Zgodnie z art. 21d ust. 1 ustawy z 6.12.2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1057; dalej: PolRozwojU), polityka publiczna obejmuje okres niewykraczający poza okres obowiązywania średniookresowej strategii rozwoju kraju.

Z art. 21f PolRozwojU wynika zaś, że właściwy minister opracowuje politykę publiczną w uzgodnieniu z członkami Rady Ministrów. Projekt polityki publicznej podlega zaopiniowaniu przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, który wydaje opinię w ciągu 30 dni od dnia otrzymania projektu polityki publicznej.

Ważne

Rada Ministrów przyjmuje politykę publiczną w drodze uchwały.

Zamieszczony na stronie internetowej projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie ustanowienia polityki publicznej pt. „Strategia rozwoju usług społecznych, polityka publiczna na lata 2021–2035” zawiera diagnozę strategiczną obszarów procesu deinstytucjonalizacji obejmującą:

  • rodzinę – dzieci, w tym dzieci z niepełnosprawnościami;
  • osoby starsze;
  • dorosłe osoby z niepełnosprawnościami;
  • osoby w kryzysie bezdomności;
  • system wsparcia: usługi opiekuńcze, mieszkania chronione, ośrodki wsparcia, rodzinne domy pomocy, domy pomocy społecznej, centra usług społecznych, a także kadry realizujące usługi społeczne w pomocy społecznej.

Projekt strategii określa też objaśnienie i charakterystykę deinstytucjinalizacji.

Ważne

Z projektu strategii wynika, że deinstytucjonalizacja definiowana jest jako całość procesu planowania transformacji i zmniejszania rozmiaru zakładów stacjonarnych lub ich likwidacji przy jednoczesnym zapewnieniu innego rodzaju różnorodnych usług opieki nad dziećmi bazujących na standardach wynikających z praw człowieka i zorientowanych na rezultaty”. Oczywiście definicja ta odnosi się bardziej do opieki nad dziećmi, z uwagi na specyfikę działalności podmiotu definiującego.

Działania w zakresie deinstytucjonalizacji powinny więc w pierwszej kolejności skupiać się na powszechnym dostępie do usług świadczonych w środowisku zamieszkania, gdyż tylko nieograniczony dostęp do szerokiego spektrum interdyscyplinarnych usług środowiskowych może wpłynąć na zmniejszenie popytu na usługi stacjonarnej opieki długoterminowej. W powszechnym dostępie do usług środowiskowych może pomóc zmiana sposobu działania dzisiejszych instytucji długoterminowych na turnusowe, świadczące wsparcie w społeczności lokalnej.

Projekt strategii wskazuje, że w sytuacji idealnej – zaspokojenie potrzeb społecznych w zakresie realizacji usług w miejscu zamieszkania (w środowisku lokalnym) prowadzić będzie do  ograniczenia zapotrzebowania na instytucjonalne formy usług skierowanych do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, w tym osób starszych, długotrwale i przewlekle chorych.

Podsumowując: definicja procesu deinstytucjonalizacji obejmować będzie szereg działań zmierzających do rozwoju usług w środowisku lokalnym

Projekt strategii opisuje też takie zagadnienia, jak:

  • wizja i cele strategiczne;
  • realizatorzy i monitorowanie działań;
  • finansowanie działań strategicznych;
  • wskaźniki monitorujące realizację celów strategii.

Podsumowanie:

Jak wynika z uzasadnienie do projektu strategii zaplanowany w projekcie proces deinstytucjonalizacji ma obejmować działania zmierzające do rozwoju usług społecznych w społeczności lokalnej i uwzględniających następujące założenia:

  • priorytet usług społecznych realizowanych w środowisku zamieszkania dominuje nad usługami stacjonarnymi;
  • nastąpi rozwój lokalnych i zindywidualizowanych usług, w tym usług o charakterze zapobiegającym, które mają ograniczyć konieczność opieki instytucjonalnej;
  • realizowane będą działania zmierzające do wykorzystania zasobów i potencjału instytucjonalnej opieki długoterminowej na poczet rozwoju nowych usług środowiskowych w społeczności lokalnej;
  • zostaną zabezpieczone usługi stacjonarnej opieki długoterminowej, jako element systemu usług społecznych.

Strategia zakłada szeroką współpracę podmiotów obejmującą zasięgiem administrację rządową i samorządową oraz sektor pozarządowy. Natomiast w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej ma powstać Zespół ds. realizacji Strategii. W jego skład wejdą przedstawiciele podmiotów odpowiedzialnych za realizację opisanych działań. Zespół opracuje szczegółowy sposób monitorowania postępu realizacji działań zaplanowanych w dokumencie oraz cykliczność sprawozdań z ich realizacji. Punktem odniesienia w monitorowaniu realizacji działań ma być opracowany zestaw wskaźników obrazujących oczekiwane rezultaty realizacji Strategii na poziomie celów strategicznych.