Wraz z Prawem przedsiębiorców weszły jeszcze cztery inne ustawy, tj.:
1) ustawa z 6.3.2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (poz. 647),
2) ustawa z 6.3.2018 r. o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców (poz. 648),
3) ustawa z 6.3.2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (poz. 649),
4) ustawa z 6.3.2018 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej (poz. 650).
Razem przepisy zawierające się w tych pięciu ustawach stanowią tzw. konstytucję biznesu i regulują rynek gospodarczy w kraju. Najistotniejsze jest prawo przedsiębiorców, które reguluje m.in. działalność gospodarczą, jej podejmowanie i rejestrację, zawieszanie, a także kontakty przedsiębiorców z organami.
Działalność gospodarcza
Definicja działalności gospodarczej została zmieniona i w art. 3 Prawa przedsiębiorców za działalność gospodarczą uznaje się zorganizowaną działalność zarobkową, wykonywaną we własnym imieniu i w sposób ciągły. Nie są więc w niej już wymienione jak dotychczas rodzaje działalności gospodarczej. Obecnie działalność, żeby była uznana za działalność gospodarczą musi zawierać łącznie cztery cechy, musi być: zorganizowana, zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.
Mała działalność – działalność nierejestrowana
Osoby fizyczne mogą prowadzić pewnego rodzaju działalność zarobkową, która mimo że nosi cechy działalności gospodarczej, nie jest ze względu na jej rozmiar traktowana jako działalność gospodarcza. W konsekwencji osoba fizyczna, która ją prowadzi nie będzie obciążona obowiązkiem ubezpieczeń społecznych, nie podlega opodatkowaniu jak przedsiębiorca, nie podlega ewidencji oraz rejestracji. Oczywiście taka osoba może złożyć wpis do ewidencji i być zwykłym przedsiębiorcom, ale nie musi tego robić.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 Prawa przedsiębiorców nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2018 r. jest to 1050 zł miesięcznie) i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.
Ulga „na start”
Została wprowadzona ulga dla przedsiębiorców, polegającą na zwolnieniu przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Mogą z niej skorzystać przedsiębiorcy, którzy są osobami fizycznymi i podejmują działalność gospodarczą po raz pierwszy, albo podejmują ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia albo zakończenia i nie wykonują i nie będą wykonywać jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed rozpoczęciem działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym taką wykonywali w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy.
Podejmowanie i rejestracja działalności gospodarczej
Działalność gospodarczą można podjąć w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) albo po dokonaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej (art. 17 ust. 1 Prawa przedsiębiorców).
Zasady wpisu do CEIDG określają przepisy odrębnej ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy. W tym zakresie większość przepisów nie różni się od dotychczasowych. Jednak nowością jest to, że dane wpisywane do CEIDG zostały podzielone na dane ewidencyjne przedsiębiorcy (ich zmiana będzie obowiązkowa w ciągu 7 dni) i dane informacyjne o przedsiębiorcy (będzie je można zmienić w każdym czasie; chodzi np. o datę rozpoczęcia, zawieszenia, wznowienia i zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej).
Ponadto, opublikowanie informacji o pełnomocniku lub prokurencie w CEIDG będzie równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa lub udzieleniem prokury na piśmie. Nowe przepisy pozwalają na ustanowienie prokury przez każdego przedsiębiorcę, także przez osoby fizyczne.
Zawieszanie działalności gospodarczej
Zostały wprowadzone zmiany w zakresie zawieszania działalności gospodarczej. Możliwość zawieszenia działalności ma nie tylko przedsiębiorca niezatrudniający pracowników, lecz także przedsiębiorca zatrudniający wyłącznie pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie wychowawczym lub urlopie rodzicielskim, niełączących korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu. W przypadku zakończenia korzystania z urlopów lub złożenia przez pracownika wniosku dotyczącego łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu pracownik ma prawo do wynagrodzenia jak za przestój, określonego przepisami prawa pracy, do zakończenia okresu zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej.
Przedsiębiorca wpisany do CEIDG może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni (chyba że jest to cały miesiąc luty), tak wynika z art. 23 Prawa przedsiębiorców. Ten czas nieokreślony nie jest w żaden sposób limitowany i może wynosić u przedsiębiorców wpisany do CEIDG – więcej niż 24 miesiące.
Natomiast przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców w KRS może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy.
Prostszy kontakt z urzędami
Został ułatwiony przedsiębiorcom z urzędami poprzez:
1) stworzenie portalu internetowego dla przedsiębiorców, który wyjaśni w jaki sposób zrealizować poszczególne sprawy urzędowe, umożliwi uiszczanie opłat urzędowych, czy uzyskanie zaświadczenia o niezaleganiu z podatkami albo składkami,
2) możliwość załatwiania spraw przez telefon e-mail lub za pomocą innych środków komunikacji,
3) podstawowym numerem identyfikującym przedsiębiorcę jest NIP.
