W projekcie zaproponowano trzy grupy zmian:
1. Racjonalizacja procesu zadłużania się samorządów,
2. Uelastycznienie gospodarki finansowej,
3. Kontrola poziomu zadłużenia.
Racjonalizacja procesu zadłużania się samorządów
Projektowane regulacje mają na celu umożliwienie dokonania restrukturyzacji i wcześniejszej spłaty długu jednostek samorządu terytorialnego. Projektodawcy zaproponowali zmiany w zakresie art. 243 ust. 3a pkt 2 FinPubU. Zgodnie z propozycjami zawartymi w projekcie ograniczenie w spłacie zobowiązań, o którym mowa w art. 243 ust. 1 FinPubU, nie będzie stosowane w przypadku:
1) restrukturyzacji zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego (dalej: JST) w formie wcześniejszej spłaty istniejącego zadłużenia poprzez zaciągnięcie nowego długu o niższych kosztach obsługi;
2) wcześniejszej spłaty długu wynikającego z posiadania wolnych środków (nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki samorządu terytorialnego, pochodzących z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych) środkami z tego tytułu;
3) posiadania przez JST w danym roku budżetowym innych środków o charakterze bezzwrotnym, jeżeli JST nie zaciąga nowych zobowiązań dłużnych na pokrycie deficytu budżetowego.
Uelastycznienie gospodarki finansowej
W obowiązującym stanie prawnym wyłącznie organy stanowiące JST mają możliwość dokonywania zmian wydatków na realizację przedsięwzięć wieloletnich finansowanych z udziałem środków UE, zarówno w przypadku potrzeby przeniesienia nakładów w ramach jednego roku budżetowego między działami jak i potrzeby zmiany nakładów w poszczególnych latach. W związku z tym w projekcie zaproponowano zmiany pozwalające organowi wykonawczemu JST na dokonywanie zmian w budżecie i wieloletniej prognozie finansowej jednostki. Projekt przewiduje zmianę w zakresie art. 232 FinPubU, dopuszczając możliwość upoważnienia zarządu przez organ stanowiący JST do zmian limitów zobowiązań i wydatków na realizację przedsięwzięć w wieloletniej prognozie finansowej, w ramach środków pochodzących z budżetu środków europejskich, w związku ze zmianami w realizacji przedsięwzięcia finansowanego z udziałem środków europejskich.
Zmiany dotyczą również art. 258 FinPubU. W tym zakresie przewidziano możliwość upoważnienia zarządu do dokonywania zmian wynikających z tempa realizacji projektu i uzyskiwania płatności z budżetu środków europejskich, w odniesieniu do budżetu danego roku.
Kontrola poziomu zadłużenia
Projekt ustawy ma również na celu rozwiązanie problemu zadłużania się JST poprzez stosowanie tzw. niestandardowych instrumentów finansowania. Obecnie mechanizmy prawne służące ograniczeniu i monitorowaniu poziomu zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego są niewystarczające, szczególnie w kontekście instrumentów finansowania, które nie podlegają wyraźnym ograniczeniom ustawowym, w szczególności w zakresie ich przeznaczenia, uzyskania stosownej opinii organu nadzoru, czy zachowania limitów mierzonych wskaźnikiem spłaty zobowiązań przypadających na dany rok. W tym zakresie projekt wprowadza zmiany w przepisach art. 91, art. 242 i art. 243FinPubU. Zmiany te dotyczą:
1) uwzględniania przy wyliczaniu indywidualnego wskaźnika zadłużenia zobowiązań, które wywołują skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki lub kredytu (zmiana dotycząca art. 243 ust. 1 FinPubU);
2) objęcia zobowiązań, które wywołują skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki, ograniczeniami obowiązującymi w przypadku umów kredytów i pożyczek (zmiana dotycząca art. 91 ust.1 FinPubU);
3) wprowadzenia wymogu uzyskania pozytywnej opinii regionalnej izby obrachunkowej o możliwości spłaty zadłużenia JST (zmiana dotycząca art. 91 ust. 2 FinPubU);
4) wyłączenia wolnych środków z reguły dotyczącej zrównoważenia budżetu, określonej w art. 242 FinPubU (zmiana dotycząca art. 242 FinPubU).