Zmiany te (projekt z 16.3.2018 r., UD278, będący na etapie opiniowania) dotyczą dwóch grup podmiotów:
1) spółek kapitałowych i o podobnej strukturze, czyli spółek komandytowo-akcyjnych i spółek jawnych lub komandytowych, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej – chodzi tu więc o podmioty, do których stosuje się przepisy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.6.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek, zmieniająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/43/WE oraz uchylająca dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG, (t.j.Dz.Urz.UE.L 2013.182.19; dalej: SprawFinD)
2) pozostałych jednostek prowadzących księgi rachunkowe, np. osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, spółdzielni, spółek jawnych.
Podniesienie progów dla małych jednostek
Należy podkreślić, że najważniejsza zmiana – tj. podniesienie progów uprawniających do skorzystania z uproszczeń sprawozdawczych i uproszczeń w zakresie wyceny dla tzw. małych jednostek – dotyczy wszystkich podmiotów, zarówno tych objętych, jak i nieobjętych SprawFinD. Zmiany mają przyczynić się do obniżenia kosztów prowadzenia rachunkowości i tym samym działalności. Nowelizacja prawa bilansowego, w ramach omawianych zagadnień jest częścią realizacji rządowej Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Te działania powinny stworzyć lepsze warunki dla podejmowania przez przedsiębiorców (podatników) inicjatyw rozwijających ich podstawowe aktywności, odciążając ich w wypełnianiu obowiązków biurokratycznych.
Jak wynika z planowanego brzmienia art. 3 ust. 1c Ustawy o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 395; dalej: RachunkU), dotyczącego możliwości sporządzania sprawozdania finansowego według załącznika Nr 5 do RachunkU, będą do tego miały prawo jednostki, które za poprzedni i bieżący rok nie przekroczyły dwóch z trzech wielkości wskazanych w przepisie:
1) 25 500 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego (próg ten obecnie wynosi 17 000 000 zł),
2) 51 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy (próg ten obecnie wynosi z 34 000 000 zł),
3) 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty (próg ten nie będzie zmieniony).
Trzeba przypomnieć, że decyzję w sprawie sporządzania uproszczonego sprawozdania finansowego podejmuje organ uprawniony do zatwierdzania sprawozdań finansowych np. właściciele w spółce z o.o. czy akcjonariusze w spółce akcyjnej.
W projekcie omawianej nowelizacji podniesiono także progi wielkościowe dla małych jednostek, które chciałyby skorzystać z uproszczeń w zakresie ujmowania i wyceny następujących zagadnień:
1) klasyfikowania umów leasingu w sposób uproszczony, tj. według zasad określonych w przepisach podatkowych (art. 3 ust. 6 RachunkU),
2) stosowania uproszczonych zasad kalkulacji kosztu wytworzenia produktu (art. 28 ust. 4a RachunkU),
3) niestosowania Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych Dz.U. z 2017 r. poz. 277; dalej: InstrFinR), (art. 28b ust. 1 i 2 RachunkU),
4) odstąpienia od ustalania aktywów i tworzenia rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego (art. 37 ust. 10 i 11 RachunkU).
Możliwość stosowania wskazanych uproszczeń w ewidencji księgowej ma dotyczyć jednostek, które za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły co najmniej dwóch z trzech wielkości:
1) 25 500 000 zł – suma aktywów (próg będzie podniesiony z 17 000 000 zł),
2) 51 000 000 zł – przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy (próg będzie podniesiony z 34 000 000 zł),
3) 50 osób – średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty (próg bez zmiany).
Wskazane zmiany wartości progów zostały wprowadzone odpowiednio do znowelizowanych przepisów art. 3 ust. 6, art. 28b ust. 1, art. 28 ust. 4a, art. 37 ust. 10 RachunkU.
Rozszerzenie katalogu mikrojednostek
Zmienione w projekcie nowelizacji przepisy zakładają też rozszerzenie katalogu mikrojednostek mogących stosować uproszczenia w sprawozdawczości finansowej o firmy prowadzone przez najmniejsze podmioty. Próg przychodów, przy którym jednostkę traktuje się jako mikro, ma wynosić równowartość w walucie polskiej nie mniej niż 2 mln euro i nie więcej niż 3 mln euro (dotychczas 2 mln euro).
Zgodnie z dodanym art. 3 ust. 1a pkt 2a RachunkU jednostkami mikro są osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie (katalog bez zmian), jeżeli przychody netto tych jednostek ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wyniosły równowartość w walucie polskiej nie mniej niż 2 000 000 euro i nie więcej niż 3 000 000 euro za poprzedni rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony RachunkU – w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony RachunkU.
Uproszczenia dla organizacji pozarządowych i jednostek niepodporządkowanych SprawFinD
Przepisy dodane lub zmienione projektem nowelizacji wprowadzają uproszczenia dla organizacji pozarządowych oraz jednostek, które nie są podporządkowane SprawFinD. Regulacji omówionych poniżej nie będzie się stosować do spółek kapitałowych, spółek komandytowo-akcyjnych i spółek jawnych lub komandytowych, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej (zob. art. 7 ust. 2b, dodany art. 32 ust. 8, zmieniony art. 33 ust. 1 i dodany art. 39 ust. 7 RachunkU).
