Wstępnie warto podać motywy projektodawców omawianego aktu prawnego. W uzasadnieniu wskazano m.in., że wiele spółdzielni mieszkaniowych w Polsce nadal nie ma tytułu prawnego do gruntów, na których wznosiły osiedla mieszkaniowe, co jednak obciąża w znacznie większym stopniu Państwo, niż spółdzielnie. Jak jednak dalej dodano: Główną przyczyną braku regulacji stanu prawnego gruntów w Warszawie oraz w innych miastach jest nierealizowanie przez jednostki samorządu terytorialnego i Skarb Państwa ustawy z dnia 10 maja 1990 r. przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych oraz ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, na podstawie których jednostki samorządu terytorialnego zobowiązane są ustanowić prawo wieczystego użytkowania, jeżeli spółdzielnie do dnia 31 grudnia 1996 r. wniosły wnioski o ustanowienie wieczystego użytkowania. Pomimo złożenia tych wniosków miasta w wielu przypadkach zasłaniają się roszczeniami byłych właścicieli i nie realizują ww. ustawy.

W każdym bądź razie ww. projekt w art. 2 przewiduje, że:

W przypadku, w którym:

  1. nie dokonano zniesienia współwłasności nieruchomości stanowiących współwłasność spółdzielni mieszkaniowej i Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego lub
  2. nie ustalono właściciela nieruchomości będącej co najmniej od dnia 5 grudnia 1990r. nieprzerwanie w posiadaniu spółdzielni mieszkaniowej, która na podstawie pozwolenia na budowę i decyzji lokalizacyjnej lub innych właściwych decyzji organów budowlanych wybudowała na tej nieruchomości budynek

– własność nieruchomości nabywa spółdzielnia mieszkaniowa.

Jak więc widać z motywów projektodawców, zakres przedmiotowy projektu dotyczy m.in. jednostek samorządu terytorialnego, co jak się okazuje, może mieć także odzwierciedlenie w wydatkach tych jednostek.

Z punktu widzenia interesów finansowych jednostek samorządu terytorialnego na uwagę zasługuje art. 4 ww. projektu, bowiem w nim przewidziano m.in. możliwość wysuwania roszczeń o odszkodowanie wobec jednostek samorządu terytorialnego, w przypadku, gdy na nieruchomości „przejętej” przez spółdzielnię mieszkaniową wygasną różne roszczenia podmiotów trzecich. Warto więc przytoczyć treść ww. przepisu, który w całości stanowi:

1. Prawomocne postanowienie w przedmiocie stwierdzenia nabycia własności nieruchomości, o której mowa w art. 2, stanowi podstawę wpisu nabywcy jako właściciela w księdze wieczystej.

2. Z chwilą wydania postanowienia, o którym mowa w ust. 1 skierowane do nieruchomości roszczenia wygasają, z wyjątkiem roszczeń niezbędnych do korzystania z innych nieruchomości. Obciążenia nieruchomości wpisane do księgi wieczystej zachowują moc.

3. W przypadku wygaśnięcia roszczeń, o których mowa w ust. 2, osoby którym takie roszczenia przysługiwały, mogą wystąpić o odszkodowanie do Skarbu Państwu lub jednostki samorządu terytorialnego do wysokości 20% tego roszczenia.

Warto jednak dodać, że ustawodawca ograniczył możliwość występowania z ww. roszczeniem odszkodowawczym w art. 13 projektu wskazując, że może ono być realizowane tylko w okresie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

Z powyższego można wnioskować, że po wejściu w życie projektowanej ustawy możliwe są sytuacje, w których np. gminy będą musiały wyasygnować dodatkowe środki budżetowe na wykonanie ww. roszczeń odszkodowawczych, które będą pokłosiem przejścia na własność spółdzielni mieszkaniowych nieruchomości dotąd obciążonych różnymi roszczenia osób trzecich.