Rozporządzenie zostało wydane na podstawie art. 90u ust. 4 pkt 1 ustawy z 7.9.1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2156 ze zm.), zgodnie z którym w przypadku przyjęcia przez Radę Ministrów rządowego programu mającego na celu wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży oraz innych grup społecznych określa ona w drodze rozporządzenia szczegółowe warunki udzielania pomocy dzieciom i młodzieży oraz innym grupom społecznym objętym takim programem, formy i zakres tej pomocy oraz tryb postępowania w tych sprawach, uwzględniając w szczególności przedsięwzięcia sprzyjające eliminowaniu barier edukacyjnych, a także osoby i grupy osób uprawnione do pomocy. Przyjęcie przez Radę Ministrów uchwały Nr 82/2016 w sprawie Rządowego programu pomocy uczniom w 2016 r. – „Wyprawka szkolna” skutkowało koniecznością wydania rozporządzenia, szczegółowo regulującego kwestie przyznawania takiej pomocy.
Forma pomocy
Rozporządzenie przewiduje pomoc w formie dofinansowania zakupu podręczników do kształcenia ogólnego, w tym podręczników do kształcenia specjalnego, lub podręczników do kształcenia w zawodach dopuszczonych do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. W przypadku uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym – dofinansowanie obejmuje również zakup materiałów edukacyjnych.
Zakres podmiotowy pomocy
Pomoc w ramach programu „Wyprawka szkolna” jest udzielana uczniom słabowidzącym, niesłyszącym, słabosłyszącym, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, oraz niepełnosprawnościami sprzężonymi (gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność wymieniona wyżej). Uczeń, któremu przysługuje pomoc powinien posiadać orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Program „Wyprawka szkolna” dotyczy dzieci uczęszczających w roku szkolnym 2016/2017 do szkół dla dzieci i młodzieży do: klasy VI szkoły podstawowej, klasy III gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalnej: zasadniczej szkoły zawodowej, liceum ogólnokształcącego, technikum lub szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi lub do klasy VI ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia, klas III-VI ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia, klas III-VI ogólnokształcącej szkoły sztuk pięknych, klas III i VI-IX ogólnokształcącej szkoły baletowej, lub liceum plastycznego.
Wartość pomocy
W rozporządzeniu określono maksymalne kwoty pomocy udzielanej w ramach programu dla poszczególnych grup uczniów. W § 3 ust. 1 rozporządzenia przewidziano następujące progi wysokości przyznawanej pomocy:
– nie więcej niż 225 zł dla ucznia z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym lub z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym, uczęszczającego do klasy VI szkoły podstawowej albo klasy III gimnazjum, który nie korzysta z podręczników do kształcenia specjalnego, albo uczęszczającego do szkoły ponadgimnazjalnej;
– nie więcej niż 770 zł dla ucznia z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym lub z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym, uczęszczającego do klasy VI szkoły podstawowej albo klasy III gimnazjum, który korzysta z podręczników do kształcenia specjalnego;
– nie więcej niż 325 zł dla ucznia słabowidzącego, niesłyszącego, słabosłyszącego, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera lub z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność wymieniona wyżej, uczęszczającego do klasy VI szkoły podstawowej, klasy VI ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia albo klasy III ogólnokształcącej szkoły baletowej, który nie korzysta z podręczników do kształcenia specjalnego;
– nie więcej niż 770 zł dla ucznia niesłyszącego, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim lub z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność wymieniona wyżej, uczęszczającego do klasy VI szkoły podstawowej, klasy VI ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia albo klasy III ogólnokształcącej szkoły baletowej, który korzysta z podręczników do kształcenia specjalnego;
– nie więcej niż 350 zł dla ucznia słabowidzącego, niesłyszącego, słabosłyszącego, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera lub z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność wymieniona wyżej, uczęszczającego do klasy III gimnazjum, klasy III ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia, klasy III ogólnokształcącej szkoły sztuk pięknych albo klasy VI ogólnokształcącej szkoły baletowej, który nie korzysta z podręczników do kształcenia specjalnego;
– nie więcej niż 607 zł dla ucznia niesłyszącego, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim lub z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność wymieniona wyżej, uczęszczającego do klasy III gimnazjum, klasy III ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia, klasy III ogólnokształcącej szkoły sztuk pięknych albo klasy VI ogólnokształcącej szkoły baletowej, który korzysta z podręczników do kształcenia specjalnego;
– nie więcej niż 390 zł dla ucznia słabowidzącego, niesłyszącego, słabosłyszącego, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera lub niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność wymieniona wyżej, uczęszczającego do zasadniczej szkoły zawodowej;
– nie więcej niż 445 zł dla ucznia słabowidzącego, niesłyszącego, słabosłyszącego, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera lub z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność wymieniona wyżej, uczęszczającego do liceum ogólnokształcącego, technikum, klas IV-VI ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia, klas IV-VI ogólnokształcącej szkoły sztuk pięknych, klas VII-IX ogólnokształcącej szkoły baletowej albo liceum plastycznego;
– nie więcej niż 175 zł dla ucznia z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla ucznia z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym, uczęszczającego do klas I-III szkoły podstawowej – w przypadku gdy nie korzysta z podręcznika do zajęć z zakresu edukacji: polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej, zapewnionego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.
