Warto przybliżyć kluczowe zmiany przewidziane w projekcie, choć z uwagi na trwający proces legislacyjny trzeba liczyć się jeszcze z ewentualną zmianą jego treści.

Pomimo zachowania – na podstawie art. 20 ZamPublU – w mocy dotychczasowego rozporządzenia w sprawie rodzajów dokumentów (…) nawet przez 12 miesięcy od wejścia w życie nowelizacji ustawy ZamPublU zdecydowano się na przygotowanie już teraz nowego rozporządzenia. Zasługuje to na aprobatę, ponieważ rozporządzenie w sprawie rodzajów dokumentów (…) dotyczy istotnych kwestii zarówno dla zamawiającego, jak i wykonawcy, wpływając na właściwą ich weryfikację. Tymczasem aktualnie obowiązujące rozporządzenie w sprawie rodzajów dokumentów (…) nie zapewnia w niezbędnym stopniu adekwatności do rozwiązań wprowadzonych w nowelizacji ZamPublU z 2016 r.

Dokumenty na potwierdzenie kompetencji i uprawnień

W celu potwierdzenia posiadania kompetencji lub uprawnień do prowadzenia określonej działalności zawodowej, zamawiający będzie mógł, jak dotychczas, żądać przedstawienia koncesji, zezwolenia lub licencji. Nowością jest możliwość żądania dokumentów potwierdzających, że wykonawca jest wpisany do jednego z rejestrów zawodowych lub handlowych, prowadzonych w państwie członkowskim UE, w którym wykonawca ma siedzibę, oraz zezwoleń lub dokumentów potwierdzających status członkowski wykonawcy w określonej organizacji, od których uzależnione jest prawo do świadczenia w kraju pochodzenia wykonawcy lub w którym wykonawca ma siedzibę nabywanej przez zamawiającego usługi.

Dokumenty na potwierdzenie zdolności technicznej lub zawodowej

W zakresie katalogu dokumentów, których zamawiający może żądać na potwierdzenie zdolności technicznej lub zawodowej (np. doświadczenia), wymienia się, podobnie jak do tej pory, np. wykaz robót budowlanych, wykaz dostaw lub usług, wykaz narzędzi, urządzeń technicznych dostępnych wykonawcy usług lub robót budowlanych czy wykaz osób. Wskazuje się jednocześnie, że do wykazów należy dołączyć dowody, czy dane zamówienie zostało wykonane lub jest wykonywane należycie. Niestety nie wskazuje się w projekcie rozporządzenia w sprawie rodzajów dokumentów (…) wprost, co może stanowić dowód, tj.: czy ma to być referencja, poświadczenie, czy też może to być w wyjątkowych okolicznościach oświadczenie samego wykonawcy. Wprawdzie z uzasadnienia do projektu wynika, że „wykonawca do wykazu będzie dołączał dowody dotyczące wykonanych robót budowlanych wydane przez podmiot, na rzecz którego roboty budowlane zostały wykonane, z załączeniem informacji o tym, jak te roboty budowlane zostały wykonane”, ale nie znajduje to odzwierciedlenia w samym projekcie. Praktyczne problemy, jakie mogą się wiązać z brakiem jednoznacznej informacji co do rodzajów dowodów, zauważają już teraz konsultanci społeczni.

Nowe rozwiązanie – w ślad za formularzem JEDZ – stanowi możliwość dopuszczenia przez zamawiającego, aby wykaz robót budowlanych odnosił sie do okresu dłuższego niż 5 lat, a w przypadku dostaw lub usług – dłuższego niż 3 lata, przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Ma to na celu zapewnienie odpowiedniego poziomu konkurencyjności w postępowaniach, np. dotyczących specjalistycznych robót, dostaw lub usług.

Dokumenty na potwierdzenie sytuacji ekonomicznej lub finansowej

Na potwierdzenie sytuacji ekonomicznej lub finansowej, oprócz znanych już dokumentów, tj. sprawozdania finansowego lub jego części, informacji z banku, proponuje się, aby zamawiający mógł żądać od wykonawcy oświadczenia o rocznym obrocie wykonawcy lub o obrocie w odniesieniu do przedmiotu objętego zamówieniem za okres nie dłuższy niż ostatnie trzy lata obrotowe, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy – za ten okres. Wśród dokumentów nie wymienia się wprost opłaconej polisy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, lecz wskazuje się ogólnie na możliwość złożenia jakiegokolwiek dokumentu potwierdzającego ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności, związanej z przedmiotem zamówienia publicznego.

