Najważniejsze zmiany w ordynacji podatkowej

Nowa ordynacja podatkowa przewiduje większą ochronę praw podatnika w jego kontaktach z administracją podatkową oraz zwiększenie efektywności i skuteczności poboru podatków. Zmiany dotyczą m.in.: zasad ogólnych prawa podatkowego, formy załatwiania spraw podatkowych na zasadzie konsensusu (umowy podatkowe, mediacje, konsultacje skutków podatkowych transakcji), przepisów chroniących podatnika w przypadku zastosowania się do informacji organów podatkowych, zakazu orzekania na niekorzyść podatnika przy ponownym rozpatrywaniu sprawy w postępowaniu odwoławczym, prawa do skorygowania deklaracji przed zakończeniem postępowania podatkowego, możliwość rezygnacji z odwołania od decyzji na rzecz skargi do sądu, a także dłuższych terminów do wniesienia odwołania i zażalenia.

Zasady ogólne prawa podatkowego

Jak informuje Ministerstwo Finansów – w projekcie ustawy uporządkowano oraz uzupełniono kierunkowe dyrektywy postępowania w rozstrzyganiu spraw podatkowych, w tym niektóre do tej pory obecne jedynie w orzecznictwie i doktrynie (np. zasada ugodowego załatwiania spraw).

Program współdziałania

Przewiduje się program współdziałania, którego istotą będzie współpraca podatnika z organem podatkowym na rzecz prawidłowego wypełniania obowiązków podatkowych. Współdziałanie oparte będzie na transparentności działań podatnika, który będzie informował organ podatkowy o wszelkich istotnych kwestiach, mogących mieć wpływ na wysokość płaconych przez niego podatków. Efektem takiej współpracy będzie, po stronie administracji podatkowej – wiedza o działaniach podatnika, która wpływają na wysokość opodatkowania, a po stronie podatnika – pewność co do poprawności jego rozliczeń podatkowych.

Umowa podatkowa

Umożliwiono rozwiązywanie sporów podatkowych w drodze konsensusu. Umowa podatkowa będzie mogła być zawarta w szczególności w przypadku trudnych do usunięcia wątpliwości co do stanu faktycznego w sprawie. Katalog obszarów możliwych uzgodnień jest otwarty.

Mediacja

Mediacja podatkowa (procedurę rozwiązywania sporów z udziałem pośrednika – mediatora) będzie mechanizmem procesowym, który ułatwi komunikację między administracją podatkową a podatnikiem. Strony będą swobodnie wybierać wspólnego mediatora z listy prowadzonej przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.

Załatwianie spraw

Podatnik będzie mógł wnieść ponaglenie na przewlekłość – tzw. ex post, tj. w celu ustalenia istnienia przewlekłości według stanu z daty jego wniesienia. Dla podatnika może być to ważne przy ewentualnych roszczeniach odszkodowawczych. Administracja podatkowa będzie zobowiązana do załatwienia sprawy w wyznaczonym terminie. Tylko w sytuacji, gdy wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody, wymagające odpowiednio dłuższego postępowania (nieznane w momencie wyznaczania terminu), organ wyższego stopnia będzie mógł wyznaczyć termin odpowiednio dłuższy. Skrócono do 14 dni termin rozpatrzenia ponaglenia.

Interpretacje prawa podatkowego

Organ podatkowy do wydawania interpretacji będzie uprawniony do wystąpienia z pytaniem prawnym do NSA. W efekcie zmniejszy się liczba skarg kierowanych do sądów administracyjnych.

Konsultacja skutków podatkowych transakcji

Wprowadzono procedurę konsultacyjną, w której wnioskodawca oraz organ podatkowy będą mogli uzgodnić przeszłe rozliczenia podatkowe przed zaistnieniem ewentualnego sporu. W takim postępowaniu będą wydawane decyzje podatkowe wiążące dla administracji podatkowej i podatnika, które będą podlegać zaskarżeniu. W przyszłym postępowaniu podatkowym organ podatkowy nie będzie mógł zająć innego stanowiska niż wyrażone w decyzji. Korzystanie z tej procedury będzie odpłatne. Rozwiązanie wyposaży podatników w cenny instrument uzyskiwania pewności prawa w sprawach złożonych i istotnych dla ich działalności.

Projekt rządowy ustawy – Ordynacja podatkowa (druk 3517) po pierwszym czytaniu w Sejmie został skierowany do Komisji Finansów Publicznych.