Rozstrzyganie wątpliwości na korzyść przedsiębiorcy
Przepisy prawa przedsiębiorców przewidują, że jeżeli przedmiotem postępowania przed organem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w tym zakresie pozostają niedające się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego, organ rozstrzyga je na korzyść przedsiębiorcy (art. 10 ust. 2 Prawa przedsiębiorców). To samo odnosi się do wątpliwości co do treści normy prawnej (art. 11 ust. 1 Prawa przedsiębiorców).
Zasada to co nie jest prawem zabronione jest dozwolone
W art. 8 Prawa przedsiębiorców sformułowano istotną zasadę prowadzenia biznesu, zgodnie z która przedsiębiorca może podejmować wszelkie działania, z wyjątkiem tych, których zakazują przepisy prawa. Przedsiębiorca może być obowiązany do określonego zachowania tylko na podstawie przepisów prawa. Zatem jedynym wymogiem jest przestrzeganie wyraźnie wskazanych w prawie zakazów lub ograniczeń.
Załatwianie spraw z zakresu działalności gospodarczej
Istotne jest przede wszystkim, że organ bez uzasadnionej przyczyny nie może odstąpić od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym (art. 14 Prawa przedsiębiorców) Ponadto, organ w zakresie swojej właściwości, udziela przedsiębiorcy informacji o warunkach podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej(art. 15 Prawa przedsiębiorców).
Poza tymi ogólnymi zasadami w prawie przedsiębiorców wprowadzono oddzielny rozdział 3. dotyczący załatwiania spraw z zakresu działalności gospodarczej. Wynika z niego, że organy działają w sprawach związanych z wykonywaniem działalności gospodarczej wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do ich załatwienia (art. 27 Prawa przedsiębiorców). Organy w zakresie załatwiania spraw powinny współdziałać ze sobą. Organ nie może żądać ani uzależniać swojego rozstrzygnięcia od przedłożenia dokumentów w formie oryginału, poświadczonej kopii lub poświadczonego tłumaczenia, chyba że obowiązek taki wynika z przepisów prawa. Organ, wyznaczając przedsiębiorcy termin na dokonanie określonej czynności, uwzględnia czas niezbędny do jej wykonania, ważny interes publiczny oraz słuszny interes tego przedsiębiorcy” (art. 30 Prawa przedsiębiorców).
Ponadto, organ nie może odmówić przyjęcia pism i wniosków niekompletnych. Organ nie może żądać dokumentów lub ujawnienia danych, których konieczność przedstawienia, złożenia lub ujawnienia nie wynika z przepisu prawa lub danych, które są w posiadaniu organu lub do których ma dostęp na podstawie odrębnych przepisów (art. 31 Prawa przedsiębiorców).
Zamieszczono również przepisy dotyczące wydawania interpretacji indywidualnych, na wniosek przedsiębiorcy odnośnie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (art. 34 Prawa przedsiębiorców). Oczywiście te interpretacje nie dotyczą interpretacji indywidualnych prawa podatkowego, które są nadal wydawane na podstawie przepisów ordynacji podatkowej. Interpretacja indywidualna jest wiążąca dla organów lub państwowych jednostek organizacyjnych właściwych dla przedsiębiorcy i może zostać zmieniona wyłącznie w drodze wznowienia postępowania” (art. 35 ust. 2 Prawa przedsiębiorców).
Ograniczenia kontroli działalności gospodarczej
Przepisy w zakresie prowadzenia kontroli prowadzonej działalności gospodarczej w dużej mierze powielają przepisy dotychczas obowiązujące w tym zakresie. W przypadku konieczności przeprowadzenia przez organ kontroli, ma ona być jak najmniej uciążliwa. Czynności kontrolne wykonuje się w sposób sprawny i możliwie niezakłócający funkcjonowania przedsiębiorcy. W przypadku gdy przedsiębiorca wskaże na piśmie, że wykonywane czynności zakłócają w sposób istotny działalność gospodarczą przedsiębiorcy, konieczność podjęcia takich czynności uzasadnia się w protokole kontroli. Organ nie będzie mógł wezwać przedsiębiorcy do osobistego stawiennictwa, jeżeli potrzebne informacje może uzyskać mailowo lub telefonicznie Czas trwania kontroli będzie ograniczony, a przypadku jego przekroczenia przedsiębiorca będzie mógł skorzystać z katalogu przysługujących mu roszczeń. Przedsiębiorcy, który poniósł szkodę na skutek wykonania czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów prawa, przysługuje odszkodowanie.