Dokumenty dotyczące podstaw do wykluczenia

W projekcie rozporządzenia w sprawie rodzajów dokumentów (…) wymienia się wśród dokumentów mających potwierdzać brak podstaw wykluczenia wykonawcy z postępowania żądane już obecnie dokumenty, tj. informacja z KRK, odpis z KRS, zaświadczenie urzędu skarbowego, z ZUS. Nowością natomiast jest możliwość żądania m.in. oświadczenia wykonawcy o braku orzeczenia wobec niego, tytułem środka zapobiegawczego, zakazu ubiegania się o zamówienie publiczne, braku wydania wobec niego prawomocnego wyroku sądu skazującego za wykroczenie na karę ograniczenia wolności lub grzywny w zakresie określonym przez zamawiającego w oparciu o art. 24 ust. 5 pkt 5 i 6 ZamPublU, braku wydania prawomocnego wyroku sadu lub ostatecznej decyzji administracyjnej o zaleganiu z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne.

Dokumenty „szczególne”

Projektowane rozporządzenie w sprawie rodzajów dokumentów (…), uwzględniając nowe regulacje ZamPublU, przewiduje między innymi możliwość żądania przez zamawiającego:

1) w zakresie udzielania zamówień na usługi społeczne i inne szczególne usługi oraz zamawiający będzie mógł żądać oświadczeń lub dokumentów potwierdzających spełnianie wymogów określonych w art. 138p ust. 1 pkt 1-4 ZamPublU (np. że celem ich działalności jest realizacja zadań w zakresie użyteczności publicznej);

2) w zakresie udzielania zamówień zastrzeżonych wymienia się dwa dokumenty, tj. decyzja w sprawie przyznania statusu wykonawcy jako zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej, a także dokument potwierdzający procentowy wskaźnik zatrudnienia osób należących do jednej lub więcej kategorii osób defaworyzowanych (np. niepełnosprawnych, bezrobotnych).

Dokumenty inne, w tym od wykonawców zagranicznych

Odnośnie dokumentów, jakie może przedstawić wykonawca posiadający siedzibę lub miejsce zamieszkania poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, projektowane przepisy w większości stanowią powtórzenie dotychczasowej regulacji. Główna różnica polega na tym, że zamiast zaświadczenia właściwego organu sądowego lub administracyjnego miejsca zamieszkania albo zamieszkania osoby, której dokumenty dotyczą, w zakresie wskazanym w odpowiednich przesłankach wykluczenia, wykonawca miałby składać wyciąg z innego odpowiedniego rejestru lub, w przypadku braku takiego rejestru w państwie, w którym ma siedzibę lub miejsce zamieszkania, innego równoważnego dokumentu wydanego przez właściwy organ sądowy lub administracyjny państwa, w którym wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania, w zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt 13, 14 i 21 ZamPublU.

Nowym rozwiązaniem, wprost przewidzianym w projekcie, jest stworzenie wykonawcy wpisanemu do urzędowego wykazu zatwierdzonych wykonawców lub wykonawcy certyfikowanemu przez jednostki certyfikujące złożenia zaświadczenia o wpisie do urzędowego wykazu wydanego przez właściwy organ lub certyfikatu, wskazującego na dokumenty stanowiące podstawę wpisu lub uzyskania certyfikacji, w miejsce odpowiednich dokumentów w zakresie wskazanym w rozporządzeniu w sprawie rodzajów dokumentów (…).

Dokumenty od podwykonawców

Projekt zawiera regulacje pozwalające na weryfikację podwykonawców, którzy nie są podmiotami udostępniającymi wykonawcy swoje zdolności. Jeżeli zamawiający, żądając wskazania przez wykonawcę nazw podwykonawców, którym zamierza powierzyć wykonanie części zamówienia, wymaga wykazania przez wykonawcę braku podstaw wykluczenia tych podwykonawców na warunkach, na jakich wykluczeniu podlegają wykonawcy w postępowaniu, będzie mógł żądać od wykonawcy przedstawienia w odniesieniu do tych podmiotów dokumentów wymienionych w rozporządzeniu – jako potwierdzające brak podstaw do wykluczenia.