Przepisy rozporządzenia regulują również sytuację, w której uczeń korzysta z części podręczników do kształcenia ogólnego niebędących podręcznikami do kształcenia specjalnego lub materiałów edukacyjnych. Wówczas kwota dofinansowania do zakupu podręczników do kształcenia ogólnego niebędących podręcznikami do kształcenia specjalnego lub materiałów edukacyjnych nie może być wyższa niż:
– 192,50 zł – w przypadku uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym lub z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym, uczęszczających do klasy VI szkoły podstawowej albo klasy III gimnazjum;
– 308 zł – w przypadku uczniów niesłyszących, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim lub z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność wymieniona wyżej, uczęszczających do klasy VI szkoły podstawowej, klasy VI ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia albo klasy III ogólnokształcącej szkoły baletowej;
– 303,50 zł – w przypadku uczniów niesłyszących, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim lub z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność wymieniona wyżej, uczęszczających do klasy III gimnazjum, klasy III ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia, klasy III ogólnokształcącej szkoły sztuk pięknych albo klasy VI ogólnokształcącej szkoły baletowej.
Tryb udzielania pomocy
Pomoc wypłacana w ramach programu „Wyprawka szkolna” jest udzielana na wniosek rodziców dziecka albo jego prawnych opiekunów, rodziców zastępczych lub osób prowadzących rodzinny dom dziecka. O pomoc może się zwrócić również pełnoletni uczeń. Możliwe jest także wypłacenie pomocy na wniosek nauczyciela, pracownika socjalnego lub innej osoby, za zgodą rodziców ucznia (prawnych opiekunów, rodziców zastępczych, osób prowadzących rodzinny dom dziecka) albo za zgodą pełnoletniego ucznia. Wniosek składany jest do dyrektora szkoły, do której uczeń będzie uczęszczał w roku szkolnym 2016/2017, w terminie ustalonym odpowiednio przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego ze względu na siedzibę szkoły. Natomiast wniosek o przyznanie pomocy uczniom szkół prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego albo szkoły ponadgimnazjalnej rolniczej prowadzonej przez ministra właściwego do spraw rolnictwa składa się w terminie ustalonym odpowiednio przez tych ministrów. Do wniosku musi zostać dołączona kopia orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.
Dyrektor szkoły, po otrzymaniu wniosków, obowiązany jest do sporządzenia listy uczniów uprawnionych do otrzymania pomocy i przekazania jej wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta, właściwemu ze względu na siedzibę szkoły. W przypadku szkół prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego albo ministra właściwego do spraw rolnictwa dyrektor takiej szkoły przekazuje listę uczniów tym ministrom. Dane, które powinna zawierać lista, to imię i nazwisko ucznia, nazwa i adres szkoły oraz klasa, do której uczeń będzie uczęszczał.
Środki przeznaczone na pomoc w ramach programu „Wyprawka szkolna” przekazywane są na rachunek bankowy szkoły przez wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast, zaś w przypadku szkół prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz ministra właściwego do spraw rolnictwa – przez tych ministrów. Następnie środki zwracane są przez dyrektorów szkół uprawnionym osobom, które wystąpiły z wnioskami o przyznanie pomocy, po przedłożeniu dowodu zakupu podręczników, do wysokości wartości pomocy, która przysługuje danej kategorii uczniów uprawnionych do otrzymania.
Inny tryb przekazania środków przewidziano w rozporządzeniu dla uczniów szkół prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego (dalej: JST) inne niż gminy albo przez osoby prawne niebędące JST, osoby fizyczne, ministra właściwego do spraw środowiska lub Ministra Obrony Narodowej. W takim przypadku koszt zakupu podręczników lub materiałów edukacyjnych, po przedłożeniu dowodu zakupu, zwraca uprawnionym osobom odpowiednio wójt, burmistrz lub prezydent miasta, właściwy ze względu na siedzibę szkoły.
Należy wspomnieć, że zgodnie z przepisami przedmiotowego rozporządzenia, dowodem zakupu podręczników lub materiałów edukacyjnych jest faktura VAT wystawiona imiennie na ucznia albo rodzica (prawnego opiekuna, rodzica zastępczego, osobę prowadzącą rodzinny dom dziecka), rachunek, paragon lub oświadczenie o zakupie odpowiednio podręczników lub materiałów edukacyjnych. W przypadku gdy dowodem zakupu jest oświadczenie należy do niego dołączyć informację o rozliczeniu wydatków odpowiednio na zakup podręczników lub materiałów edukacyjnych tylko w ramach programu „Wyprawka szkolna”.
Przepisy rozporządzenia przewidują również możliwość ubiegania się o pomoc w ramach programu „Wyprawka szkolna” w przypadku zakupu podręczników lub materiałów edukacyjnych dla grupy uczniów. W takiej sytuacji koszt zakupu podręczników lub materiałów edukacyjnych jest zwracany po przedłożeniu potwierdzenia zakupu zawierającego: imię i nazwisko ucznia, nazwę i adres szkoły, klasę, do której uczeń będzie uczęszczał, wykaz zakupionych podręczników lub materiałów edukacyjnych, kwotę zakupu, datę zakupu i czytelny podpis osoby, która dokonała zakupu. Potwierdzenie zakupu wystawia podmiot, który dokonał zakupu, na podstawie faktury VAT i listy uczniów, dla których zakupiono podręczniki i materiały edukacyjne.