W projekcie zaproponowano trzy grupy zmian:

1. Racjonalizacja procesu zadłużania się samorządów,

2. Uelastycznienie gospodarki finansowej,

3. Kontrola poziomu zadłużenia.

Racjonalizacja procesu zadłużania się samorządów

Projektowane regulacje mają na celu umożliwienie dokonania restrukturyzacji i wcześniejszej spłaty długu jednostek samorządu terytorialnego. Projektodawcy zaproponowali zmiany w zakresie art. 243 ust. 3a pkt 2 FinPubU. Zgodnie z propozycjami zawartymi w projekcie ograniczenie w spłacie zobowiązań, o którym mowa w art. 243 ust. 1 FinPubU, nie będzie stosowane w przypadku:

1) restrukturyzacji zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego (dalej: JST) w formie wcześniejszej spłaty istniejącego zadłużenia poprzez zaciągnięcie nowego długu o niższych kosztach obsługi;

2) wcześniejszej spłaty długu wynikającego z posiadania wolnych środków (nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki samorządu terytorialnego, pochodzących z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych) środkami z tego tytułu;

3) posiadania przez JST w danym roku budżetowym innych środków o charakterze bezzwrotnym, jeżeli JST nie zaciąga nowych zobowiązań dłużnych na pokrycie deficytu budżetowego.

Uelastycznienie gospodarki finansowej

W obowiązującym stanie prawnym wyłącznie organy stanowiące JST mają możliwość dokonywania zmian wydatków na realizację przedsięwzięć wieloletnich finansowanych z udziałem środków UE, zarówno w przypadku potrzeby przeniesienia nakładów w ramach jednego roku budżetowego między działami jak i potrzeby zmiany nakładów w poszczególnych latach. W związku z tym w projekcie zaproponowano zmiany pozwalające organowi wykonawczemu JST na dokonywanie zmian w budżecie i wieloletniej prognozie finansowej jednostki. Projekt przewiduje zmianę w zakresie art. 232 FinPubU, dopuszczając możliwość upoważnienia zarządu przez organ stanowiący JST do zmian limitów zobowiązań i wydatków na realizację przedsięwzięć w wieloletniej prognozie finansowej, w ramach środków pochodzących z budżetu środków europejskich, w związku ze zmianami w realizacji przedsięwzięcia finansowanego z udziałem środków europejskich.

Zmiany dotyczą również art. 258 FinPubU. W tym zakresie przewidziano możliwość upoważnienia zarządu do dokonywania zmian wynikających z tempa realizacji projektu i uzyskiwania płatności z budżetu środków europejskich, w odniesieniu do budżetu danego roku.

Kontrola poziomu zadłużenia

Projekt ustawy ma również na celu rozwiązanie problemu zadłużania się JST poprzez stosowanie tzw. niestandardowych instrumentów finansowania. Obecnie mechanizmy prawne służące ograniczeniu i monitorowaniu poziomu zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego są niewystarczające, szczególnie w kontekście instrumentów finansowania, które nie podlegają wyraźnym ograniczeniom ustawowym, w szczególności w zakresie ich przeznaczenia, uzyskania stosownej opinii organu nadzoru, czy zachowania limitów mierzonych wskaźnikiem spłaty zobowiązań przypadających na dany rok. W tym zakresie projekt wprowadza zmiany w przepisach art. 91, art. 242 i art. 243FinPubU. Zmiany te dotyczą:

1) uwzględniania przy wyliczaniu indywidualnego wskaźnika zadłużenia zobowiązań, które wywołują skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki lub kredytu (zmiana dotycząca art. 243 ust. 1 FinPubU);

2) objęcia zobowiązań, które wywołują skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki, ograniczeniami obowiązującymi w przypadku umów kredytów i pożyczek (zmiana dotycząca art. 91 ust.1 FinPubU);

3) wprowadzenia wymogu uzyskania pozytywnej opinii regionalnej izby obrachunkowej o możliwości spłaty zadłużenia JST (zmiana dotycząca art. 91 ust. 2 FinPubU);

4) wyłączenia wolnych środków z reguły dotyczącej zrównoważenia budżetu, określonej w art. 242 FinPubU (zmiana dotycząca art. 242 FinPubU).