Główne cele nowej ustawy

Coraz większe zainteresowanie budzi nowy projekt Ministerstwa Finansów dotyczący administracji podatkowej. W założeniu nowa ustawa ma zastąpić dotychczas obowiązującą ustawę z 21.6.1996 r. o urzędach i izbach skarbowych (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1267). Prace nad projektowaną ustawą zostały podjęte ze względu na konieczność wprowadzenia nowych regulacji w zakresie usprawnienia i poprawy funkcjonowania obecnej administracji podatkowej. Celem jest także stworzenie najlepszych warunków do realizacji podstawowych zadań związanych z zapewnieniem prawidłowego wykonywania przez podatników obowiązków podatkowych. Ponadto administrację podatkową zobowiązuje się do obsługi i wsparcia podatników. Rola wspierająca ma być realizowana poprzez utworzenie nowych narzędzi, takich jak centrum obsługi, asystent podatnika oraz rozpowszechnienia środków komunikacji elektronicznej.

Ważne
Projektowana ustawa ma wejść w życie 1.1.2016 r.

System obsługi i wsparcia podatnika

W założeniu system obsługi będzie się składał z następujących elementów:
1. zapewnienia jednolitej i powszechnie dostępnej informacji podatkowej oraz podejmowania działań o charakterze informacyjnym i edukacyjnym,
2. centrum obsługi, za pomocą środków komunikacji oraz asystenta podatnika.

Jednolita i powszechnie dostępna informacja będzie dostępna w Bazie Wiedzy Administracji Podatkowej. Podatnik będzie miał dostęp do BWAP za pośrednictwem portalu podatkowego. Takie rozwiązanie wydaje się być rozsądne. Obecnie funkcjonująca Krajowa Informacja Podatkowa nie udostępnia bowiem powszechnie bazy wiedzy, która powstaje na podstawie zapytań obywateli i wniosków o interpretacje.

Na gruncie nowej ustawy obsługę i wsparcie podatnika będą stanowiły takie działania, które będą polegały na udzielaniu pomocy w samodzielnym, prawidłowym i dobrowolnym wypełnianiu obowiązków podatkowych. Nie oznacza to jednak, że pracownicy urzędów skarbowych wyręczą podatników we wszystkim.

Szczególny nacisk został położony na komunikację z podatnikiem. Do tego celu będzie służył portal podatkowy. Ponadto portal podatkowy będzie upowszechniał aktualne informacje podatkowe, a także wskazywał zmiany w prawie, czy informował o obowiązujących interpretacjach przepisów podatkowych. Dodatkowo portal będzie wyposażony w kalkulatory podatkowe oraz umożliwi podatnikom przystąpienie do kursów on-line. Oprócz ogólnych opcji portal podatkowy będzie dysponował opcjami przeznaczonymi dla konkretnego podatnika np. powiadomienie o zbliżających się terminach do złożenia deklaracji, czy też powiadamianie o terminach płatności. Zaletą portalu podatkowego ma być także bieżący dostęp podatnika do stanu jego spraw i rozliczeń podatkowych.

Centrum obsługi

Projekt ustawy przewiduje, że zadaniem centrum obsługi będzie:

  1. bieżąca obsługa podatnika, w tym przyjmowanie podań i deklaracji, wydawanie zaświadczeń oraz udzielenie wyjaśnień w zakresie przepisów prawa podatkowego,
  2. zapewnienie podatnikom dostępu do portalu podatkowego,
  3. informowanie o danych kontaktowych właściwych organów wraz ze wskazaniem zakresu ich kompetencji,
  4. przyjmowanie podań i deklaracji w zakresie: złożenia wniosku o wpis do CEIDG, deklaracji podatkowych z zakresu podatku akcyzowego, czy też ubezpieczeń społecznych.

Istotne będzie jednak to, że centra obsługi będą działały niezależnie od terytorialnego zasięgu działania naczelnika urzędu skarbowego. W praktyce będzie to oznaczało, że podatnik będzie mógł złożyć podanie, deklaracje, bądź zaświadczenie, w każdym centrum obsługi, a nie tak, jak to ma miejsce obecnie, zgodnie z właściwością miejscową i rzeczową.

