Zgodnie z treścią ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z przeniesieniem środków z otwartych funduszy emerytalnych na indywidualne konta emerytalne, powinna ona wejść w życie 1.6.2021 r. W związku z opóźnieniami prac w parlamencie ten termin jest zagrożony, co oznacza, że komentowane przepisy staną się częścią porządku prawnego w kolejnych tygodniach albo miesiącach.

Transfer środków ze starego PPK do obecnego PPK

Ustawa o PPK umożliwia uczestnikom PPK dokonywanie transferu środków z jednego na drugi rachunek PPK. W związku z tym, że PPK stają się coraz bardziej powszechne, zwiększa się prawdopodobieństwo, że zatrudniając nowego pracownika będzie on już miał historie w PPK, czyli będzie już posiadał rachunki w PPK. W takiej sytuacji uczestnik PPK będzie miał możliwość z udziałem pracodawcy dokonać transferu środków z dotychczasowego rachunku PPK na nowy rachunek PPK w instytucji finansowej nowego pracodawcy. To właśnie w tym momencie będzie miał zastosowanie zmieniony art. 19 ustawy o PPK. W najbliższych miesiącach ustawa o PPK najprawdopodobniej zostanie znowelizowana w tym zakresie, w związku z tym warto zwrócić uwagę co się zmieni i jakie wyzwania w tym zakresie będą mieli pracodawcy prowadzący PPK.

Konstrukcja opisana w art. 19 ustawy o PPK jest dość skomplikowana, dlatego należy ją uporządkować. W momencie kiedy uczestnik PPK osiągnie trzymiesięczny staż pracy i jest w wieku 18–54 lata albo jest w wieku 55–69 lat i wyrazi taką chęć, to do 10 dnia kolejnego miesiąca pracodawca będzie miał obowiązek zapisania takiej osoby do PPK, czyli zawarcia w imieniu i na rzecz takiej osoby umowy o prowadzenie PPK. To od pracodawcy zależy, w którym dniu dokona takiego zapisu, np. staż pracy jest osiągnięty w dniu 24. dnia miesiąca, wówczas, w jakim dniu do 10. dnia kolejnego miesiąca zostanie zapisany taki pracownik zależy od pracodawcy. Obecnie przed nowelizacją procedura art. 19 jest rozpoczynana od ostatecznego terminu (10. dzień kolejnego miesiąca), natomiast po nowelizacji będzie się rozpoczynała od faktycznego dnia zapisania takiej osoby.

W takiej sytuacji uczestnik PPK będzie miał 7 dni na poinformowanie pracodawcy gdzie posiada PPK. Jeżeli nie przekaże takiej informacji, to procedura jest zakończona, pracodawca zakłada, że uczestnik PPK nie miał wcześniej żadnych rachunków PPK. po przekazaniu informacji o posiadanych PPK, pracodawca niezwłocznie będzie musiał poinformować uczestnika PPK o tym, że jeśli nie złoży pisemnego sprzeciwu w ciągu 7 dni, to pracodawca rozpocznie procedurę wypłaty transferowej, co oznacza, że złoży odpowiednią dyspozycje do swojej instytucji finansowej, na mocy której instytucja finansowa dokona transferu środków ze starego PPK uczestnika do obecnego PPK uczestnika. Jeżeli uczestnik zgłosi pisemny sprzeciw, to taka procedura nie będzie przeprowadzona. Jeżeli nowelizacja wejdzie w życie, to działanie uczestnika, będzie się musiało rozpocząć wcześniej, co może spowodować, że pracodawcy będą czekali do ostatniego możliwego dnia z zapisem osoby zatrudnionej do PPK, żeby nie komplikować całej procedury wypłaty transferowej.

Zmiany w przepisach karnych

Druga planowana zmiana dotyczy przepisów karnych, a dokładnie nadania dodatkowych uprawnień PIP w ramach kontroli pracodawców z PPK. Obowiązujące obecnie regulacje nie dają Państwowej Inspekcji Pracy podstawy prawnej do kontrolowania podmiotów zatrudniających (którymi są przede wszystkim pracodawcy i zleceniodawcy) w zakresie procedury wyboru instytucji finansowej, zawarcia porozumienia z przedstawicielami osób zatrudnionych, czy też spełnienie obowiązków informacyjnych.

Jednak największe wątpliwości interpretacyjne związane są z ostatnim przepisem karnym (jednym z trzech w ustawie o PPK), tzn. z art. 108 ustawy o PPK odnoszącym się do karania pracodawców za zniechęcanie do oszczędzania w ramach PPK. Proponowana poprawka wskazuje, że to inspekcja pracy będzie miała obowiązek weryfikowania, czy pracodawcy zniechęcają do uczestnictwa w PPK. Ustawa co prawda nie definiuje pojęcia zniechęcania do uczestnictwa w PPK, o którym mowa w art. 108 ustawy o PPK, ale jako zniechęcenie powinno zostać uznane przekazywanie pracownikom/uczestnikom PPK do podpisu wypełnionych deklaracji rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK lub uzależnienie otrzymania np. premii kwartalnej albo innej nagrody od tego, że dana osoba złoży taką deklaracje z rezygnacji z PPK.

Praktyka pokaże, co tak naprawdę inspekcja pracy uzna za zniechęcenia do oszczędzania, a jakie działania nie będę tak traktowane. Taka zmiana powinna zostać oceniona pozytywnie, ponieważ rozwiązuje problem tego kto powinien prowadzić kontrole.

Druga proponowana poprawka dotyczy innych zadań i obowiązków wynikających z ustawy o PPK, które inspekcja pracy będzie kontrolowała w ramach swoich działań. W ramach tego przepisu PIP będzie mogła skontrolować czy pracodawcy prawidłowo wdrożyli PPK, czy na każdym etapie wdrażania i funkcjonowania PPK działali zgodnie z przepisami ustawy o PPK, czy w odpowiednim terminie i w odpowiedni sposób wywiązywali się i wywiązują się z obowiązków informacyjnych, które ustawa o PPK nakłada na pracodawców takich jak:

  •  Obowiązek informacyjny w stosunku do osób zatrudnionych w wieku 55-69 lat o możliwości zapisania się do PPK na swój wniosek; taka informacja powinna zostać przekazana przed zawarciem umowy o prowadzenie PPK w danym podmiocie zatrudniającym umożliwiając osobom w wieku 55–69 lat zapisanie się do PPK na swój wniosek.
  • Obowiązek informacyjny wobec uczestników PPK związany z wpłatami do PPK:
    • informacja o możliwości wnoszenia wpłat dodatkowych do PPK przez każdego uczestnika w wysokości do 2% wynagrodzenia uczestnika, dzięki czemu uczestnik może do PPK wnosić maksymalnie 4% swojego wynagrodzenia;
    • Informacja o możliwości obniżenia wpłaty podstawowej z 2 % do co najmniej 0,5 % dla osób, które otrzymują wynagrodzenie ze wszystkich źródeł w skali miesiąca nie większe niż 120% minimalnego wynagrodzenia (jest to kwota 3360 zł w 2021 r.). 

Przewidywane terminy

Jeżeli ustawa zostanie uchwalona przez Sejm w maju, to patrząc po kalendarzu prac Senatu na przełomie maja i czerwca będzie się nią zajmowała druga Izba parlamentu, co oznacza, że o ile Prezydent zdecyduje się ją podpisać a następnie zostanie opublikowana w Dzienniku Ustaw, to ustawa powinna wejść w życie najwcześniej na przełomie czerwca i lipca 2021 r.