Projekt przewiduje, że lokatorzy w nieruchomościach, w których są co najmniej 4 lokale mieszkalne przeznaczone na wynajem, mogą się zrzeszać w stowarzyszenia lokatorów.

Ponadto projekt definiuje pojęcie lokatora. Zgodnie z ustawą lokatorem jest osoba fizyczna uprawniona do zamieszkania w lokalu mieszkalnym na podstawie umowy najmu zawartej na czas nieokreślony lub czas określony co najmniej 3 miesięcy i w tym lokalu faktycznie zamieszkała oraz każda stale zamieszkująca z nią osoba pełnoletnia. Członkiem stowarzyszenia lokatorów może zostać jedynie lokator zamieszkały w wynajmowanym lokalu będący stroną umowy najmu w chwili przystąpienia do stowarzyszenia. Uprawnienie do założenia stowarzyszenia lokatorów powstaje, jeżeli członkami stowarzyszenia przy jego założeniu są lokatorzy co najmniej 3 lokali mieszkalnych w nieruchomości i nie mniej niż 1/3 z liczby wszystkich lokali mieszkalnych w nieruchomości.

Stowarzyszenia lokatorów mogły by być zakładane przez lokatorów z terenu jednej nieruchomości.

Stowarzyszenie lokatorów będzie działać na zasadach przewidzianych w przepisach ustawy z 7.4.1989 r. ‒ Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2261 ze zm.) i będzie podlegało wpisowi do ewidencji prowadzonej przez starostę właściwego ze względu na siedzibę. Z chwilą wpisu stowarzyszenie nabędzie osobowość prawną.

Projekt zakłada, że stowarzyszenie będzie mogło reprezentować swoich członków i innych lokatorów nieruchomości we wszystkich postępowaniach administracyjnych oraz postępowaniach przed sądami administracyjnymi i powszechnymi dotyczących stosunku najmu, prawa do zajmowania lokalu mieszkalnego oraz rozliczeń z tytułu opłat związanych z korzystaniem z lokalu mieszkalnego.

W razie zawarcia umowy sprzedaży przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego całości nieruchomości lub udziału w nieruchomości, na terenie której istnieje stowarzyszenie lokatorów prawomocnie zgłoszone do ewidencji stowarzyszeń, stowarzyszeniu temu przysługiwać będzie prawo pierwokupu.

W związku z tym, że nader często lokatorzy nieruchomości będących przedmiotem współwłasności gminy lub Skarbu Państwa i podmiotów prywatnych są zaskakiwani wyjściem podmiotów publicznych ze współwłasności i przejęciem administrowania nieruchomością przez prywatnych właścicieli, co często wiąże się z podejmowaniem gwałtownych działań mających na celu zwiększenie rentowności nieruchomości, co odbija się na poczuciu bezpieczeństwa lokatorów, celowym jest wprowadzenie możliwości skorzystania przez podmiot reprezentujący zbiorowe interesy lokatorów z prawa pierwokupu, jeżeli sprzedającym udziały jest Skarb Państwa lub gmina. To samo dotyczy zbycia całej nieruchomości. W celu zabezpieczenia interesów finansowych zbywcy niezbędne będzie w chwili skorzystania z prawa pierwokupu zabezpieczenie tych interesów przez złożenie ceny do depozytu notarialnego lub przedstawienie promesy kredytu, albo gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej (https://www.senat.gov.pl/prace/proces-legislacyjny-w-senacie/inicjatywy-ustawodawcze/inicjatywa,164.html).

Projekt został skierowany do Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej, Komisji Ustawodawczej.