Asystent podatnika

Nowa ustawa przewiduje, że jednym z narzędzi do obsługi i wsparcia podatnika będzie asystent podatnika. Zgodnie z założeniami obsługa podatnika przez asystenta ma polegać na nawiązywaniu kontaktu z podatnikiem z wykorzystaniem dostępnych środków komunikacji, a także udzielaniu pomocy w zakresie sposobu wypełniania zeznań i deklaracji podatkowych. Ponadto zadaniem asystenta będzie udzielanie pomocy w indywidualnych sprawach podatnika, w tym także dotyczących wyboru formy opodatkowania, informowania o terminach wynikających z prawa podatkowego oraz zasadach korzystania z ulg w spłacie zobowiązań podatkowych. Asystent pomoże podatnikowi także w udzieleniu ogólnych informacji o rodzajach spraw załatwianych przez inne organy podatkowe, a nawet ZUS.

Ważne
Asystent podatnika nie jest narzędziem przewidzianym dla wszystkich podatników. W projekcie ustawy przewidziano bowiem, że o wyznaczenie asystenta mogą ubiegać się podatnicy rozpoczynający działalność gospodarczą, będący mikroprzedsiębiorcami.

Szczegółowa lista kategorii podatników będących uprawnionymi do wystąpienia z wnioskiem o wyznaczenie asystenta ma być określona w drodze rozporządzenia. Asystenta będzie wyznaczał naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach podatku dochodowego w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania wniosku. Zadania realizowane przez asystenta podatnika nie będą mogły trwać dłużej niż przez okres 18 miesięcy, liczonego od dnia wydania podatnikowi potwierdzenia nadania numeru identyfikacji podatkowej.

Zmiana struktury organizacyjnej

Wspomniane powyżej zmiany nie byłyby możliwe bez zmiany struktury administracji podatkowej. W założeniu od 2016 r. ma bowiem funkcjonować nowoczesna i scentralizowana administracja podatkowa. Na jej czele będzie stał Szef Administracji Podatkowej, który będzie kierował Administracją Podatkową. Będzie on odpowiedzialny za zapewnienie sprawnego i efektywnego wykonywania nałożonych na Administrację Podatkową zadań. Szef Administracji będzie także odpowiedzialny za politykę kadrową i za sprawowanie ogólnego nadzoru nad realizacją budżetu państwa w części dotyczącej Administracji Podatkowej. Nie będzie on jednak uprawniony do prowadzenia postępowań w sprawach podatkowych i wydawania decyzji administracyjnych.

Projekt nowej ustawy w zmieniony sposób reguluje funkcjonowanie dyrektora izby skarbowej. Jego zadaniem będzie między innymi realizacja polityki kadrowej i szkoleniowej, zarządzanie ryzykiem zewnętrznym, co ma spowodować skuteczne zarządzanie informacją i umożliwić kompleksową analizę ryzyk wpływających na prawidłowość wykonywania obowiązków podatkowych.

Kolejną istotną zmianą jest nałożenie na naczelnika urzędu skarbowego dodatkowych zadań. Oprócz nowych zupełnie nowych, związanych z obsługą i wsparciem podatnika, naczelnik urzędu skarbowego będzie zajmował się poborem należności stanowiących dochód budżetu państwa, ustalanych lub określanych przez inne organy np. grzywien nakładanych przez funkcjonariuszy Policji.

Wspomniane i opisane powyżej zmiany to tylko część tego, co przewiduje projekt ustawy. W pozostałym zakresie projektodawca reguluje między innymi kwestie związane ze sprawami z zakresu prawa pracy, ochrony danych osobowych i zasad korzystania z Centralnego Rejestru Danych Podatkowych. Proponowane zmiany z pewnością można uznać za rewolucyjne. O tym, jak nowa Administracja Podatkowa będzie funkcjonowała, zadecyduje i tak praktyka. Niewątpliwie jednak pracownikom urzędów przybędzie wiele nowych zadań i obowiązków. Zadaniem Administracji Podatkowej będzie bowiem zwiększenie katalogu usług realizowanych na rzecz podatników.