Odstępstwa od żądania dokumentów

Nowością, mającą ograniczyć nadmierny formalizm postępowania, ma być możliwość odstąpienia przez zamawiającego w postępowaniach unijnych od żądania dokumentów, których treść w zasadzie znajduje swoje odzwierciedlenie w jednolitym europejskim dokumencie zamówienia (JEDZ), składanym przez wykonawcę wraz z ofertą lub wnioskiem o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Uzasadnia się to tym, że większość informacji, które w dotychczasowym rozporządzeniu w sprawie rodzajów dokumentów (…)do tej pory były wymienione wśród dokumentów, jakich zamawiający może żądać, wykonawca będzie zamieszczał w oświadczeniu złożonym na formularzu JEDZ. Dlatego też zasadniczo zamawiający nie będzie miał potrzeby ponownego ich żądania.

Powyższe rozwiązanie nie miałoby zastosowania do zamówień o wartości mniejszej od progów unijnych. Projektodawcy wskazują, że przepisy nowelizacji ZamPublU nie uszczegóławiają, jakie informacje powinny być zawarte w oświadczeniu własnym (gdy nie ma zastosowania JEDZ), dlatego konieczne jest umożliwienie zamawiającym żądania dokumentów. Negatywne stanowisko wobec rozróżnienia sytuacji wykonawców, w zależności od wartości zamówienia, wyrażają przedstawiciele strony społecznej. Nie można zatem wykluczyć dalszej ewaluacji przepisów projektu rozporządzenia w tym zakresie.

Ważność dokumentów

Wiele kontrowersji, przejawiających się w zgłaszanych uwagach do projektu, wywołuje kwestia ważności dokumentów i zgodności regulacji w tym zakresie ze znowelizowanymi przepisami ZamPublU. Zgodnie z projektem dokumenty powinny być wystawione, podobnie jak dziś – nie wcześniej niż 6 miesięcy (informacja z KRK), 3 miesiące (zaświadczenia urzędu skarbowego, z ZUS i KRUS). Skrócono natomiast – uzasadniając koniecznością przedstawiania przez wykonawcę jak najbardziej aktualnych dokumentów – okres ważności informacji banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej z 3 miesięcy do jednego miesiąca.

Sprzeciw konsultantów wywołuje zwłaszcza fakt odnoszenia terminów ważności nadal do terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Projekt rozporządzenia wyznacza w ten sposób początkowy okres ważności tych dokumentów, wskazując tym samym na możliwość przedłożenia dokumentów, które potwierdzają aktualną sytuację podmiotową wykonawcy ubiegającego się o udzielenie zamówienia publicznego. Miałyby być to zatem – jak podaje się w uzasadnieniu do projektu – dokumenty, które wykonawca pozyska przed datą składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, o ile mieszczą się w okresach ważności wskazanych w rozporządzeniu, oraz dokumenty, które uzyska w toku postępowania o zamówienie publiczne na wezwanie zamawiającego, o ile zachowają swoją aktualność.

Forma oświadczeń i dokumentów

Projekt rozporządzenia określa sposób składania, przekazywania i uwierzytelniania dokumentów. Przewiduje składanie w oryginale przez wykonawcę i inne podmioty, na których zdolnościach lub sytuacji polega wykonawca, oraz przez podwykonawców oświadczeń wymienionych w rozporządzeniu. Oryginał definiuje się w projekcie jako oświadczenie lub dokument, złożone w formie pisemnej lub w formie elektronicznej, podpisane odpowiednio własnoręcznym podpisem albo kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Natomiast dokumenty wskazane w rozporządzeniu, inne niż oświadczenia, miałyby być składane w oryginale lub kopii potwierdzonej za zgodność z oryginałem.

Potwierdzenie za zgodność z oryginałem ma być dokonywane – tak jak dotychczas – przez wykonawcę, podmiot trzeci, wykonawców wspólnie ubiegających się o zamówienie publiczne, podwykonawcę – odpowiednio w zakresie dokumentów, które dotyczą każdego z nich.