłanek zajęcia nieruchomości w trybie przepisu art. 126 ust. 5 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2204 ze zm.; dalej: GospNierU) i poprzedzającą ją decyzję Starosty. W uzasadnieniu tego wyroku WSA w Łodzi wyraził kontrowersyjne stanowisko dotyczące zajęcia nieruchomości w trybie przepisu art. 126 ust. 5 GospNierU. Może mieć ono duże znaczenie dla przedsiębiorstw przesyłowych i wykonawców prac przy urządzeniach tego rodzaju.

Przepis art. 126 ust. 5 GospNierU przewiduje, że w przypadku, gdy nagła potrzeba zapobieżenia okolicznościom w postaci siły wyższej lub powstaniu znacznej szkody uniemożliwia złożenie wniosku o wydanie decyzji o czasowe zajęcie nieruchomości, właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości ma obowiązek udostępnienia jej w celu zapobieżenia tym okolicznościom. Obowiązek udostępnienia nieruchomości podlega egzekucji administracyjnej. Podmiot, który zajął nieruchomość, składa wniosek o wydanie tej decyzji w terminie 3 dni od dnia zajęcia nieruchomości. Decyzja może być wydana nie później niż po upływie 6 miesięcy licząc od dnia zajęcia nieruchomości.

Zajęcie nieruchomości w tym trybie następuje bez uprzedniego uzyskania decyzji administracyjnej, zaś podmiot zajmujący nieruchomość jest zobowiązany złożyć wniosek o wydanie decyzji potwierdzającej zaistnienie przesłanek zajęcia nieruchomości. W przeciwnym razie, ryzykuje on obciążenie karą pieniężną.

Przepis art. 126 ust. 5 GospNierU ogranicza jednak możliwość wydania decyzji potwierdzającej zaistnienie przesłanek zajęcia nieruchomości do 6 miesięcy od dnia zajęcia nieruchomości. Po tym okresie, organ traci prawo do wydania decyzji merytorycznej, a postępowanie podlega umorzeniu. Roszczenia z tytułu zajęcia nieruchomości mogą być wtedy dochodzone przed sądem powszechnym (a nie poprzez złożenie wniosku o ustalenie odszkodowania w trybie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami).

W wyroku w sprawie II SA/Łd 340/19 WSA w Łodzi zgodził się z powyższym stanowiskiem, natomiast przyjął, że w przypadku umorzenia postępowania z uwagi na przekroczenie 6-miesięcznego terminu, zajęcie nieruchomości należy uznać za nielegalne. Jest to pogląd negatywny dla branży przesyłowej, bowiem przekroczenie terminu 6-miesięcznego przez organ administracji może być zdarzeniem niezawinionym przez przedsiębiorcę. W ten sposób, ponosiłby on niekorzystne skutki np. opieszałości organu lub wadliwości decyzji, która zostałaby uchylona przez sąd administracyjny. Umorzenie postępowania z powodu przekroczenia terminu nie oznacza, że organ dokonał merytorycznej oceny zaistnienia przesłanek zajęcia nieruchomości.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi ‒ w sposób trudny do zaakceptowania ‒ zrównał w skutkach decyzję o odmowie potwierdzenia zaistnienia przesłanek zajęcia nieruchomości z decyzją formalną, jaką jest rozstrzygnięcie o umorzeniu postępowania. Należy mieć nadzieję, że pogląd ten zostanie poddany weryfikacji w dalszym orzecznictwie sądów administracyjnych.