Uproszczenia dotyczą jednostki mikro, o której mowa w art. 3 ust. 1a pkt 1, 2a i 4 oraz ust. 1b RachunkU, jednostki małej oraz jednostki, o której mowa w art. 3 ust. 2 i ust. 3 pkt 1 i 2 Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2018 r. poz. 450; dalej: PożPubWolontU), która nie przekracza wielkości, o których mowa w art. 3 ust. 1c pkt 1 RachunkU, oraz spełnia warunki określone w art. 3 ust. 1c lub 1 RachunkU.
Podmiotami wskazanymi w tych przepisach są:
1) spółki handlowe (osobowe i kapitałowe, w tym również w organizacji) oraz spółki cywilne, inne osoby prawne, a także oddziały przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2017 r. poz. 2168; dalej: SwobDziałGospU), osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, jeżeli przychody netto tych jednostek ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wyniosły równowartość w walucie polskiej nie mniej niż 2 000 000 euro i nie więcej niż 3 000 000 euro za poprzedni rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą – w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony RachunkU, oraz osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, które stosują zasady rachunkowości ( tu muszą być spełnione warunki wielkościowe z art. 3 ust. 1c lub 1 RachunkU) – art. 3 ust. 1a pkt 1, 2a i 4 RachunkU;
2) osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego, stowarzyszenia JST, oraz niebędące JSFP w rozumieniu Ustawy o finansach publicznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2077; dalej: FinPubU) lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi i niedziałające w celu osiągnięcia zysku osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia – art. 3 ust. 2 i ust. 3 pkt 1 i 2 Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2018 r. poz. 450; dalej: PożPubWolontU).
Podmioty te będą mogły:
1) zrezygnować z zachowania zasady ostrożności przy wycenie poszczególnych składników aktywów i pasywów w zakresie tworzenia odpisów aktualizujących wartość aktywów oraz rezerw na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń (art. 7 ust. 2a RachunkU),
2) dokonywać odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środków trwałych i WNiP według zasad określonych w przepisach podatkowych (art. 32 ust. 7 i art. 33 ust. 1 RachunkU),
3) nie tworzyć biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów dotyczących przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych (art. 39 ust. 6 RachunkU).
Korzystanie z powyższych uproszczeń będzie dobrowolne i możliwe po wejściu w życie zmian w RachunkU, czyli od 1.7.2018 r.
Termin przechowywania rocznych sprawozdań finansowych
Dodatkowo przepisy nowelizujące przewidują, że zgodnie ze zmienionym art. 74 ust. 1 RachunkU zatwierdzone roczne sprawozdania finansowe będą podlegać przechowywaniu przez okres co najmniej pięciu lat, licząc od początku roku następującego po roku obrotowym, w którym nastąpiło ich zatwierdzenie. Dotychczas podlegały one trwałemu przechowywaniu. Dzięki temu, jak argumentuje MF, obniżą się koszty przechowywania dokumentacji.
Zmiany w prezentacji bilansu
Projekt nowelizacji zakłada, że zostaną zmodyfikowane układy bilansu w załączniku Nr 1 i 5 do RachunkU. W załączniku Nr 1 do RachunkU w części „Bilans” w „Pasywa” w lit. A dodana zostanie pozycja:
IV. „Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe, w tym:
– nadwyżka wartości sprzedaży (wartości emisyjnej) nad wartością nominalną udziałów.
Załącznik Nr 5 do RachunkU w części „Bilans” w „Pasywa” w lit. A otrzyma brzmienie:
IV. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe, w tym:
– nadwyżka wartości sprzedaży (wartości emisyjnej) nad wartością nominalną udziałów.
Zmiany w zakresie informowania o prowadzeniu ksiąg rachunkowych
Nowelizacja zmienia też art. 2 ust. 2 RachunkU. Po wyrazie „obowiązani” zostanie dodane sformułowanie: „o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej”. Zmiana dotyczy osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, które skorzystały z możliwości stosowania zasad określonych RachunkU od początku następnego roku obrotowego, pomimo że osiągnięte przez nich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro.
Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu nowelizacji ma to na celu dostosowanie art. 2 ust. 2 RachunkU do zmienianego przepisu art. 24a ust. 5 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 200; dalej: PDOFizU), (zob. art. 4 ust. 6b projektu ustawy o uproszczeniach podatkowych dla przedsiębiorców (projekt z 1.2.2018 r. Nr UD278) w zakresie informowania przez ww. jednostki o prowadzeniu ksiąg rachunkowych. Brak zmiany przepisów art. 2 ust. 2 RachunkU skutkowałby obowiązkiem podwójnego zawiadamiania o prowadzeniu ksiąg rachunkowych – w świetle przepisów RachunkU przed rozpoczęciem roku obrotowego, a w świetle projektowanych przepisów PDOFizU w zeznaniu rocznym składanym za rok podatkowy. Zmiana art. 2 ust. 2 RachunkU zniweluje zatem obowiązek podwójnego zawiadamiania o prowadzeniu ksiąg rachunkowych przez podatników podatku dochodowego – zawiadomienie nastąpi w zeznaniu rocznym składanym za rok podatkowy.
Inne jednostki niebędące podatnikami podatku dochodowego będą dokonywać zawiadomienia tak jak dotychczas, w terminie określonym w RachunkU (zgodnie z art. 2 ust 2 RachunkU przed rozpoczęciem roku obrotowego).
